Psixostimulyatorlar toksikomaniyalari. Bu toksikomaniyalar narkotik
moddalar ro‘yxatiga kiritilmagan miya faoliyatini tetiklashtiruvchi moddalar
(tsentidrin, kofein, atsifin, sidnokarb, sidnofen va boshqalar) suiste‘mol qilganda
vujudga keladi. Bu moddalar qabul qilganda tetiklashish, kuchga to‘lish,
engillanish kabi holatlar paydo bo‘ladi. Bu holat oz vaqtdan so‘ng bo‘shashishlik,
tushkunlik, bosh og‘rig‘i, badan qaqshashi bilan tugallanadi. Bemorlar ana shu
moddalarni takror qabul qilishga majbur bo‘ladilar, bu esa toksikomaniyaga olib
keladi. Tetiklashtiruvchi moddalarga o‘rganib qolish, ko‘pincha psixopatik (o‘z-
o‘ziga ishonmagan, ikkilanuvchi, ko‘pincha uyquchanlikka, tez charchashga
berilgan) shaxslarda uchraydi. Bemorlar bu moddalarni iste‘mol qilishni birdan
to‘xtatganda ong buzilishi (deliriy) va qo‘zg‘alish holatlari paydo bo‘lishi, bundan
tashqari, vasvasaviy, gallyutsinator-vasvasaviy psixozlar, ko‘rish, eshitish, sezish
gallyutsinatsiyalar bo‘lib, gipomaniya, ekstaz holatlari kuzatilishi mumkin.
Siklodol toksikomaniyasi. Parkinsonizmga qarshi ishlatiladigan dori-
darmonlar (siklodol, artan, romparkin, parkopan) oz-ozdan emas, 2-4 marta
ko‘prok dozada qabul kilinganda eyforiya mastlik yoki gallyutsinatsiyalarga sabab
bo‘lishi kabi holatlar yuzaga keladi. Bu moddalar iste‘moli miqdori oshib ketganda
qo‘rqinchli aniq ko‘rish gallyutsinatsiyalari (o‘rgimchaklar, mayda xayvonlar,
qo‘ng‘izlar) bilan kechadigan deliriy yoki ovoz eshitish gallyutsinatsiyalari
kuzatiladi. Bundan tashqari, o‘tkir sezish, ta‘qib, munosabat, ta‘sir etish
vasvasalari qo‘zg‘aluvchanlik bilan o‘tadigan psixozlar kelib chiqishi mumkin.
Oradan 1-1,5 yil o‘tgach kasallikning surunkali davri boshlanadi. Chidamlilik 30-
40 tabletkaga etadi. Xumor holati qo‘l va tana titrashi, mushaklarda og‘riq,
tortishish, bo‘g‘imlarda va umurtqa pog‘onasida og‘riq paydo bo‘lishi, yurak
urishining buzilishi, havfsirash, qo‘rqish kuzatiladi. Kasallikning kechki davrida
ruhiy va jismoniy moyillik og‘irlashib, organik turdagi aql pasayishi kuzatiladi.