Psixologik trening asoslari fanidan yakuniy

Treningni asosiy vazifalari:
1. Shaxsning ijtimoiy psixologik bilimdonligini oshirish.

1. 
   Muloqot faoliyatida namoyon bo'ladigan yaqqol bilimlar, malakalar , ko'nikmalar va odatlarni hosil qilish.
   
2. 
   Samarali muloqatda namoyon bo'ladigan zarur sifatlar, ijtimoiy ustanovkalarni shakllantirish, noadekvatlarni korreksiyalash.
   
3. 
   O'zini - o'zi to'laroq anglash, bilim hamda o'zgalarga nisbatan to'gri munosabatlarni shakllantirish qobilyatini o'stirish.
   

Umuman shaxsning ijtimoiy munosabatlarini faoliyatga , undagi pedogogik va ijtimoiy vaziyatlarga nisbatan moslashishni ta'minlash va muvofiqlashtirish

3.Psixologik trening tushunchasi va treningni o‘ziga xos jihatlari

Psixologik treningning tub ma'nosi - insoniy munosabatlarga o'rgatishdan iboratdir. Psixologiya sohasi keyingi yillar mobaynida anchagina rivojlandi. Shuningdek, psixologiya sohasining alohida yo‘nalishlari sifatida trening tarmog‘i ham rivojlandi. Fan sifatida rivojlanayotgan psoxologik trening va uni o ‘tkazish uslubiyoti mazmun jihatdan ta'lim va tarbiya sohasida treninglarning qanday tartibda tashkil etilishi va o‘tkazilishi borasidagi masalalami yoritishga ham bag‘ishlanadiShuni alohida qayd etish lozimki, trening jarayonida muammolarni yechish ham, bu boradagi bilim, ko'nikma va malakalarni hosil qilish ham trenerdan shaxs psixologiyasi va shaxs individual psixologiyasi bilan ishlashni taqozo etadi. Shuning uchun psixologiyada bunday treninglar psixologik treninglar deb ataladi.Hozirgi davrda odamlar orasida ruhiy zo'riqish hollari avvalgi paytlardagiga nisbatan ancha ko'p uchrayotganligi va buning natijasida ko'pgina hayotiy muammolar vujudga kelayotganligi ko'pchilikni, ayniqsa keng jamoatchilikni, shuningdek, aynan psixolog mutaxassislarni ham tashvishga solayotganligi bejiz emas. Aytish mumkinki, bunday holatlar turli darajadagi zo'riqishlar natijasida vujudga kelmoqda.IPT(ijtimoiy psixologik trening )- bu turli ijtimoiy faoliyat sohalariga shaxsni tayyorlashdan iborat bo‘lib. Bunda asosiy e'tibor shaxs yoki yaxlit guruhning muloqot yoki kommunikativ faoliyati sohasidagi bilimdonlik darajasini maqsadga muvofiq tarzda oshirish jarayonini aks ettirishdir.
IPT aniq talab va ehtiyojlardan kelib chiqib, shaxsning kommunikativ bilimdonligi darajasining qisqa fursatlarda maqsadga qaratilgan tarzda shakillanishga imkon beradi.Treningning tabiiy va maxsus tarzda uyushtirilgan turlari haqida fikr yuritish mumkin. Maxsus tarzda uyushtirilgan treningda alohida vaziyatlar va o‘yin ishtirokchilarining shaxsiy ehtiyojlari, ularda individual shakillanishi zarur bo‘lgan sifatlar katta rol o'ynaydi va shaxs ataylab u yoki bu ijtimoiy psixologik vaziyatga o‘zgalar tomonidan yo'naltiriladi.Trening mashg‘ulotlari uchun maxsus vaziyat, aniq maqsad, shaxsiy extiyojlar hamda mashg‘ulotlarni o‘tkazuvchi shaxs yoki boshlovchi zarur.Mashg'ulotlarning muvaffaqiyati ayrim tamoyillarga aniq bo'ysunishni taqozo etadi. Birinchidan, mashg‘ulotga yozilgan shaxslardan ijtimoiy faollik talab etiladi. Ikkinchidan, 1-guruh a'zolaridan doimiy izlanuvchanlik, muayyan joyda vaziyat hamda rollarini tahlil qilgan holda uning mohiyatni tushunish u yoki bu rolga kirishga to‘g‘ri keladi, trening tafakkur va qarashlarning egiluvchan, vaziyatlarga mos bo‘lishini talab etadi. Uchinchidan, guruh a'zolarining munosabati va rolining talablaridan kelib chiqqan holda har bir ishtirokchi aynan shu rolga mos harakatni real xulqda mustahkamlash va boshqalar ta'sirida uni ongli ravishda qabul qilishi zarur. To'rtinchidan, har bir mashg‘ulot va muloqot sheriklarining maksimal tarzda hurmat qilishlariga asoslanmog'i kerak. Ijtimoiy psixologik bilimdonlik shaxslararo samarali muomalaning muhim omilidir. Shaxslararo munosabat muloqotga kirishuvchilarning o‘zaro bir- birlarini tushunishga olib kelsa, bunday o‘zaro munosabatlar samarali hisoblanadi.

4.Treningga berilgan tasniflarning mazmuni

Avvalo, trening - bu odamning muloqot uslubini o'zgartirishga, uyg'unlashtirishga, kerakli ko'nikmalarni singdirishga va boshqa odamlar bilan o'zaro munosabatlarida namoyon bo'ladigan yoki ong osti xarakterga ega bo'lgan qarama-qarshiliklarni hal qilishga qaratilgan yorqin, hissiy jihatdan jadal o'quv faoliyat turi deb ta'kidlasak ham xato bo'lmaydi.

Trening - bu turli faoliyat sohalarida keng qo'llaniladigan juda mashhur va keng tarqalgan o'qitish shaklidir. Kasbiy muvaffaqiyat ko'plab tarkibiy qismlardan iborat, shu bilan birga, trening texnologiyasi odamning kayfiyatini, muayyan faoliyat turiga bo'lgan munosabatini o'zgartirishga, o'z-o'zini tarbiyalash va o'zini rivojlantirish zarurligini anglashga yordam beradigan o'quv shakllardan biridir.
Hozirgi davrda insonlarni eng tabiiy bo'lgan muloqotga ehtiyoji, uning sirlaridan xabardor bo'lish, o'zgalarga samarali ta'sir eta olishga intilishining kuchayishi, bo'lajak kadrlarni kelgusi faoliyatlarini samarali amalga oshirishga tayyorlash, shuningdek, rahbar kadrlarni samarali boshqarish usuliga o'rgatish kabi masalalarni echimini topish borasidagi ishlardan biri - bu ijtimoiy psixologiyaning asosiy sohasi bo'lgan psixologik treninglarni tashkil etishdir.
XXI asrda kishilarning eng tabiiy bolgan muloqotga ehtiyoji, uning muloqot sirlaridan xabardor bo'lish va o'zgalarga samarali ta'sir etishga bolgan intilishi yanada oshdi.
Birinchidan, axborotlashgan jamiyatga o'tganligimiz tufayli axborotlarning ko'pligi aynan inson manfaatiga aloqador ma'lumotlarni saralash, u bilan to'g'ri munosabatda bo'lishni taqozo etadi. Ikkinchidan, turli kasb faoliyat sohasida ishlayotgan odamlar guruhining ko'payishi, ular o'rtasida munosabatlar va aloqaning dolzarbligi axborotlar tig'iz sharoitida oddiygina muloqotni emas, balki professional, bilimdonlik asosidagi muloqotni talab etadi. Uchinchidan, hozirda shaxslarni ruhiy salomatligini saqlash maqsadida hissiy - emotsional zo'riqishlarni oldini olish va bartaraf etishni rivojlantirish kabilar dolzarb masalalardandir. 2019-2025 yillarda O'zbekiston Respublikasi aholisining ruhiy salomatligini muhofaza qilish to'grisidagi konsepsiyning qabul qilinishi va uni amalga oshirish maqsadida barcha ta'lim - tarbiya muassasalari, korxona va tashkilotlar, oila institutlari, hamda mahalla uyushmalarida aholini ruhiy zo'riqishlarini bartaraf etish, natijada aholining salomatligini, ish unumdorligini oshirish keng targ'ib qilinmoqda. Bu boradagi ishlarni amalga oshirishda psixologik treningning o'z orni va ahamiyati katta.
Trening guruhlarda muloqotning madaniy obro'li bo'lishni rivojlantirish maqsadida olib boriladigan psixologik ishlarning faol usuli, ya'ni guruh-guruh bo'lib munozara, bahs, rolli o'yin va boshqa o'yinlarni o'tkazishga qaratilinadi.

5.Trening guruhida boshlovchi xatti harakatini asosiy tamoyillari

Qaysi guruh faoliyati asosida qurilgan bir qator tamoyillar mavjud. Bu tamoyillarga rioya qilish guruh rahbari tomonidan kuzatib boriladi va u tomonidan ishning turli bosqichlarida joriy etiladi.

Modellashtirish tamoyili. Trening ishtirokchilar salbiy va ijobiy xatti-harakatlarni namoyish etadigan turli xil Real vaziyatlarni taqlid qiladi.
Yangilik tamoyili joriy etilgan mashqlarning o'ziga xosligi va o'yindagi sheriklarning doimiy o'zgarishini nazarda tutadi.
Tadqiqot tamoyili. Guruh qo'yilgan muammolar echimini mustaqil ravishda topadi.
Teskari aloqa tamoyili videoni tomosha qilish va guruhning boshqa a'zolariga fikr bildirish orqali ta'minlanadi.
Diagnostika tamoyili. Murabbiy guruh va alohida ishtirokchilarning shartlarini doimiy ravishda tashxis qilib turishi kerak.
Maqsadni belgilash tamoyili. Murabbiy guruh faoliyatining turli omillariga qarab guruh ishining maqsadlarini oldindan belgilab olishi va ish jarayonida ularni o'zgartirishi kerak.
Faollik tamoyili guruh a'zolarining doimiy faolligini nazarda tutadi.
Ishonch va maxfiylik tamoyili guruh a'zolarining ochiqligi va samimiyligini nazarda tutadi, bu esa guruhda sodir bo'layotgan hodisalar haqidagi ma'lumotlarni oshkor qilmaslik sharti bilan ta'minlanadi.
"Bu erda va hozir" tamoyili trening davomida ishtirokchilar bilan sodir bo'lgan voqealarga qaratilgan. Ushbu tamoyil tufayli psixologik himoya shakli bo'lishi mumkin bo'lgan abstrakt mavzulardagi suhbatlar bostiriladi.
Shaxslashtirish (personifikasiya) tamoyili bayonnomalarni konkretlashtirish va ularni aniq ishtirokchilarga nisbat berishni, shaxssiz bayonnomalarni taqiqlashni talab qiladi.
His-tuyg'ularini eksplikasiya (tushuntirish, biror-bir holatni, xodisaning mazmun mohiyatini tushuntirish) tamoyili hisobot taqdim qachon hamkorlar o'z tajriba va his-tuyg'ularini tavsifi tavsiya.
6.Trening o'tkazuvchi uchun shart bo'lgan talablar

1. 
   Muhokama tashkil qilish, ishchi guruhi uchun qoidalar ishlab chiqish va har bir mashg'ulotda trener treningning maqsadi vazifasini batafsil tushuntirish.
   
2. 
   Navbatdagi mashg'ulot instruktsiyasini berish.
   
3. 
   Qatnashuvchilar savollariga javob berish va ular bajarayotgan ishni nazorat qilish.
   

4.Senariy mazmunini trening maqsadi asosida tahlil etish.

1. 
   Trening haqida qatnashuvchilar bilan fikr almahish.
   
2. 
   Qatnashuvchilar ematsional holatini nazorat qilish va ularga psixologogik yordam berish.
   
3. 
   Har bir mashg'ulotda yakun yasash va uyga vazifa berish.
   
4. 
   Mashg'ulot oxirida siz haqingizda qatnashuvchilar o'z fikrini bayon qilishlariga imkon berish.
   

Trening o'tkazish davomida uning qatnashchilarini shaxsiy muloqot usullarini va o'zining boshqalarga nisbatan pozitsiyasini yaqqol anglash protsesini rag'batlantirish kerak.
Trening mashg'ulotlari do'stona, samimiy va ixtiyoriy tarzda o'tkaziladi. Trening o'tkazishdagi shartlar buyicha ma'lum qoidaga rioya qilinmasa, u ijobiy natija bermaydi.

7.Trening ishtirokchilarining huquq va majburiyatlari

Trening ishtirokchilari quyidagi huquqlarga ega:

1. akkreditatsiya bo'yicha treninglar o'tkaziladigan sanalar va joylar to'g'risida to'liq va ishonchli ma'lumot olish;
2. o'quv mashg'ulotining maqsadli guruhiga qo'yiladigan talablarga muvofiq holda akkreditatsiya bo'yicha trening ishtirokchilariga o'qishga qabul qilish to'g'risida ariza berish;
3. ta'lim bilan bog'liq shikoyatga asoslangan javobni o'z vaqtida oling;
4. kompyuter dasturlari mavjud bo'lganda yoki 24 soat ichida test natijalarini darhol oling;
Treningni boshqarish siyosati hujjatning ruxsatsiz fotokopisini taqiqlaydi
5. test natijalari bilan kelishmovchilik yoki o'quv tinglovchilari ro'yxatiga kiritilmagan taqdirda apellyatsiya berish;
6. akkreditatsiya organi bilan kelishilgan holda va RSRZ RGP bilan jismoniy/ yuridik shaxslarning shartnomalari tuzilgandan so'ng test sinovidan muvaffaqiyatli o'tgan va sertifikat olingan taqdirda, RSRZ nomidan tibbiy tashkilotlarning Qozog'iston Respublikasida akkreditatsiya standartlariga muvofiqligi bo'yicha ekspert guruhi tarkibida tashqi kompleks baholashni amalga oshirish;
7. test savollariga to'g'ri javoblarning 81% dan kam bo'lgan taqdirda, sertifikat olish uchun ma'lum bir mavzu bo'yicha mavhum yoki taqdimot tayyorlash bilan SRS dan o'ting.
Trening ishtirokchilari quyidagi majburiyatlarga ega:
1. Har kuni 5 kunlik treningga qatnashing va tashrif bayonnomasida shaxsiy imzoingizni tasdiqlang;
2. Treningni belgilangan joyga va belgilangan vaqtga kechiktirmasdan yakunlash bo'yicha test sinoviga kelish;
3. Trening o'tkazilgandan so'ng tibbiyot tashkilotlarini akkreditatsiya qilish bo'yicha shartnoma asosida o'z vaqtida va sifatli xizmatlar ko'rsatish;
4. Ta'lim to'g'risidagi shartnoma shartlari to'g'risidagi axborotning maxfiyligini ta'minlash, shuningdek, trening davomida olingan maxfiy axborotni tashkil etuvchi ma'lumotlarning saqlanishi va oshkor etilmasligini ta'minlash, shartnoma majburiyatlari amal qilish davrida ham, uning tugashi/bekor qilinishi va h. k. keyingi 3 yil ichida;
5. Ushbu shartnoma amal qilish davrida sog'liqni saqlash sohasida akkreditatsiya masalalarini o'qitish bo'yicha konsalting xizmatlarini ko'rsatmang;
6. Sog'liqni saqlash sohasida akkreditatsiya masalalarini o'qitish bo'yicha konsalting xizmatlarini ko'rsatuvchi boshqa tashkilotlarda, VKO bo'yicha mutaxassis sifatida xizmat ko'rsatish bo'yicha shartnoma majburiyatlari amal qilgan davrda yarim vaqtda ishlamang.

8.Guruh psixologik maslahatida maslahatchining o'rni

1. Guruh psixologik maslahati maslahatchi (bir nechta maslahatchi) va muayyan xususiyatlar va mezonlar bilan birlashtirilgan mijozlar guruhi o'rtasidagi terapevtik hamkorlikni anglatadi. Bir guruhdagi ishtirokchilarni tanlash mezonlari muayyan guruhdagi konsultativ va terapevtik maqsad va vazifalarga bog'liq.

9.Guruhda ishtirok etishning psixologik xavfi
Guruh shaxsiy o'zgarishlarning juda kuchli katalizatori bo'lib xizmat qilishi mumkin, biroq ayni paytda guruh a'zolari uchun muayyan xavf mavjud. Mijozning hayotidagi o'zgarishlarga, ba'zan dushmanlikka, buzg'unchi qarama-qarshiliklarga, ta'qiblarga yoki guruh ichidagi og'riqli ijtimoiylashuvga olib keladigan ushbu xavfning tabiati, shuningdek, konsultantning bunday vaziyatda qanday harakat qilishi mumkinligi ushbu bo'limda muhokama qilinadi. Guruh a'zolari uchun hech qanday xavf yo'qligini ta'kidlash uchun, albatta, bu mumkin emas, chunki hayotimizda har qanday muhim bilim va tajriba ba'zi xavflarni nazarda tutadi. Shunday bo'lsa-da, guruh maslahatchisi guruhning barcha a'zolari mumkin bo'lgan xavfni aniq tasavvur qilishlari va bu xavfdan qochish uchun barcha choralarni ko'rganiga ishonch hosil qilish uchun javobgardir.AAC (asa, 1995) axloqiy standartlarida quyidagilar qayd etilgan:" maslahatchi mijozlarni psixologik yoki jismoniy jarohatlardan himoya qilish uchun barcha choralarni ko'rishi kerak" (A. 9.b). Ushbu talab inson hayotidagi potentsial o'zgarishlarning ta'sirini muhokama qilish va guruh a'zolariga ushbu o'zgarishlar bilan yashashga tayyorligini baholashda yordam berishni o'z ichiga oladi. Minimal kutish, maslahatchi guruh a'zolari bilan ushbu guruhning afzalliklari va kamchiliklarini muhokama qiladi va ularni guruh tajribasini olish jarayonida yuzaga kelishi mumkin bo'lgan qiyinchiliklarni bartaraf etishga tayyorlaydi.Maslahatchi guruhda faoliyat yuritadigan kuchlarning aniq tasavvurga ega bo'lishi va bu kuchlarni konsultatsiya axloqiy me'yorlarini buzmasdan qanday safarbar qilish kerakligi haqida bilishi mutlaqo zarurdir. Konsultant tomonidan olib borilgan ogohlantirishlarga va u tomonidan qabul qilingan choralarga qaramasdan, guruh a'zolariga ma'lum bir zarar yetkazilishi mumkin, hatto ular guruhda ishtirok etish natijasida jarohat olishlari mumkin. Ushbu xavfni nolga yetkazish usullari guruh a'zolarining cheklovlarini tushunish, ularning talablariga hurmat qilish, direktiv uslubdan farqli ravishda "taklif" uslubini ishlab chiqish, tajovuzkor qarama-qarshiliklardan qochish, xatti-harakatlar va xatti-harakatlarning ta'rifi, mijozning kimligi haqida hukmlarni ifoda etish emas, balki taxminlar va farazlarni yumshoq shaklda namoyish qilish, guruh a'zolari tomonidan talqin qilishni kuchaytirish hisoblanadi.Bu yerda guruh maslahatchisi xavf darajasini pasaytirish uchun guruh a'zolarini ogohlantirishi mumkin bo'lgan ba'zi qiyinchiliklar keltirilgan.
1. Guruh a'zolari guruhda ishtirok etish (yoki terapevtik shovqin) ularning hayotiga turli xil ta'sir ko'rsatishi mumkinligini tushunishlari kerak. Guruh a'zolari o'z bilimlarini rivojlantirib, o'zgarishlarga erishishlari bilan, bu o'zgarishlar, ularning konstruktivligiga qaramasdan, inqiroz va turli qiyinchiliklarga olib kelishi mumkin. Misol uchun, guruhdagi ish paytida erishgan ayolning hayotidagi o'zgarishlar eridan qarshilik va dushmanlikka olib kelishi, oilaning parchalanishiga olib kelishi yoki boshqa muammolarni keltirib chiqarishi mumkin. Bundan tashqari, uning oilasi bu o'zgarishlarni qabul qilmasligi mumkin, u maslahat boshlanishidan oldin bo'lgan odamni ko'rishni afzal ko'radi.
2. Ehtimol, guruh a'zolaridan biri qotillikka aylanishi mumkin. Guruhning boshqa a'zolari bu odamga hujum qilib, uni dushmanlik ob'ektiga aylantirib, salbiy munosabatning boshqa shakllarini ifoda etishlari mumkin. Maslahatchi buni amalga oshirishga yo'l qo'ymaslik uchun faol harakatlar qilishi va qilishi kerakligi juda aniq. 3. Qarama-qarshilik (har qanday guruhda ishlash uchun qimmatli va kuchli vosita) noto'g'ri ishlatilishi mumkin, masalan, bir kishining boshqasiga halokatli hujumi sifatida qo'llanilishi mumkin. Maslahatchi tomonidan asossiz va ortiqcha qarama-qarshilik va guruh a'zolarini ruxsat etilgan natijadan tashqariga chiqishga majbur qilish salbiy oqibatlarga olib keladi. Maslahatchi va guruhning boshqa a'zolari guruh a'zolari uchun jiddiy xatti-harakatlar xavfini keltirib chiqaradigan xatti-harakatlarning oldini olish uchun ehtiyot bo'lishlari kerak. Tuzilmaviy qarama-qarshilik xavfini kamaytirish uchun maslahatchi muayyan xatti-harakatlarga qaratilgan qarama-qarshilik turini modellashtirishi va ishtirokchining shaxsiyati haqida baho bermasligi mumkin. Maslahatchi guruh a'zolarini o'zlarini va boshqa guruh a'zolarining xatti-harakatlariga qanday munosabatda bo'lishni o'rgatishi mumkin.Psixologik xavfni kamaytirishning bir usuli-maslahatchi guruh a'zolarining mas'uliyatini va mas'uliyatini belgilaydigan shartnomalardan foydalanish va ular nima istayotganini tasvirlab, maslahat berishga roziligini tasdiqlashdir. Bunday shartnoma guruh a'zolarining bir-biridan foydalanishi yoki guruhni norozilik hissi bilan tark etishi ehtimolini pasaytiradi.Guruhni ortiqcha xavfdan himoya qilishning yana bir usuli-maslahatchi o'z vakolatlarining chegaralarini aniq belgilash va o'zini o'zi eng yaxshi tayyorlangan guruhlar bilan ishlashga yo'naltirish qobiliyatidir. Natijada, guruh maslahati bilan bog'liq muqarrar psixologik xavfni minimallashtirish uchun mas'ul bo'lgan guruh maslahatchisi. Haqiqiy (rasmiy emas) bu mas'uliyatni qabul qilish uchun maslahatchi kursdan o'tishi, maslahatchi va terapevt bilan ishlashi kerak va terapiya kursini ishtirokchi sifatida qabul qilish tavsiya etiladi.
10.Guruhiy konsultant faoliyatining axloqiy jihatlari
1. Umumiy qoidalar
2. Vakolat chegaralari
Psixolog-maslahatchi professional faoliyat bilan shug'ullanadi, faqat ta'lim, malaka oshirish shakllari va tegishli professional tajribalar bilan belgilanadigan o'z vakolatlari doirasida.Psixolog-konsultantlar yangi sohalarda professional faoliyatni amalga oshiradilar yoki yangi metodlarni faqatgina ushbu sohalarda yoki mutaxassislarda malakali mutaxassislardan o'rganish, o'qitish, nazorat qilish va/yoki maslahat berishdan so'ng qo'llashadi.Treningning maqbul standartlari hali ishlab chiqilmagan faoliyat sohalarida psixologlar-maslahatchilar o'z ishlarining malakasini oshirish va mijozlarni mumkin bo'lgan zararlardan himoya qilish uchun barcha imkoniyatlarni ishga soladilar Psixolog-maslahatchi, professional faoliyati bilan bog'liq qaror qabul qilish, hisobga muayyan individual farqlar (yoshi, jinsi, millati, dini, jinsiy orientatsiyasi, psixologik muammo, jismoniy yoki ruhiy kasallik, til yoki ijtimoiy-iqtisodiy holati bir xil bo'lgan mijozlar bilan o'z malakasini va tajriba olish kerak va hokazo).Psixologlar-maslahatchilar o'zlarining bo'ysunuvchilari, boshqaruvchilari va yordamchilarini faqat o'z vakolatlari (ta'lim, tajriba, tayyorgarlik va h. k.) asosida boshqarishi mumkin bo'lgan mas'uliyat bilan ta'minlaydi, ular mustaqil ravishda yoki kuzatuv ostida harakat qiladimi.*Psixologik ishlarning natijalarini tavsiflash va/yoki tushuntirishProfessional bo'lmagan mijozlar bilan ishlashda psixolog-maslahatchilar ular uchun tushunarli bo'lgan atamalar va tushuntirishlardan foydalanadilar.Agar biron-bir sababga ko'ra (natijalarni oshkor qilmaslik to'g'risidagi shartnoma, muayyan shaxslar guruhlariga natijalarni etkazishning noqonuniyligi) psixolog-maslahatchilar kerakli va kimga tegishli bo'lganlarga ma'lumot bera olmasalar, ular ushbu ma'lumotlardan foydalanishning mumkin emasligi haqida oldindan ogohlantirishlari kerak.
1. Uning professional faoliyatida psixolog-konsultantlar boshqalarning huquqlarini o'z nuqtai nazarlari, qarashlari, axloqiy me'yorlari va boshqalar bilan hurmat qilishadi.
2. Kamsitmaslik: kasbiy faoliyatida psixolog-konsultantlar yoshi, jinsi, millati, dini, jinsiy orientatsiyasi, muayyan jismoniy yoki ruhiy kasallik, til, ijtimoiy-iqtisodiy maqom yoki qonunda nazarda tutilgan boshqa belgilar asosida har qanday kamsitishdan qochishadi.
3. Mijozlarning sha'ni va qadr-qimmatiga tajovuz
psixolog-konsultantlar mijozlarning sha'ni va qadr-qimmatini haqorat qilish yoki kamsitishi mumkin bo'lgan harakatlarni amalga oshirish huquqiga ega emaslar.
4. Shaxsiy muammolarga munosabat
Psixolog-konsultantlar o'zlarining shaxsiy muammolari professional faoliyatning samaradorligiga ta'sir qilishi mumkinligini yaxshi bilishadi. Shuning uchun ular o'zlarining professional faoliyatining sohalaridan qochishadi, unda bu muammolar ayniqsa keskin ta'sir qilishi va ushbu faoliyatga kiritilgan mijozlarga zarar etkazishi mumkin.Psixologlar-maslahatchilar o'zlarining kasbiy faoliyatlarini amalga oshirishda to'siq bo'lishi mumkin bo'lgan shaxsiy muammolarini shakllantirish va/yoki mavjud bo'lishining dastlabki bosqichlarida tan olinishi uchun barcha imkoniyatlarni ishga solishlari shartO'z kasbiy faoliyatini amalga oshirishda aniqlangan ichki to'siqlarni bartaraf etish uchun maslahatchi psixologlar o'z hamkasblariga professional yordam so'rashadi va shu vaqt mobaynida ularning professional faoliyatiga qo'yiladigan cheklovlarni aniqlaydi.
Yolg'on yoki noto'g'ri iddaolardan qochish
Jamoatchilik nutqlari va nashrlarida psixolog-maslahatchilar noto'g'ri va/yoki noto'g'ri bayonotlarga yo'l qo'ymaydi va tasdiqlanmagan ma'lumotlardan foydalanmaydi.Ularning professional maqomini tasdiqlash uchun maslahatchi psixologlar faqat davlat va psixologik hamjamiyat tomonidan rasman tan olingan hujjatlardan foydalanadilar.Dalillar va tasdiqlar psixolog-maslahatchilar ishlamayotgan mijozlarning dalillari va tasdiqlarini qo'llamaydi va ularga murojaat qilmaydi.
1. Sinov, baholash va aralashuv
2. Baholash va tashxis
Psixolog-konsultantlar baholash, diagnostika ishlarini va aralashuvni faqat professional munosabatlar bilan belgilanadigan doirada amalga oshiradilar.Psixologik xulosalar, hisobotlar, tavsiyalar va tashxislar faqat haqiqiy psixologik vositalar orqali olingan ma'lumotlarga asoslanadi.*Psixologik vositalardan foydalanish Har qanday psixologik vositadan foydalanib, psixolog-maslahatchilar ushbu vosita belgilangan vazifalarni hal qilish uchun etarli ekanligiga ishonch hosil qilishlari kerak va ulardan foydalanish qo'llanilish chegaralarini hisobga oladi 
Asbob-uskunalardan foydalanadigan psixologlar-maslahatchilar asbob-uskunalardan foydalanishning ishonchliligi, tekshiruvi, standartlashtirish va boshqa xususiyatlarini biladilar.Psixolog-maslahatchilar psixologik vositalardan malakasiz foydalanishga yo'l qo'ymaydi.Mijozga nisbatan tashxis, baholash va prognoz haqida savol tug'ilganda, psixolog-konsultantlar asbob-uskunalardan foydalanishda cheklashlarga va uning yordami bilan olingan ma'lumotlarning talqiniga alohida e'tibor berishadi,Psixolog-konsultantlar psixologik texnika yoki asboblar etarli darajada ishlatilmaydigan vaziyatlarni aniqlash uchun qo'llaridan kelganicha harakat qilishadi yoki ulardan foydalanish uchun tegishli cheklovlar qo'llanilishi kerak.
11.Guruhiy konsultantning kompitentligi (mahorat)

Psixolog-konsultantning asosiy vazifasi-mijozga uning hayotiy qiyinchiliklarini tashqaridan ko'rishga yordam berish, u bilan uning xatti-harakati va shaxslararo munosabatlarning o'ziga xos xususiyatlarini muhokama qilish, bu qiyinchiliklar manbai bo'ldi. Odatda ular insonning o'zi tomonidan tushunilmaydi va nazorat qilinmaydi. Maslahatlashuv davomida mijoz buni amalga oshirish, vaziyatga kengroq qarash, aks holda uning rolini baholash, boshqa odamlarga o'rnatishni o'zgartirish va shu asosda nima yuz berayotganiga va xatti-harakatlariga munosabatini o'zgartirish imkonini beradi.

Shu bilan birga, psixologning pozitsiyasi haqiqiy optimizmni ilhomlantiradi.
Maslahatchi psixolog to'g'ridan-to'g'ri maslahat va tavsiyalar bermasligi kerak, chunki bu holda u o'zi uchun mas'uliyatni o'z zimmasiga oladi. Konsultantning shaxsini rivojlantirish uchun u shaxsiy mas'uliyatni anglashi va namoyon qilishi va o'zi qaror qabul qilishi muhimdir.
Tengdagi o'zaro aloqalar maslahatlashuvning eng yaxshi variantidir. Maslahatlashuv vaqtida mijoz psixologning to'liq hamkori kabi his qiladi. Bunday holda, u faol ishlaydi va muayyan qarorlar va shaxsiy o'zgarishlar uchun javobgarlikni o'z zimmasiga oladi. Biroq, yaxshi professional - u, o'z-o'zini hurmat oshirish, uning bilim va nufuzini ta'kidlash uchun harakat, mijoz bilan noz-karashma, ishonch va hokimiyat yoki pastki bilan bir narsa haqida gapirganda, zarur bo'lsa, yuqoridan o'rnini olishi mumkin ko'p jihatdan bir aktyor.
Amaliy psixologlarning eng keng tarqalgan xatolaridan biri - "yuqoridan pastga", homiylik va vasiylik pozitsiyasi. Shu bilan birga, psixolog o'zini "to'g'ri, yaxshi" hayotni biluvchi deb hisoblaydi, mijozga uning mezonlarini qabul qilish uchun ta'sir ko'rsatadi. Bu psixolog odamning harakatlarini yaxshi yoki yomon deb, to'g'ri yoki noto'g'ri deb baholashga olib keladi. Bu kasbiy bo'lmagan, kundalik psixologiyaga asoslangan harakat qilish moyilligining namoyonidir.
Psixolog-konsultantga murojaat qilish odatda normaning kontseptsiyasi - yoshga bog'liq aqliy rivojlanish yoki shaxsiy xatti-harakatlar normasidan foydalanish bilan bog'liq. "Men hamma narsa kabi emasman..."- bu fikr maslahat uchun murojaat qilgan mijozning so'zlarida aniq yoki aniq shaklda mavjud. Inson odatda o'zini boshqa odamlar bilan taqqoslashni xohlaydi, odamlar dunyosida o'z o'rnini topishni istaydi, o'ziga xosligini topadi. Psixolog-maslahatchi uning bilim va ko'nikmalari yordamida unga shaxsiyatini topishga yordam beradi. Maslahatchi ijtimoiy jihatdan qabul qilingan me'yorlarga emas, balki mijozning qadriyatlari, hayotiy tamoyillari va g'oyalariga e'tibor qaratishi muhimdir. Maslahatlashuv jarayonida shaxs suhbatga maksimal darajada kiritilishi, maslahatchi bilan muhokama qilinadigan har bir narsani hissiy jihatdan tashvishga solishi, o'zingizni qulay his qilishi, o'zingizga nisbatan do'stona va benuqson munosabatni ko'rishlari kerak. Maslahatchi psixolog tashxis bilan shug'ullanmaydi. Agar maslahatlashuv jarayonida diagnostika ishi zarur bo'lsa, u maxsus belgilangan vaqtda amalga oshiriladi.
12.Treningning rivojlanish asoslari

Konstruktiv ish faqat psixologik jihatdan rivojlangan, tayyorlangan guruhda amalga oshirilishi mumkin. Guruh terapevtik va tuzatish-rivojlantirish qobiliyatiga ega bo'lish uchun shunga mos ravishda rivojlanishi kerak. Guruhning shakllanishi va rivojlanish jarayonini tavsiflashda turli xil yondashuvlar mavjud va guruh rivojlanishining stsenariysi ko'p jihatdan tashkilot turiga ham, rahbarning roli va mavqeiga, uning individual yurish uslubiga bog'liq. Ammo ko'pchilik mualliflar guruh rivojlanish jarayonida kamida to'rtta asosiy bosqichning mavjudligini ajratib ko'rsatishadi.

13.Guruhiy rivojlanish bosqichlari


Har qanday guruh xohlaymizmi-yo'qmi, hayotining maъlum bosqichlaridan o'tadi. Qisqa muddatli guruhlarda (2-4 soat) bu bosqichlar hali ham mavjud bo'lsa-da, kamroq seziladi. Uzoq muddatli kurslarda (bir necha kundan bir necha yilgacha) bosqichlar ancha sezilarli.Guruh sinflarining tajribasiz rahbarlari guruh tomonidan tabiiy rivojlanish bosqichlarining o'tishini qarshilik sifatida qabul qilishi, unga qarshi kurashishi va ahvolni yomonlashtirishi mumkin (o'zi va ishtirokchilar). Shuning uchun bu bosqichlarni bilish va ularni yo'nalish jarayonini boshqarish, har biridagi tasodiflarni darajalash kabi talim-tarbiya ishlarini olib borish muhim ahamiyatga ega.
Guruh rivojlanishining quyidagi bosqichlari farqlanadi:
- shakllantirish (forming) bosqichi;
- psixologik zo'riqish (storming) bosqichi;
- meyorlashgan bosqich (normalization);
- faoliyat (amalga oshirish) bosqichi.