Undoshlar taraqqiyoti. Eski o'zbek tilidagi undoshlar tavsifi Mahmud Qoshg’ariy tomonidan berilgan. Lekin bu olim ko’rsatgan undoshlar to’la emas. Chunki u eski o’zbek tiliga arab va fors tillari ta'siri ostida o'zlashgan f, x,g’, j tovushlarini va ayrim boshqa tovushlarni o’z sirasiga qo’shmagan. Eski o’zbek tili undoshlari qadimgi turkiy tilI bilan solishtirilganda, eski o’zbek tilida yangi lab-tish v va f, lab-lab v, lab-tish z, sirg’aluvchi j, chuqur til orqa sirg’aluvchi x, bo’giz undoshi paydo bo’lganini ko’rish mumkin. Demak, eski o’zbek tilida quyidagi undoshlar amalda bo’lgan: b,p, f, v, m, t, d, s, z, n, r, l, sh, j^ j, ch, k, g, s, q, g’,n, y, x, h.
Eski o’zbek tili undoshlarini hozirgi o’zbek tili bilan qiyoslash shuni ko’rsatadiki, o'zbek tili tarixida undoshlar keskin sifat o'zgarishlariga uchramagan. Undoshlarga oid o'zgarishlar, asosan, yangi undosh o’zlashtirish va tovush almashinishlari bilan chegaralanadi.
Bu esa o'zbek tili tarixida undoshlar unlilardan ko’ra barqaror bo’lgan deb xulosa chiqarishga asos bo'ladi.
Hozirgi o'zbek tilida bo’lganidek, eski o’zbek tilida so'z turkumlarining yirik uch guruhi qayd qilinadi. Bular mustaqil so’zlar, yordamchi so’zlar, undov va taqlidiy so’zlar. Lekin bu so’z turkumlarining ichki kategoriyalari uzoq davrlar mobaynida o'ziga xos ravishda taraqqiy etib keldi. Professor SH.Shukurov bu tarixiy taraqqiyotni uch bosqichga ajratadi:
Birinchi bosqich. Bu bosqichni XIV asrning oxirigacha bo’lgan davr tashkil etadi. Bu davr eski o’zbek adabiy tilining shakllanish arafasi bo’lib, bu davr tilida qadimgi turkiy tilga oid ko’pgina formalar yangi formalar bilan parallel qo'llanib kelgan hamda yozma yodgorliklarda dialektal hodisalar ko’plab aks etgan. Shuningdek, bu davr tilida boshka turkiy tillarga oid bo'lgan so’z formalari ham iste'molda bo’lgan.
Ikkinchi bosqich. Bu bosqich XIV asrning oxiridan XIX asrning 2-yarmigacha bo'lgan davrni o’z ichiga oladi. Bu davrda eski o’zbek adabiy tili vujudga keldi va ma'lum darajada adabiy me'yorga ega bo’ldi.
