Qamusi TÜRKİ ŞƏMSƏDDİn sami etimolojiK İŞ aparan həSƏNBƏy hadi 2008 TƏBRİZ

qamali qəməli. izli. nişanlı.

qamamaq çivinin ucun burçınlamaq. pəxləmək. pərçinləmək. - əksərini qamamaq: sözünü ağzında qamamaq, qoymaq, tıxamaq.

qamandar kamandar. yaylı. kamanlı.

qamanlı kamanlı. yaylı. kandar.

qamas < kəməs (< kəm: az). - qamas qamas kəməs kəməs:: bala bala. xımır xımır.

qamaşmaq qamqaşmaq. qəmgəşmək. kəmgəşmək. (yığışmaq. çimçəşmək). 1. əkşi, turş yeməkdən dişlərin uyuşuq, kəsməz, ğıcıqlanır duruma gəlmək. - heyva dişlərimi qamaşdırdı. 2. ışığın gurluğundan, çox parıldaq, bərraq olduğundan, gözün qararması, kolaşması, görməz olması. - qara, günəşə baxmaqdan gözüm qamaşdı.

qamba parçanın dolaşığı, qırışığı.

qambar hambar. yambar. yanbar. ambar > ənbar.

qambur kambur.qanbur. kanbur. (beli) bükük, büklü. (arxası) çıxıq. tümsək. əğri. yumru. kəmrik. mühəddəb. - çox işləməkdən kambur olmuş. - orasında kamburu vardır. - duvar kambur vermiş.

qamburlatmaq kamburlatmaq. kanburlatmaq. büklətmək. bükmək. tümsətmək. əğritmək. yumrutmaq. kəmritmək. mühəddəb edmək.

qamçı heyvanı vurmaq, qorxutmağ üçün, dəridən ipdən hörülmüş, bir dəğənək ucuna bağlanmış şallaq. qırbac. tazyana.
- qamçı çalmaq: qamçı sallamaq, atmaq, şaqqıldatmaq, çatırdatmaq.
- qamçı qılıc: ənsiz qılıc.
- sərt, bərk dəridən olan bir parça qamçıya deyilir: qırbac.
- qamçı quyruq: tüksüz, tükü tökülmüş quyruq. qılsız quyruq.
- çala qamçı: süəkli qamçı çalaraq.
- qamçı quyruq: qılsız, tüksüz qılıc.

qamət qədd. boy. - qəd o qamət: boy bos.

qamıs < qapıs. kəmis. (qapayan). 1. gömlək. 2. incə qabıq. zar. 3. xama_fars. qama. qəmə. qələm. 4. sulu yerlərdə bitib, içi boş, yumşaq, düğümlü bitgi. kiliz. saz. - kiliz balığı: sazan balığı çeşiti. 5. buna oxşar nərsələr. ərkək kişi ərkəkliyi.
- qamış dam: qamışla örtülü dam.
- qamış halvası: bal ağdasından yapılan çeşiti.
- burun qamışı: burun qıqırdağı, ğuzrufu.
- misqal qamışı: sıravarı birbirinə bitişik, düzgün nərsələr.
- qamış qulaq: qulaqları dik at.
- tükli qamış: qoğalıq. həsir otlarından olan bir çeşit qamış.

qamışcıq quyumçu ( qızılçı) kürəsini körükləmək (küləkləmək, püləmək) üçün əğri büğri qamışı. əğri

qamışlıq kilizman. sazlıq. qalamış. (< qamış). (qələmlığ). sazlıq. qamış qorulğı. neyistan.

qamqaşmaq qamaşmaq. qəmgəşmək. kəmgəşmək. (yığışmaq. çimçəşmək). 1. əkşi, turş yeməkdən dişlərin uyuşuq, kəsməz, ğıcıqlanır duruma gəlmək. - heyva dişlərimi qamaşdırdı. 2. ışığın gurluğundan, çox parıldaq, bərraq olduğundan, gözün qararması, kolaşması, görməz olması. - qara, günəşə baxmaqdan gözüm qamaşdı.

qamra nərsənin çoxluğu. - yığın qamrası: tarlada dəmətlərin komluğu, komuldusu.

qamu hamı. bütün. dükəli. tükəli. - qamu aləm.

qamut hamut. quşun boyun həlqəsi.

qamuyaz həmişə bahar.

qan . ğan. xan. kan. 1. qoruyar, saxlar əki olaraq sözlərə bağlanan sözcük. 2. quyu. mə'dən.
- qazan xan: ocaqçı. xanidan başı.
- burundan qan damlamaq: çox incimək.
- qan təpəyə sıçramaq: təpə atmaq: öfgələnmək.
- qan kimi al boya: qına. hına. həna.
- qan alacaq damar: işlədiləcək yol.
- qanı sıcaq: issi qanlı. sevimli. ünsiyətli.
- tavşan qanı: parlaq göygəz rəng.
- ürəyə qan damma: ürək keçinməsi: səktə. tamla. damla.- damlaya tutulma: səktə edmək. damla gəlmiş: səktə edmiş.
- daş kanı: daş ocağı: daş mə'dəni: yapıda, başqalında işlənən daşın çıxarılan yeri, kanı.
- yer altı mə'dən, kan: tamar. damar. - bu topraqda altın damarları var. - yoğun altın damarı: böyük qızıl mə'dəni. - bu suyun damarı çox güclü.
- qan qusmaq: 1. çox sıxıntı, acı çəkmək. 2. qan tükürmək.

qan qan 1. qətl. - qan olmaq: qətl üz vermək. 2. düşmanlıq. xisumət. - aralarında qan vardır. 3. əkim (sifət) olaraq artırılan sözün anlamın vurqulur. - qan tər: teyxa tər. tilit tər. 4. diyə. intiqam. qisas. - qan güdmək. - qan istəmək. - qan aramaq: qisas istəmək. 5. savaş. - qan olmasın. - qan axmaq: döğüş düşmək.
- qan aldırmaq: qan vermək.
- qan qurumaq: çox sıxılmq, incimək.
- qan çanağı: qızarmış gözdən söz edər.
- qanına susamış: {1. birinin qanın tökmək istəmək. 2. kəndi öz qanın töktürmək istəmək}.
- qardaş qanı: çiçək adı.
- qan qurudan: bitgi adı.
- qan daşı: qanı durdurmağı düşünülən, damarlı al daş.

qanamaq qanmaq. yalnamaq. anlamaq. qanlamaq.
- burun qanamaq: qan tökülmək.

qanata bol, geniş ağızlı, qanıqdıran su qabı.

qanat 1. quşların qolları, ki ön ayaqları yerinə işlir. 2. balığın alt yanında, ayaq yerinə işləyən, ikişər dördər olan kürəkləri. 3. qapının, pəncərə qapaqı, qapaqları. - bu qapının qanatları çox ağırdır. 4. qoru. himayə. - onun qanatı altında böyüdü. 5. qatlanmış nərsənin hər bir qatı, tikəsi. 6. Cinah < çanaq. qol.
- quş qanadı: 1. {quş qanadından olan süpürgə, yelpik}. 2. boğaz kəsəllərindən.
- burun qanadı: burun dəliklərinin qapaqları.
- toyuq qanatı: otu yelləməyə tükdən yelpik, süpürgə.
- qaz qanadı: gürəş oyunlarından biri.
- ət qanat: yarasanın böyük çeşiti.
- sarı qanat. - qızıl qanat: balıq çeşiti.
- qol qanat: 1. gövdəni quran üyələr, üzvlər. - tutar qolı qanatı yoxdur. 2. nərsənin durumunda durduran, harmonısın saxlayan parçalar. istinadqah. güc quvvə. - qol qanatı kəsildi.

qanbur kanbur. kambur. (beli) bükük, büklü. (arxası) çıxıq. tümsək. əğri. yumru. kəmrik. mühəddəb. - çox işləməkdən kambur olmuş.

qanburlatmaq kanburlatmaq. kamburlatmaq. büklətmək. bükmək. tümsətmək. əğritmək. yumrutmaq. kəmritmək. mühəddəb edmək.

qanburluq beli büküklük, büklük. çıxıqlıq. - qanburluq qocalıqdan olursada, çox çalışmanında onda ilişi vardır.

qanbut bodur. şişman. bodur, şişman kəpəl balıq çeşiti.

qancıq qıncıq. qınıq. qırıq. ipə sapa gəlmiyən. qılıqsız. alaqıncır. qəhbə qılıqlı.

qancuğa qıncurqa. kiçik həlqə.

qança əğic. ağacın baş dallarını əğmək üçün, başı əğri arac. qullab. çəngəl.

qanda handa. qanı. hanı.

qandak kandak. kay. hansı. kaysı. hanqqı. nəndəy.

qandırı anğladış. təfhim. ifadə.

qandurmaq qanturmaq. doyurmaq.

qane üzü yola. qanıqsar. razılaşan.

qanğallanmaq çörəklənmək. çövrəklənmək. çömbəlmək. çönbəlmək. qıvrılmaq. tos toparlaq devşirilmək. - ilan, köpək qıvrılıb yatmış.

qanğraq 1. çan. zəng. 2. damaq.

qanı hanı. qanda. handa.

qanığan qanıxar. qanıtkar.bir aza razı qalan.

qanıxar qanığan: qanıtkar. bir aza razı qalan.

qanıqlı qənaətkar. tox gözlü.

qanıqmaq göz doymaq. qənaətə gəlmək.

qanıqsar üzü yola. qane. razılaşan.

qanım - xanım böcəyi: gül ağaclarında olan bir böcək. qırqımçı.

qanırmaq qanğırmaq. 1. döndərib, çevirib toplamaq, yığmaq. 2. toplamaq. qasmaq. qoparmaq.

qanıt 1. bəndə. mürid. sözə baxan. 2. abid. 3. sevinc. qələyan. qalağan.

qanıtkar qanığan: qanıxar. bir aza razı qalan.

qanıtmaq əğmək. razılatmaq. ələ almaq. qane' edmək. uyuşturmaq. uzlaştırmaq. müvafiqət əldə edmək. - o tərəfi uyuşturmağa çalışır. - kəndivi ək bir az. - əkilmədən iş yerin tutmaz. - nə edirik əkilmir: qanlmır. razı olmur.

qanq qanğ. 1. təkərlək. 2. girdə. tabla. 3. suçluların boyunlarına vurulan qalın tumruq.

qanqalış qanqal olmuş. qıvraq. dolanmış sarılmış.

qanqır bayar. zəngin. səngin. əşraf.

qanqırmaq qanğırmaq. qanırmaq. 1. döndərib, çevirib toplamaq, yığmaq. 2. toplamaq. qasmaq. qoparmaq.

qanqtarma qanğtarma. qantarma. çəkib qısma ayqıtı. azıq atları tutmaq üçün, gəm ilə birlikdə vurulan, dodaqları uclarını sıxan dəmir.

qanqtarmaq qanğtarmaq. çəkib qısmaq.

qanlamaq qanamaq. qanmaq. yalnamaq. anlamaq.

qanlanmaq ətlənmək. gursmaq. gürsəmək. kürsəmək. gurlanmaq. şişmək.

qanlı - dəli qanlı: qızan. qəhrəman.

qanma toyma. toyum. doyum. qənaət.

qanmaq almaq. anlamaq. bıqmaq. yalqmaq. yağqılmaq. yağlı yeməkdən bıqmaq. qanamaq. yalnamaq. anlamaq. qanlamaq. toymaq. doymaq. toqmaq. doyulmaq. yalqmaq. yanğılmaq. bıqmaq. yağlı yeməkdən bıqmaq.
- al qıl öğüd, qoca fəndidən.

qanmaz 1. toymaz. doymaz. tamahlı. tamahkar. 2. tuymaz. duymaz. eşitməz. anlamaz. düşüməyən. - vurdum duymaz: çabıq anlamayan. sözə aldırmayan. 3. həmicik. bilməz. bol. sapıq. səfeh. axmaq. çatmaz. kal. dəmirbaş. başı dəmirdən. kəndi düşüncəsindən dönməz. inad. dəgişməyən nərsə. atqafa. axmaq. cahil.- budaki lap həmcik kişiymiş.
- nə doymaz kişidir bu. - iri, qanmaz gobud gənc: toraman. qılıqsız. gicbəsər.

qantarma qanğtarma. çəkib qısma ayqıtı. azıq atları tutmaq üçün, gəm ilə birlikdə vurulan, dodaqları uclarını sıxan dəmir.

qantarmaq qanqtarmaq. qanğtarmaq. çəkib qısmaq.

qap - qapu qapaca: qapama. büsün. bütün. təkmil. bir qapı içində olanın həpsi. bütün takımı ilə. tüm hey'əti ilə. - məktəb qapaması: məktəbin tam ekibilə sıralanma, bunun alayı, numayişi.

qapa > qəba' < ( qapıyan).

qapa! xəfə!. tıqa!.

qapacıq ğişa. köynək. zar. hər nərsənin incə örtüyü, dərisi. - ürək, bağır (ciyər), beyin köynəyi.

qapaq 1. hər çeşit qabın, açıq yerin üstün qapıyan örtük. örtük. tusi. tuqsi. kəpəng. - qapağın aç. - su yolun üstünə qapaq örtmək. - göz qapağı. - üst qapaq, alt qapaq. - diz qapağı. 2. sirr. rəmz. - qapağın aç: sırrın aç. - qapaqlı iş: sırlı iş. 3. qab. cilid. - kitab qabı. 4. hər yanında iki sıra topu olan, əsfi döğüş gəmisi. - qapaq suəri. 5. himayət. - qapaqsız ölkə: hamisiz yurd. 6. gizli. xəfiyyə.
- quyruq qapağı: bir para heyvanların tüksüz, çılpaq quyruq yeri.
- qapaq atmaq {: 1. qaçıb sığınmaq. 2. tələsik qaçıb qurtulmaq}.
- qapaq vurmaq: gizləmək. saxlamaq. ört bas edmək.
- qazan yuvarlanıb, qapağın bulmuş: govduş yuvarlanıb, duvağın tapıb: iki arxadaş, iki qarı birbirinə uyğun.
- qazanda pişirib, qapağında yemək: yoxsulca yaşama qanıqmaq.

qapaqlamaq qapalamaq. qapamaq. örtmək.

qapaqlıq qız qız. oğlan qız.

qapaqlı 1. gizli. örtlü. saxlı. məstur. məxfi. - qapaqlı iş. 1. çağ ba çağ, yeni ortaya çıxan, qapaqlı olan nərsəni, yalnız bu adla (qapaqlı adı ilə) adanmışlar. keçmişdən örnəklər. - qapaqlı (tüfəng). - qapaqlı (börk). - qapaqlı (kitab). - qapalı (kot). - qapaqlı (çarışı): qapalı çarşı. - qapaqlı (topun darı, barutun saxlamağa özgü qutu).

qapaqsız açıq. bəlli. əyan.

qapalamaq qapaqlamaq. qapamaq. örtmək.

qapalı 1. qapanmış. bağlı. keçilməz. işləməz. yubat. məəttəl. məsdud. - qapalı göz. - qapalı qapı. - qapalı yol. - qapalı çarşı. 2. örtülü. örtünmüş. məstur. - qapalı qadın. - qapalı üz. 3. bulanıq. bulutlu. bürküt. bürklü. - qapalı hava. - qapalı göy. 4. açıqdan göstərilməyən. müğəlləq. mərmuz. mübhəm. - orasını qapalı keçdi. - bu tümlə (cümlə) çox qapalı. - qapalı söz. - qapalı bazar, dosluğu pozar.
- başı qapalı: qapalı baş: {1. gizli. məhrəmanə. məktum. 2. çıxmaz. bünbəst. 3. mürtəce'. uzaq görüşü olmayan}.
- gözü qapalı: {1. sınaqsız. təcrübəsiz. alışmamış. əcəmi. 2. mə'sum}. 5. qapanıq. tıqanıq. tıkalı. tıqanmış. işləməz. məsdud. 6. saxlaq. gizli. məxfi. ğeyri ələni. 7. kədər. kətər. kətir. kitər (< kitmək: qapamaq). tutuq. bulanıq. kitli. kilitli. bağlı. kor. küt. kəsik. yumuq. qapma. bürümə. başdan sovma. önəm verməksizin.
- tıqanıq yol.
- yarı qapalı: aralıq. - qapıyı aralıq ed: kipləmə, ört.
- tıqanıq iş. - tıqanıq borı.
- tıqanıq ağız.
- qapalı qapılı çarşıda olan tükan: hücrə. hicrə. dilab. dolab. - qızıl bazarında (bəcistanda) bir dolabı var.

qapalıq qabilləyyət.

qapal həsr. məhsuriyət.

qapallanmaq qəbullanmaq. qapsanmaq. qəsb edmək.

qapalmaq qapanmaq.

qapamacı 1. bastırmaçı. 2. bozpörtçü. 3. paltarın tamam qoşusu, taxımı, yamtaqı, dəsdi, vəsayili ilə satan kimsə. - bir qapamaçıya gedib, üstü başın düzəltmək.

qapamaq yapamaq. 1. abamaq. ablamaq. avamaq. avlamaq. tıymaq. tıqmaq. mən' edmək. bağlamaq. tutmaq. bəddəmək. bürümək. qaplamaq. sarmaq. 2. oğurlamaq. 3. yatışdırmaq. xəfələtmək.
- bir qaya zivib yolu tutdu.
- ağız qapamaq: susmaq. söyləməmək.

qapama 1. bastırma. 2. bozpört. bollu göy gövərənti ilə, yaxud təzə soğanla yapılmış ət yeməyi. - quzu qapaması. - cücə qapaması. 3. qoşu. taxım. yamtaq. dəsd. vəsayil. - qapama çıxmaq: xələt vermək. - qapama baha: paltar parası, bahası. paltar dəğəri, çalışı, dəğişi, bədəli.- on qapama paltarım var. - ev qapaması: ev şey şeye, vəsayili. 4 qapsamaq. tutmaq. bətdəmək. yumutmaq. sədləmək. səddəmək. kəsmək. - dəliyi qapat. 5. yığıb saxlamaq. ehtikar edmək. - çağında vaxtında bollu mal qapamış.
- göz qapamaq: {1. uyumaq. yuxlamaq. - bütün gecə göz qapamadım. 2. görməməzliğə gəlmək. müsamihə edmək. iğmaz edmək}. 3. qapaqlamaq. qapalamaq. örtmək.
- qapu qapaca: bir qapı içində olanın həpsi. bütün takımı ilə. tüm hey'əti ilə.
- məktəb qapaması: məktəbin tam ekibilə sıralanma, bunun alayı, numayişi.

qapan qapıyan. qapyan. 1. qapaq. hər çeşit qabın, açıq yerin üstün qapıyan örtük. - qapanın aç. - su yolun üstünə qapan örtmək. - göz qapanı. - üst qapaq, alt qapaq. - diz qapanı. - qapan qapana: alan talan. qapa qaç. 2. duzaq. tələ. dam. - qapana düşmək. - qapana tutulmaq. 3. qabıq. qapıq. tutan. alan. qısqaç. 4. qapıcı. çalan. çapan. yağmaçı. qasib. çal çapla, qıyın, güc zorla alan. 5. duzaq. - qapana tutulmaq. - qapana düşmək. - qapana qapılmaq. 6. qapıcı. çəkən. çəkici. alan. cazib. - könül (ürk) qapıcı: dilbər. dilrüba. - şeh qapıcı.
- uşaq qapan: böyü kərkəs (qara quş) ki cocuqları yaxalayıb qaldırar.
- qapan qapana: qapış qapış: çal çapla. yağmalayaraq.
- dəmir qapan: miğnatis.
- saman qapan: kəhruba.
- qapan qapana: çal çap ilə.
- qurt qapanı: 1. qurdu tutmaq üçün üstü çala çırıpı ilə qapalı çuxur. 2. küşti oyunlarından biri.
- quş qapanı, duzağı çeşiti: quşmar.
- yekə qapan: bağra.

qapana qapa qapa. qap ha qap. iti, çala ha çal.
- qapan qapana: çal çap ilə.

qapanca duzaq. kündə. qapancık. duzacıq. tələcik. damcıq.
- kündəyə düşmək. - kündədən qaçmaq.

qapancık qapanca. duzacıq. tələcik. damcıq.

qapanğ qapqan. kəfnə. kəfəng. kəpənğ. kəpəç. biz ilə, təbənə ilə işləyənlər əllərinə taxan dəmirli qayış.

qapanıça qapança. xanlıq başçılarının geniş, dövrüklü kürkü, geyimi. rəsmi geyim.

qapanıq 1. tıqanıq. qapalı. tıkalı. tıqanmış. işləməz. məsdud. - tıqanıq yol. - tıqanıq - tıqanıq iş. - tıqanıq borı. - tıqanıq ağız. 2. qaranlıqca. boğuq. - qapanıq boya. - qapanıq iştah. 3. bulutlu. tutuq. - qapanıq hava. 4. qussəli. mükəddər. məğmum. 5. utancaq. usancaq. üşəngən. ürkək. çəkingən. məhcub. - çox qapanıq kişidir.

qapanmaq qapalmaq. 1. düşmək. düşüb sarılmaq. - qapına qapandı. - əl qoluna qapandı. - əl ayaqına qapnmaq. 2. hevanın ön ayağı sürcüb, başı üsdə düşmək. - bu at çox qapanır. 3. qırılıb yox olmaq. devrilmək. münqəriz olmaq. - o xanlar çoxdan qapanmış. 4. sığınmaq. - qorxub içəri qapandı. 5. yapturmaq. qapatmaq. yaptırmaq. yapulmaq. örtulmək. 6. abanmaq. yapanmaq. çulqanmaq. çökünmək. üzərinə düşmək. - nə mənim üstümə abanmısan.
- ayağa qapanmaq: ayağa düşmək. çox yalvarmaq.
- qapanıb oturmaq: əkinmək.

qapanmış kor. soqur. görməz. batmış.- soqur göz.

qapanmış qapalı. bağlı. keçilməz. işləməz. yubat. məəttəl. məsdud. - qapalı göz. - qapalı qapı. - qapalı yol. - qapalı çarşı.

qaparuz kəpçə quyruğ. kəp kələkçi.

qaparuzçi 1. mürtəkib. 2. rüşvətçi. 3. qıynaqlı. çaqır, qartal pəncə.

qaparuz qapsı. güclə, zorla, pozuq yolla alınmış mal. qəsbi (mal). rüşvət parası. həram mal. - qaparuz mal biləsinə yaxcı düşür.

qapatım qapatma. saxlım. 1. qapalı, başqa kimsələrdən ayrı tutulmuş qəhbə. oynaş. metres. - bu onun qapatmasıdır. - onun iki qapatması vardır. 2. münhəsir. ixtisas verilmiş. 3. əl altı, azıq, gizli yol ilə ayrılmış nərsə. - bu qapatma malları tez aradan götürüb göndərin. 4. saxlama. toqif oluş.

qapatma qapatım. saxlım. 1. qapalı, başqa kimsələrdən ayrı tutulmuş qəhbə. oynaş. metres. - bu onun qapatmasıdır. - onun iki qapatması vardır. 2. münhəsir. ixtisas verilmiş. 3. əl altı, azıq, gizli yol ilə ayrılmış nərsə. - bu qapatma malları tez aradan götürüb göndərin. 4. saxlama. toqif oluş.

qapatma qapusqa. qapturma. pörtmə. yumşaq, açıq, gəvik pişmiş ət yeməyi.

qapatmaq yapturmaq. yaptırmaq. yapulmaq qapanmaq. örtulmək.

qapatmaq tıkatmaq. bükətmək. kəsdirtmək. durdurmaq. tə'tillətmək. bağlatmaq. örtdürtmək.
- heyvana çul qapatmaq.

qapayan qamıs. qapıs. kəmis. 1. gömlək. 2. incə qabıq. zar.

qapaz > qəbzə (< qab). 1. avuc. pəncə. - bu onun qapazındadır: tərrüfündədir. 2. tutam. qulp. - qılınc qapazı. 3. bir avuc dolusu. bir tutam. - bir qapaz topraq.

qapazlama apazlama. bir yöndən əsən yel

qapcaq 1. tulumbaçı çəngəli. 2. qala duvarına vurulan, taxılan böyük çəngəl.

qapça örtük.

qapdırmaq aldırmaq. qapınmaq. - əlindəkin yağıya qapdırdı. - sirrini yada qapdırma. - qapdıra qapdıra gəliri: itirə itirə gəlir. - o, axıntıya qapdırdı: o axaraın (cərəyanın axarına) alındı getdi.

qapı 1. dayirə. sədarət. vizarət. qonaq. 2. qulluq. mə'muriyyət. mənsəb. xidmət. - qapı almaq: qapı tutmaq: qapı bulmaq. - qapıdan olmaq. 3. dərgah. dərbar. ətəbə. - onun qapısından kimsə qoğulmaz. 4. astan. astanğ. bargah. eşik. 5. yaraq. mahana. vəsilə. - öz işi üçün bir qapı axtarır. - qapı yapmadan evə girmək: çox tələsik iş aparmaq. - hər evin qapısı var, hər işin aracı.
- qapı açmaq: { 1. yol açmaq. örnək vermək. örnək olmaq. 2. başlamaq. təşəbbüs edmək. 3. yaraqlanmaq. talaşlanmaq}.
- qapını böyük açmaq: ağır xərcə girmək. işi böyük götürmək.
- açıq qapılı: qonaqçıl.
- qapı axasında olan sürmə: kövət.
- qırx geçit: qırx qapı: dolanbac, burşuq olan yer, çay ırmaq. kərələr bir yolu kəsən çay. çox geçitli, qapılı olan yer.
- qapı arxasına, duvara dayanan gügər ( güclədən): götürgüc. tayaq. dayaq. dəstək. paya. - qapı dayağı.
- qapı dalına vurulan odun, dəmir sürgü: tırqaz. (rq < _met > qr) tıqraz (< tıqmaq). - qapıya tırqazı sürmək.
- araba qapısı: qaraj qapısı.
- qapı ağası: xan qapısında, ağ ağaların başı.
- qapı oğlanı: rəsmi dayrələr arası, bu dayrələr içində, aralıq qulluqcusu. - sağır qapı: kor qapı.
- əli, qapısı açıq: əkməğinə qoç. səxi.
- qapının, pəncərə qapaqı, qapaqları: qanat. - bu qapının qanatları çox ağırdır.
- qapı bir qonşu: qapıları bitişik qonşu.
- qapı yavrısı: böyük qapıların aşağ ortasında olan kiçik qapıcıq.
- sıqı qapı: dar qapı.
- sürmə qapı: sürmə çəkməcə: çəkilib sürülərək açılıb qapanan.
- qapıdan baxmaq: {1. evə qapanıb çıxamamaq. - qış soyuğu, bizi evə soxub qapıdan baxdırdı. 2. bir yerə girmədən, ora tələsik baş vurmaq}.
- tümlə qapısı: gənəl, təməl, baş qapı.
- qapı eli: xan qapısında işləyənlərin topu.
- dəmir qapı:{ 1. iki yanı uçurumlu, qorxunc boğaz, dərbəd. 2. ırmaq içində, gəminin yolun qapıyan böyük qaya, daş. - arazın dəmir qapıları.
- qapı qapı dolaşmaq: hər yana baş vurmaq.
- qapı qolı: dərbar çərikləri.
- qapı yoldaşı: bir bəyin qulluğunda olan əməkdaşlar.
- dəmir qapu: dəmirqar yola: dəmir yol.