Qarshi davlat universiteti kimyo-biologiya fakulteti fiziologiya kafedrasi

Bosh suyagining yuz qismi. Yuqori jag` bir muncha murakkab tuzilgan. U ko`z kosasi, burun va og`iz bo`shliqlarini hosil qilishda ishtirok etadi va chaynov apparatlari ishida faol qatnashadi. Yuqori jag`ning tanasi va to`rtta o`sig`i bor: Tanasining ichida havo saqlanadigan turli xi shakldagi kavak bo`lib, burun bo`shlig`iga teshik orqali ochilib turadi.
Tanglay suyagi bir juft bo`lib, ko`z kosasi, burun bo`shlig`i, og`iz bo`shlig`i va qanot-tanglay chuqurining hosil bo`lishida ishtirok etadi. Suyakning gorizontal plastinkasi orqa tomondan yuqori jag` suyagining tanglay o`sig`iga birlashib, qattiq tanglayni hosil qiladi. Gorizontal plastinka qarama qarshi tomondagi ana shu plastinka bilan birlashadi, burun qirrasining davomini vujudga keltiradi. Suyakning vertikal plastinkasi yuqori jag` suyagining burun yuzasiga tegib turadi va burun bo`shlig`ining yon devorini hosil qilishda qatnashadi. Tanglay suyagining uchta: piramidasimon, ko`z va ponasimon o`siqlari bor.
Burunning pastki chg`anog`i bir juft suyak hamda yupqa bukilgan plastinkadan iborat. Uning yuqori chegarasi burun bo`shlig`ining yonbosh devoriga yopishib turadi. Suyakning medial bo`rtib turgan yuzasi burun bo`shlig`iga kirib, burinning o`rta yo`lini pastki yo`lidan ajratib turadi.
Burun suyagi bir juft bo`lib, burun qirrasini hosil qilib joylashadi. Burun suyaklarining yuqori qirralari tepa tomondan peshona suyagiga yopishib tursa, pastki qirralari burun tog`ayi bilan tutashadi.
Ko`z yosh suyagi bir juft bo`lib, kalla suyaklarining orasida eng mo`rti va yupqasidir. Bu suyak yuqori jag` suyagi peshona o`sig`ining orqa tomonida joylashib, ko`z kosasining medial devorini hosil qilishda qatnashadi.
Dimog` suyagi noto`g`ri to`rtburchak shaklidagi yupqa plastinkadan iborat toq suyak bo`lib, burun to`sig`ini hosil qilishda qatnashadi.
Yonoq suyagi yuz suyaklari orasida eng qattig`i bo`lib, kallaning yuz qismini miya bo`lagiga nisbatan mustahkamlab turadi. Yonoq suyagi chaynov muskuli boshlanadigan keng sathni hosil qiladi. Bu suyak lunj va ko`zga qaragan ikkita plastinkadan iborat bo`lib, o`zaro ko`z osti chakkasi orqali qo`shiladi.
Pastki jag` suyagi kalla suyaklari ichida faol harakatchanligi, ya`ni chakka suyaklari bir juft bo`g`im hosil qilib qo`shilishi bilan farq qiladi. Pastki jag` suyagining tishlar o`rnashgan gorizontal qismi, tanasi va ikkita vertikal joylashgan shoxi bor, u ana shu shoxlar vositasida bo`g`im hosil qiladi va chaynov muskullari yordamida harakatlanadi. Chaynov muskullarining vazifalariga va yoshga qarab, pastki jag` burchagi o`zgarib turadi. Yangi tug`ilgan bola pastki jag`ining burchaklari taxminan 150º bo`lsa, o`rta yoshli odamniki 130 - 110º gacha kamayadi.Yoshi ulg`aygan qari odamlarda esa tishlari tushib ketishi munosabati bilan chaynov muskullari bir muncha bo`shashadi. Natijada pastki jag` burchagi asta – sekin yassilashib, chaqaloqning pastki jag`iga o`xshab qoladi.
Til osti suyagi pastki jag` bilan hiqildoq o`rtasida (til ostida) joylashgan. U taqa kabi bukilgan bo`lib o`rta qismi, tanasi va katta-kichik ikki juft shoxi tafovut qilinadi. Bular tanasi bilan tog`ay orqali birikadi. Faqat 50 yoshdan keyingina suyaklanib birlashadi.