Qarshi innovatsion ta’lim universiteti

Yüklə 4,45 Mb. səhifə 41/187 tarix 07.01.2024 ölçüsü 4,45 Mb. #210290

1 kurs Бола ижт мос мажмуа 2023 QITU final okey

Bu səhifədəki naviqasiya:

• Pedagogik tashxis metodlari
• Ta’lim metodlari Ijtimoiy profilaktika metodlari
• Psixologik maslahat berish Amaliy (mashklar, laboratoriy Ijtimoiy nazorat
• Ijtimoiy reabilitatsiya metodlari
• Psixoterapiya metodlari
• Ijtimoiy iqtisodiy metodlar
• Ishontirish metodi
• Emperik tadqiqot metodlari. Kuzatish. Eksperiment. Analiz. Sintez. Turkumlash.
• Emperik bilish va uning shakllari

Ijtimoiy ish	Psixologik
pedagogik
Ijtimoiy diagnostika metodlari	Psixotashxisli Intellekt va qobiliyatlar	Tashqiliy
Intervyu	testlari	Pedagogik eksperiment
Monitoring	Shaxsiy so`rovnomalar	Pedagogik tashxis metodlari
Ijtimoiy so`rov	Loixaviy testlar	Pedagogik kuzatuv
Ekspertiza	Rasmli testlar	Tabiiy eksperiment
Biografik metod	Sotsimetriya	Ta’lim metodlari
Ijtimoiy profilaktika metodlari	Psixokorrektsion metodlar	Ogzaki (xikoya, suxbat, bax
Preventiv metod	O`yin terapiyasi	ma’ruza)
Ijtimoiy davolash	Tajriba ijtimoiy psixologik trening	Ko`rgazmali (namoyish, darsli
Sotsiodrama	Xulk-atvor treningi	bilan ishlash)
Ko`llab-kuvvatlash	Psixologik maslahat berish	Amaliy (mashklar, laboratoriy
Ijtimoiy nazorat metodlari	metodlari	ishlari, didaktik o`yinlar, ijodi
Ijtimoiy nazorat	Empatik tinglash	topshiriqlar, muammo
Ijtimoiy vasiylik	SHarxlash	vaziyatlar)
Ijtimoiy tibbiy gamxo`rlik	Identifikatsiya	Tarbiya metodlari
Ijtimoiy xizmat ko`rsatish	Fasilitatsiya	Namuna
Ijtimoiy reabilitatsiya metodlari	Gipotezalarni ilgari surish	Ishontirish
Mexnat terapiyasi	Psixoterapiya metodlari	O`kitish
Gurux terapiyasi	Suggestil	Jazolash
Makom o`zgarishi	O`z-o`zini ishontirish	Maktash
Inkiroz kelishi	Ratsionallashuv	Mashk
Ijtimoiy iqtisodiy metodlar	Psixotaxlil	Istikbol
Imtiyoz metodlari	Tranzakt taxlil	O`yin
Kompensatsiya metodlari	Gurux terapiyasi	Ishonch
Ijtimoiy patronaj	Xulk-atvor terapiyasi	Muvaffakiyat
Tibbiy patronaj	Oilaviy psixoterapiya	O`z-o`zini tarbiyalash
Ijtimoiy iktisodiy choralar
Tashkiliy metodlar
Reglamentlashtirish
Normalashtirish
Tankid
Ijro nazorati

Ijtimoiy pedagog tomonidan qo`llaniladigan asosiy metodlar tasnifi

Ishontirish metodi jamiyatda kabul qilingan meyorlarni bola xulki va faoliyoti motivlariga ko`chirishga yordam berib, e’tikodni shakllantiradi.
E’tiqod - bu bolaning ma’naviy bilimlarining haqiqiyligi va adolatliliga kat’iy ishonch bo`lib, u Shaxsning axlokiy faoliyatga va xarakatga ichki xoxishidir. E’tiqod - bu muayyan xarakatning zarurligi va to`griligini tushuntirish va isbotlashdir. Ishontirish jarayonida ijtimoiy pedagog bolaning ongi, xis - tuygulari va irodasiga ta’sir o`tkazadi. Ishontirish metodi maqsadga erishishi uchun bolalarning psixologik xususiyatlarini, ularning xulki va kizikishlarini, Shaxsiy tajribasini xisobga olishi zarur.

2. Ijtimoiy pedagogikada ilmiy tadqiqotning vazifalari.

Emperik tadqiqot metodlari. Kuzatish. Eksperiment. Analiz. Sintez. Turkumlash.
Akademik J.Tulenov fikricha, empirik tadkikot jarayoni uch boskichdan iborat.
Empirik tadkikotning birinchi boskichi: Bu boskichda avvalo tadkikot ob’ekta yuzasidan kuzatuv
va eksperiment utkazish nazarda tutiladi. Bu kuyidagi gargibda amalga oshiriladi. Eksperiment rejasini ishlab chikish va unga tayyorgarlik. Tajribani amalga oshirish. Tajriba natijalarini dastlabki ishlovdan utkazish. Eksperiment natijalarini o'rganish. Tajriba natijalari ilmiy tushunchalar, maxsus terminlar yoki matematik formulalar tarzida ifodalanadi. Ularning chinligi
kayta tajriba utkazish orkali aniklanadi.
Emperik tadkikotning ikkinchi boskichi: Bu boskich tadkikot ob’ektiga xos xossa, xislatlarni, ob’ektiv aloka va munosabatlarni aniklash, ularni muayyan guruxlarga ajratish va turkumlashga karatilgan.Bu boskichda analiz, sintez, turkumlash, tizimga solish metodlaridan foydalaniladi. Tadkikot ob’ektida olib borilgan kuzatuv, tajriba natijalari taxlil kilinadi, ularga xos belgi, munosabatlar aniklanadi. Muxim va muxim bulmagan xislatlar ajratiladi va shu asosda muayyan tizimga solinadi, turkumlarga ajratiladi. Analiz, sintez, turkumlash turlicha fanlarda uziga xos namoyon buladi. Masalan; ximiyada turkumlash mikdoriy va sifat taxliliga asoslanadi. Biologiyada usimliklar va xayvonlar; geologiyada minerallar; tilshunoslikda morfologik, sintaktik, fonetik taxlil kabi turkumlash turlari mavjud. Turkumlash barcha soxalardagi ilmiy izlanishlarning muxim tomonini tashkil etadi. Turkumlash ob’ektiv olam narsa va x;odisalari orasidagi uzaro aloka va munosabatlar ni ng ifodasidir. Turkumlash bilimning parsa, xodisalarning, tashki xossa-xususiyatlaridan moxiyatga, konunlarni bilishga karab borishdagi muxim boskich xisoblanadi. Unda xodisalardagi barkaror aloka va munosabatlar ifodalanadi. Empirik tadkikotning uchinchi boskichida narsa, xodisalar orasidagi ichki aloka va munosabatlar aniklanadi, dastlabki empirik umumlashmalar xosil kil i nad i. Bu boskichda ilmiy induksiya metodidan foydalaniladi. Bu metod o'rganilayotgai ob’ektga xos sababiy aloka va munosabatlarni aniklashga karatilgan. Narsa, xodisalardagi umumiylik, muayyan uxshashlik, u yoki bu tomonlarning umumga xos ligi tygrisida fikrning shakllanishiga olib keladi. Bu induktiv xulosalarda uz ifodasini topadi. Emperik bilish va uning shakllari. Empirik bilishning eng asosiy kurinishi - ilmiy dalil.
Shundan kelib chikkan xolda xar kanday ilmiytadkikot ilmiy dalillarni tuplash, sistemaga solish va umumlashtirishdan boshlanadi. Empirik bilish nuktai nazaridan ilmiy dalil (fakt) deganda; a) borlikda kuzatiladigan xolat, borlikning biron-bir kurinishi yoki uni anglash; b) biron-bir xodisa, jarayon xakidagi chinligi isbotlangan bilim; v) kuzatish va eksperiment jarayonida xosil chilingan empirik bilim nazarda tutiladi. Ilmiy dalilning axamiyati olimlar tomonidan kup bor e’tirof kilingan. Mashxur fizik olim Nils Bor ilmiy dalillarning ilmiy terminlar, tushunchalar tarzida mavjud bulishni nazarda tutib “Biron - bir tajribadan olingan dalilni tushunchalarsiz ifodapash mumkin emas” deydi. Lui de Broyl esa “eksperiment natijaasida shunchaki oddiy dalil emas,balki asoslash lozim bulgan ilmiy dalil xosil buladi” deydi. U“eksperimental kuzatish ilmiy kiymatga ega bulmogi uchun ma’lkm darajada fikr yuritmogimiz, nazariy xarakterga ega tasavvurlarni shakllantirmogimiz lozim”, deb xisoblaydi. Akademik V.I. Vernadskiy “Ilmiy dalillar ilmiy bilim va ilmiytadkikotning asosiy mazmunini tashkil etadi. Agar ular tugri aniklanganbulsa, munazaraga urin kolmmaydi”‘degan edi.Falsafa fanlari doktori, professor S.A.Lebedev empirik bilimlardeganda kuyidagilarni nazarda tutadi:

1. 
   Empirik bilishning eng sodda kurinini kuzatish natijasida xosil bulgan dastlabki bilim. Bunda kuzatishning ob’ekti va amalga oshiriladigan vakti anik belgilanadi. Kuzatish va eksperiment ilmiy bilim xosil kilishga yunaltirilgan buladi va muayyan maksadni uzida ifodalaydi. Maksad degandailmiy muammoni xal etishda ilgari surilgan biron-bir goya, tadkikotgipotezasi nazarda tutiladi. Demak, kuzatish, eksperiment biron-bir goyani tasdiklash yoki inkor etish maksadida olib boriladi.
   

2. 
   Ilmiy dalillar. Ular xosil kilingan bilimlarni induksiya yuli bilan umumlashtirish orkali xosil buladi. Ilmiy dalillar ayrim xossa, xususiyat,munosabatlarining tadkikot ob’ektiga xos ekanligini, ularning kay darajada umumiy va barkaror ekanligini ifodalaydi. Bunday ilmiy dalillar,tushunchalar, terminlar. diagrammalar, sxemalar, grafiklar, rasmlar,matematik modellar shakllarida namoyon buladi.
   
3. 
   Empirik bilim turli yunalishdagi empirik konuniyatlarda uz ifodasini topadi. Empirik konunlar kuzatilayotgan ob’ektga tallukli narsava xodisalar urtasidagi umumiy alokadorliklarni ifodalaydi. Empirik konuniyatlar aksari xolatlarda taxminiy, gipotetik xarakterga ega, extimollik ma’nosidagi bilimlardir va ular indektiv umumlashtirish natijasida xosil kilinadi. Empirik konuniyatlar kuzatish va eksperimentnatijalarini umumlashtirish, yakka xususiyatlar taxlili asosida umumiybilim xosil kilishni anglatadi. Bu bilim fakat u yoki bu goyani tasdiklashimumkin. Lekin uni asoslab berolmaydi. Mexanika soxasidagi empirik bilimkattik va sutok jismlarning mexanik xarakatini kuzatish va bu buyichaeksperiment olib borish bilan boglik xolda shakllanadi. Astronomik kuzatuvlar xam bizga empirik bilimlar beradi.
   

3. 
   
   Yüklə 4,45 Mb.
   
   Dostları ilə paylaş: