Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti iqtisodiyot fakulteti moliya kafedrasi

DIVs – bitta aksiya bо‘yicha kutilayotgan dividend miqdori (yil bо‘yicha prognoz hisob-kitobga asosan);
fc – emissiya bо‘yicha xarajatlar, foizda.
Misol kо‘rib chiqamiz.
Kompaniya nominal qiymati 750 birlik bо‘lgan jami 30 000 birlikka teng imtiyozli aksiya muomalaga chiqardi. Imtiyozli aksiya bо‘yicha dividend miqdori bir yilga 80 birlik qat’iy belgilab qо‘yilgan. Bitta aksiyani muomalaga chiqarish uchun xarajatlar 50 birlikni tashkil etgan. Aksiyalar nominal qiymati bо‘yicha joylashtirilgan. Mazkur kapital bahosini aniqlang.


= 80 / (750 x (1 – (50/750))) = 0,1143 yoki 11,43%.


Oddiy aksiyalar qiymatini baholash orqali muddatsiz renta daromadliligini aniqlash ular bо‘yicha tо‘lanadigan dividendlar miqdori oldindan noma’lumligi sababli birmuncha murakkabroq. Umumiy holda oddiy aksiyalardan foydalanish orqali mablag‘lar jalb qilishning qiymati (k_S)ni faqatgina taxminan hisoblash mumkin.
Bu yerda DIVs – bitta aksiya bо‘yicha kutilayotgan dividend miqdori (yil bо‘yicha prognoz hisob-kitobga asosan);

– joylashtirish bahosi;

– emissiya bо‘yicha xarajatlar foizda;
– dividendlar о‘sish sur’ati.
Misol kо‘rib chiqamiz.
Firma nominal bahosi 1000 birlik bо‘lgan jami 250 000 birlikka teng bо‘lgan oddiy aksiyalar muomalaga chiqargan. Har bir aksiya bо‘yicha kutilayotgan dividend 100 birlik bо‘lib, uning о‘sish sur’ati 10%. Bitta aksiyani muomalaga chiqarish xarajatlari 85 birlikni tashkil etgan. Chiqarilgan aksiyalar bahosini aniqlang.
Yuqoridagi formuladan kelib chiqqan holda
= 100 / (1000 x (1 – 85 /1000)) + 0,1 = 0,2093 yoki 20,93%.
Endi yuqoridagi formulasidan foydalanib, aniq bir misol kо‘rib о‘tamiz.
3 yillik davlat obligatsiyalari bо‘yicha – risksiz foiz stavka (daromadlilik) 7,9 foizga teng. Aksiya bо‘yicha – daromadlilikning о‘rtacha bozor stavkasi (ya’ni, fond indeksi daromadliligi 15.04.2016-15.04.2017 davomida) 18,43 foizni tashkil qilgan. β _S – qimmatli qog‘oz bilan bog‘liq tizimli bozor riski esa 0,48ga teng.
Ushbu kо‘rsatkichlarni yuqoridagi formulaga qо‘yib hisoblasak, aksiyalar bо‘yicha

1. = 7,9 + 0,48(18,43-7,9)= 7,9 + 5,05 = 12,95(%)

   
   
   

Ushbu formula bizga aksiya bо‘yicha oqilona daromadlilik darajasini aniqlash imkonini beradi.

Masala javobidan kо‘rinib turibdiki, aksiya bо‘yicha oqilona daromadlilik darajasi 12,95%ga teng, bunda 7,9 foizi – risksiz daromad, 5,05 esa risk kompensatsiyasi hisoblanadi (riskni qoplaydi). Lekin haqiqatda, jamiyat aksiyasi о‘z egalariga naq 57,84 foiz daromad keltirgan. Bu esa jamiyat daromadliligining riskka nisbatan juda ham yuqori ekanligidan dalolatdir.