11.2. Sug’orish tizimi va tarmoqlari
Namligi yetarli bo’lmagan tuproqlarga suv keltirish sug’orish tizimi va tarmoqlari yordamida amalga oshiriladi. Sug’orish tarmoqlari deganda suvni manbadan olib sug’oriladigan dalaga yetkazib beruvchi doimiy va muvaqqat suv o’tkazuvchilar (kanallar, quvurlar) tushuniladi. Sug’orish tarmoqlari uchta asosiy turga bo’linadi: ochiq (kanallar, nov ariqlar), yopiq (quvurlar) va aralash. Suv manbai, sug’orish tarmoqlari va gidrotexnika inshootlari birgalikda sug’orish tizimini tashkil etadi.
Sug’orish tizimi umumiy holda quyidagi tarkibiy qismlarni o’z ichiga oladi (11.1-rasm): 1) suv manbai (daryo, soy, suv ombor va sh.o’.); 2) bosh suv olish inshooti, mazkur inshoot tug’onli, tug’onsiz yoki nasos stantsiyali tarkibda bo’lishi mumkin; 3) magistral (bosh) kanal (MK) – bosh inshootdan olingan suvni keyingi tartibli taqsimlagichlarga (xo’jaliklararo yoki xo’jalik kanallariga) uzatib beradi; 4) xo’jaliklararo kanal – suvni xo’jalik taqsimlagichlari (XT) ga yetkazib beradi; 5) xo’jalik ichki kanallari (XIT) – suvni xo’jaliklararo yoki xo’jalik kanalidan olib, vaqtinchalik tarmoqlarga (o’qariqlar, vaqtinchalik kanallarga) uzatadi; 6) vaqtinchalik sug’orish kanallari (o’qariqlar); 7) – egatlar. Sug’orish tizimi tarkibida shuningdek, yuqoridagilardan tashqari rostlovchi inshootlar, tashlamalar, yo’llar, gidrometrik postlar va boshqa turdagi inshootlar ham mavjud bo’ladi.
11.1-rasm. Sug’orish tizimi: 1-suv manbai; 2- bosh suv oluvchi inshoot; 3-magistral kanal; 4-xo’jaliklararo kanal; 5-xo’jalik (xo’jalik ichki) kanallari; 6-vaqtinchalik sug’orish kanallari (o’qariqlar); 7-egatlar yoki pollarga bo’lingan maydonchalar
Dostları ilə paylaş: |
