Qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti pulatov jamshid abdumajitovich sportchilarni



Yüklə 1,96 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə21/90
tarix05.05.2023
ölçüsü1,96 Mb.
#108121
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   90
e6188a6cf2bf964a3de7157b7ed01765 Sportchilarni psixologik tayyorlash

 
To‘g‘ri to‘rtburchak 
Bu shaxsning davriy o‘tish shakli bo‘lib, hayotning ma’lum bir 
bo‘laklarida nisbatan mutloq hisoblangan to‘rt shaklda ham namoyon 
bo‘lishi mumkin. Bu odamlar o‘z hayotlarining hozirgi kechish tarzidan 
qoniqmaydilar va uning yaxshilanishi uchun izlanish va harakatda 
bo‘ladilar. To‘g‘ri, bu shaklni tanlash sabablari turlicha bo‘lishi mumkin, 
ammo ularni birlashtirib turuvchi narsa bitta – insonning o‘zgarishlarga 
hayrixohligidir.
To‘g‘ri to‘rtburchakning asosiy psixologik holati muammoni tushunib 
еtishda noaniqlik, dovdirab qolish, chuvalashtirib yuborish, shuningdek, 
o‘z-o‘ziga bo‘lgan munosabatlarning ham ma’lum bir vaziyatlarda 
noaniqligi kuzatiladi. 
To‘g‘ri to‘rtburchak holatlari kunaro, hatto kun davomida o‘zgarib 
turadi. Ularning o‘z-o‘zini baholashi deyarli doim past bo‘lganligi uchun 
«yaxshi» bo‘lishga intiladilar. Yangi ish uslublarini izlaydilar. Hayot 
tarzini yaxshilashga intiladilar. Agar to‘g‘ri to‘rtburchakning xatti-
harakatini diqqat bilan kuzatsak, u boshqa shakllar: «uchburchak», 
«aylana» va boshqalarning «kiyimlar»ini «kiyib» ko‘radi. To‘g‘ri 
to‘rtburchaklarning xatti-harakatlari kutilmaganda shiddatli, keskin, 
o‘zgarib turishi atrofdagilarni sergak tortiradi va ular ongli ravishda 
bunday «o‘zgaruvchan odam» bilan muloqotga kirishishdan qochishlari 
mumkin. Aslida esa ular uchun boshqalar bilan muloqotda bo‘lish 
zaruratdir, o‘zgaruvchanlikning yana bir qiyinchilik tomoni ham shunda. 
To‘g‘ri to‘rtburchaklardagi ijobiy fazilatlardan biri hayotiy 
qiziquvchanlik, faollik va jasoratdir. To‘g‘ri to‘rtburchaklar ulargacha 
hech kim qilmagan ishlarni qilishga, hech kim o‘ylab ko‘rmagan 
savollarga javob berishga harakat qilishadi. Bu shaklni tanlagan kishilar 
mazkur hayotiy bosqichda yangi g‘oyalar, qadriyatlar, turli qarash va 


47 
hayot tarzlarini osongina qabul qilishadi. To‘g‘ri, ikkinchi tomondan 
qaraganda, bu narsa ularni haddan tashqari ishonuvchan, turli ta’sirlarga 
beriluvchan, soddaroq bo‘lishlariga olib keladi. Shuning uchun ham 
boshqalardan ko‘ra ularga ta’sir o‘tkazish osonroq. 
Zigzag 
Bu shakl-ijodkorlik timsolidir. Zigzag-haqiqiy o‘ng yarim sharning 
faolligi aks etgan noan’anaviy fikrlovchi shaxs. Unga obrazli fikrlash, 
oldindan his etish (intuitsiya), integrativ (mujassamiy) fikrlash xususiyati 
xosdir. Uning o‘y-fikrlari bir zumda bir-biridan uzoq bo‘lgan nuqtalarga 
ko‘chishi mumkin, shuning uchun atrofdagilarga ularni tushunishlari qiyin 
kechadi. 
Zigzaglarga ko‘proq tafakkurning sintetik turi xosdir. Ularga bir-
biridan mutloq farq qiladigan g‘oyalarni birlashtirib, mujassamlashtirib, 
shu asosda butunlay yangi o‘ziga xos g‘oyalar yaratish yoqadi. 
Aylanalardan farqli o‘laroq zigzaglar kelishuvlar, konsensuslarni 
afzal ko‘rmaydilar, ular o‘z maqsadlariga yon bosishlar orqali emas, balki 
g‘oyalar qarama-qarshiligini kuchaytirish va nizo o‘z еchimini topishi 
mumkin bo‘lgan yangi konsepsiyalarni yaratish yo‘li bilan erishadilar. 
Tabiatan aqlli hisoblangan Zigzaglar g‘oyat tili zahar bo‘lishlari ham 
mumkin. Ular dunyoni doimiy o‘zgarishda ko‘rishni xohlaydilar. Shu 
sababli ular uchun hamma bilan murosaga keluvchilar, o‘zgarmaydigan 
qonun-qoida, ko‘rsatma kabi narsalardan ko‘ra zerikarliroq narsa yo‘q.
Zigzaglar bir tizimga solingan vaziyatda ishlay olmaydilar. Qat’iy 
belgilab qo‘yilgan majburiyatlar va doimiy ish tartiblari, aniq vertikal va 
gorizontal aloqalar ularning g‘ashiga tegadi. Ularga rang-baranglik va 
faoliyatga undovchi yuqori darajadagi motivlar kerak. Shundagina 
Zigzaglar jonlanadi va o‘zining bunyodkorlik, yangi g‘oya va ish 
uslublarini yaratish vazifasiga kirishadi. Ular narsalarning hozirda va 
o‘tmishda odatiy bo‘lgan yaratilish yo‘llaridan qoniqmaydilar.
Bu shaxslar kelajakka intiluvchi va ularni xaqiqiy voqelikdan ko‘ra 
oldinda qanday imkoniyatlar mavjudligi ko‘proq qiziqtiradi. Boshqalarga 
narsalar olami qanchalar real bo‘lsa, ular uchun g‘oyalar dunyosi 
shunchalik haqiqiydir. Ular hayotining ko‘proq qismini mana shu 
«g‘oyalar dunyosi»da o‘tkazadilar. Shu tufayli ularda ishga amaliy nuqtai 
nazardan yondoshmaslik, hayotdan uzoqlik va soddalik kabi xususiyatlar 
mavjuddir. Zigzaglar barcha shakllar ichida eng tez qo‘zg‘aluvchan, zavq-
shavqqa to‘liq kishilardir.
O‘zlarida yangi qiziqarli g‘oyalar tug‘ilganda ular butun dunyoga jar 
solishga tayyor bo‘ladilar. Biroq ularga siyosatdonlik еtishmaydi, ular 


48 
tiyiqsiz, sharttaki va bu ularning o‘z g‘oyalarini amalga oshirishlariga 
xalaqit beradi. 
Bundan tashqari Zigzaglar aniq detallarni ishlab chiqishda no‘noqroq 
(g‘oyalarni amalga oshirishda esa bu narsa muhim) va ishning yakuniga 
еtkazishda ko‘pam tirishqoqlik ko‘rsatmaydilar, chunki o‘z yangiligini 
yo‘qotganidan so‘ng g‘oyaga bo‘lgan qiziqish ham yo‘qoladi. 

Yüklə 1,96 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   ...   90




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin