Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

To‘rlarni ob’yekt darajasida muharrirlash 
Primitiv muharrirlanadigan to‘r holatiga o‘tkazilgandan keyin buyruqlar 
panelining tagida Edit Geometry (Muharrirlanadigan geometriya) to‘plamini 
oching.
Bu to‘plamda to‘rni muharrirlash buyruqlari joylashgan. 
Sferani konusga bog‘lab qo‘yamiz. Buning uchun Attach (Bog‘lash) 
tugmasini bosing, keyin sferani bosing. Sfera konusga bog‘lanib qoladi, rangi ham 
bir xil bo‘lib qoladi va standart o‘zgarish buyruqlari (surish, aylantirish, 
masshtablash) ikki ob’yektni bir primitiv deb hisoblaydi. 
To‘rlar cho‘qqilarini muharrirlash
To‘rlar cho‘qqilarini muharrirlash alohida cho‘qqi yoki cho‘qqilar 
guruhining xususiyatlarini o‘zgartirish va ular bilan bir qator operatsiyalar 
bajarishga imkon beradi. Ob’yekt shaklini muharrirlash uchun belgilangan 
cho‘qqilarga standart o‘zgartirishlar qo‘llash mumkin. Muharrirlash buyruqlarini 
ko‘rib chiqamiz. Bog‘lash buyrug‘idan keyin biz ikki muharrirlanadigan to‘r 
yuzalik ob’yektga egamiz: sfera va konus. 
1. Perspective (Perspektiva) proyeksiya oynasida O’S tugmasini bosing va 
paydo bo‘lgan menyu panelida Wireframe (Karkas tasvir) qatorini belgilang.
2. Ob’yektlar cho‘qqi, qobirg‘a va yoqlarni muharrirlashga qulay karkas 
shaklida tasvirlandi.
3. Selection (Tanlash) to‘plamda ChS tugmasi yordamida 7.1 rasmda 
keltirilgan piktogrammalarning chap tomonda joylashganiga bosing. 
7.1 rasm Muharrirlash darajasini tanlash piktogrammalari 
Siz cho‘qqilarni muharrirlash rejimini belgiladingiz. Shunda modifikatorlar 
ro‘yxatida Edit Mesh (To‘rni muharrirlash) qatori sariq rangga bo‘yaladi. Edit 
Geometry (Geometriyani muharrirlash) to‘plamida qo‘shimcha buyruqlar yonib 
chiqadi, belgilangan ob’yektlar cho‘qqilari esa hojlar bilan belgilanadi (7.2 rasm). 
Belgilangan to‘r cho‘qqilari to‘plamlarini nomlash mumkin. Buning uchun 
instrumentlar panelida joylashgan ochiladigan Named Selection Sets (Belgilangan 
to‘plamlarni nomlash) ro‘yxatga belgilangan to‘plamning nomini kiritib, klavishini 
bosing. Named Selections (Nomlangan to‘plamlar) bo‘limida joylashgan Copy 
(Nusxa olish) va Paste (Qo‘yish) tugmalar yordamida belgilangan cho‘qqilar 
to‘plamlari nusxasini olish va qo‘yish mumkin. 

---

To‘rlar cho‘qqilarini birlashtirish yoki bo‘lish uchun Edit Geometry 
(Muharrirlanadigan geometriya) to‘plamida joylashgan Weld (Birlashtirish) guruh 
buyruqlari ishlatiladi.
1. Target (Tanlangan) buyrug‘ini tanlang. Bu buyruq ikki cho‘qqini birlashtiradi. 
7.2 rasm. Muharrirlash rejimidagi ob’yektlar 
2. ChS bosib, sferadagi cho‘qqini belgilang va boshqa cho‘qqiga surib 
boring. Kursor shunda surish kursori ko‘rinishida bo‘ladi. Boshqa cho‘qqiga 
yaqinlashganda kursor hoj shakliga o‘tadi. Target (Tanlash chegarasi) hisoblagichi 
mumkin bo‘lgan birlashtirish masofasini ko‘rsatadi. Agar shu vaqt sichqon tugmasi 
qo‘yib yuborilsa, ikki cho‘qqi birlashadi. Selected (Belgilangan) buyrug‘i Weld 
Selected (Birlashtirish chegarasi) hisoblagichda ko‘rsatilgan chegaradan kam 
masofada joylashgan belgilangan cho‘qqilar guruhlarini birlashtirish uchun 
ishlatiladi. Shunda bo‘sh qolgan qobirg‘alar segmentlari yakuniy cho‘qqi bilan 
birlashadi. Soft Selection (Qo‘shimcha tanlov) to‘plamidagi Use Soft Selection 
(Qo‘shimcha tanlovdan foydalanish) rejimini aktivlashtirish Falloff (Belgilash 
mintaqasi) parametrga yo‘l ochib beradi, bu esa ta’sir etish mintaqasini aniqlaydi. 
Bir yoki bir nechta cho’qqilarni o‘zgartirish belgilangan mintaqada joylashgan 
cho‘qqilarga ham ta’sir etadi. 
3. Soft Selection (Qo‘shimcha tanlov) to‘plamida Use Soft Selection 
(Qo‘shimcha tanlovdan foydalanish) rejimini bering, keyin – Falloff (Belgilash 
mintaqasi) parametr ko‘rsatkichini va Move (Surish) instrumenti yordamida 
cho‘qqilardan birini suring. Belgilash mintaqa parametrining ta’siri 7.3 rasmda 
keltirilgan. Parametr nolga teng bo‘lgandagi cho‘qqi surilishi 7.4 rasmda 
keltirilgan. 
7.3 rasm. Belgilash mintaqasi parametrining ta’siri natijasi 
7.4 rasm. Belgilash mintaqasi o’chirilgan holatdagi cho‘qqi surilishi 

---

Affect Back facing (Qarshi yo‘nalishsiz) parametrni o‘rnatish o‘zgartiralayotgan 
cho‘qqining normallari qarshi bo‘lgan boshqa cho‘qqilarga ta’sir etishdan himoya 
qiladi. Uni Use Soft Selection (Qo‘shimcha tanlovdan foydalanish) parametri 
yoqilganda ishlatish mumkin. Parametr Edge Distance (Qobirg‘alardagi masofalar) 
parametri iteratsiya hisoblagichagidagi qiymatiga qarab, ta’sir etish mintaqa 
o‘lchamini aniqlaydi. 
4. Iteratsiya hisoblagichi qiymati 1ga tengligida sfera cho‘qqilarining birini 
suring. Keyin Undo (Bekor qilish) buyrug‘i yordamida surish operatsiyasini bekor 
qilib, iteratsiya hisoblagichi qiymati 8ga tengligida qayta suring. Soft Selection 
(Qo‘shimcha tanlov) to‘plami tagida mintaqaga ta’sirni muharrirlash egri 
chizig‘ining oynasi joylashgan (7.5 rasm). Parametrlar yordamida o‘zgartilayotgan 
cho‘qqini atrof to‘r mintaqaga ta’sir etish egri chiziq shaklini o‘zgartirish mumkin. 
Ko‘rish maydonida tasvirlangan grafik cho‘qqini o‘zgartirish atrof mintaqaga ta’sir 
etish kuchini ko‘rsatadi. Grafik shakliga quyidagi parametrlar ta’sir etadi 
•
Falloff (Tanlangan ketidan siljish) – ta’sir etish mintaqa umumiy o‘lchamini 
beradi;
•
Pinch (Toraytirish) – egri chiziq shaklini cho‘qqi uchida aniqlaydi;
•
Bubble (Qavariqlik) – egri chiziqning ikki chetdagi qavariqligini aniqlaydi. 
7.5 rasm. Ta’sir etish egri chizig‘ini muharrirlash to‘plami 
5. Egri chiziq shaklini sozlab, ChS yordamida OK tugmasini bosing.
6. Sfera cho‘qqisining egri chiziq parametrlarini o‘zgartirib, bir cho‘qqini suring va 
oldingi surishlarni bekor qiling. Shunda parametrlarning mintaqa shakliga ta’sirini 
kuzatishingiz mumkin. 
7. Qayta Edit Geometry (Muharrirlanuvchi geometriya) to‘plamiga o‘tamiz
8. Sfera cho‘qqilarining qismini belgilang va Detach (Ajratish) tugmasini bosing.
9. Bu harakat belgilangan cho‘qqi yoki cho‘qqilar guruhi va cho‘qqiga tegishli 
yoqlarni alohida ob’yektga o‘tkazadi.
10. Paydo bo‘lgan Detach (Ajratish) muloqat oynasida ajratilgan ob’yektning 
nomini yozib, ChS yordamida OK ni bosing.
11. To‘rning ajratilgan qismini surish uchun muharrirlash rejimidan chiqish kerak. 
Detach (Ajratish) harakatdan foydalanish natijasi 7.6 rasmda ko‘rsatilgan. To‘rning 
qismi ob’yektdan ajratilgan va surilgan. 

---

7.6 rasm. Cho‘qqilar guruhini ajratish va surish misoli 
Edit Geometry (Muharrirlanuvchi geometriya) bo‘limning boshqa buyruqlari 
quyida keltirilgan:
•
Create (Yaratish) – fazoning istalgan joyida muharrirlanayotgan ob’yektga 
ta’lluqli cho‘qqini yaratishga imkon beradi;
•
Delete (O‘chirish) – belgilangan cho‘qqi yoki cho‘qqilar guruhini o‘chirib 
tashlaydi. Cho‘qqilar o‘chirilganda, cho‘qqilarga oid yoqlar ham o‘chiriladi;
•
Collapse (Yig‘ishtirish) – belgilangan cho‘qqilar guruhini yig‘ishtirish.
Bunda yig‘ishtirilyotgan cho‘qqilar belgilangan cho‘qqilar markazida joylashgan 
cho‘qqiga yig’ishtiriladi. 7.7 rasmda cho‘qqilarni yig‘ishtirish misoli keltirilgan. 
Selection (Tanlov) to‘plamida quyidagi elementlar ta’sirini ko‘rib chiqing:
•
Hide (Yashirish) – belgilangan cho‘qqilarni yashirish; yashirilgan 
cho‘qqilarni muharrirlab bo‘lmaydi;
•
Unhide All (Hammasini ko‘rsatish) – Hide (Yashirish) element harakatining 
teskarisini bajaradi; yashirilgan cho‘qqilarni ko‘rsatadi;
•
Remove Isolated (Ajratilganni o‘chirish) – belgilanishiga qaramay ob’yekt 
tarkibidagi ajratilgan cho‘qqilarni o‘chiradi. 
7.4.Cho‘qqilar muharririni ishlatish misoli