QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

bədii ifadəsinə görə «Torpağa münasibətdə eroziya, gilotin (daşkəsən alət) rolunu oynayır» o, həqiqi 

mənada torpağı fəaliyyətsiz edir: torpağı münbitliyi olan üst humus horizontundan məhrum edir. Turş torpağı 

neytarllaşdırmaq, şoran torpağı -  duzsuzlaşdırmaq, şorakəti- şorakətsizləşdirmək, bərk torpağı yumşaltmaq olar. 

Lakin eroziyaya uğramış torpağı bərpa edib eroziyaya uğramamış torpağa çevirmək qeyri-mümkündür.                               

Eroziya prosesinin əmələ  gəlməsinin və inkişafının  əsas səbəbi kənd təsərrüfatı hesab olunur. İnsanın 

təsərrüfat fəaliyyəti ilə əlaqədar olaraq yamacların kənd təsərrüfatı bitkiləri altında istifadə olunması, otlaq və 

örüşlərin intensiv otarılması, meşələrin məhv edilməsi, torpağın yamac boyu şumlanması eroziya prosesinin 

güclənməsinə səbəb olur.  

Eroziya prosesi dedikdə torpağın üst münbit qatının yağış  və qar suları vasitəsilə yuyulub aparılması, 

həmçinin külək tərəfindən sovrulub dağılması başa düşülür. Deməli, torpaq eroziyasının əsas iki tipi ayrılır – su 

və külək eroziyası. Su eroziyası da öz növbəsində səthi və xətti (yarğan) eroziyasına bölünür.     

Yamaclarda səthi eroziya prosesinin inkişafı  nəticəsində torpağın münbitliyi aşağı düşür, kənd təsərrüfatı 

bitkilərinin məhsuldarlığı azalır. Məhsulun keyfiyyəti aşağı düşür. Eroziya prosesi zamanı bəzən torpağın şum 

qatı tamamilə yuyulub aparılır.  

Torpaq eroziyası zamanı torpaqda azot, fosfor və kaliumun mənimsənilən formaları, bir çox 

mikroelementlər (yod, mis, sink, kobalt, marqans, nikel, molibden) də azalır. 

Eroziya zamanı yağmurların çox hissəsi yamaclardan axıb getdiyindən, həm də eroziyaya uğramış 

torpaqların fiziki xassələri pisləşdiyindən, torpaq səthindən buxarlanmaya və transpirasiyaya çox su sərf olunur, 

bununla da torpaqda quraqlıq yaranır. Çox vaxt eroziya gedən rayonlarda baş verən quraqlığı  «eroziya