QəRİb məMMƏdov, mahmud xəLİlov

Şəkil 16.9. 1866-2000-ci illərdə yer səthində orta temperatur  

 

Flora və fauna inkişaf edib uyğunlaşdığı iqlimdən yeni bir iqlim rejiminə  qədəm qoyacaqdır.  İqlimin 

dəyişmə sürətindən asılı olaraq bəzi növlər yeni şəraitə uyğunlaşaraq qalacaq, bəzi növlər isə sıradan çıxa bilər. 

Bunun nəticəsində növlərin yeni kombinasiyaları formalaşmağa başlayacaq və yeni ekosistemlər yaranacaqdır. 

Mülayim qurşağın meşələrində karbon qazının çoxalması ilə əlaqədar bəzi ağac cinsləri də sıradan çıxacaqdır.  

Ekosistemin sahəcə yeni iqlim şəraitinə uyğunlaşması prosesi insan fəaliyyətinin maneçiliyi tərəfindən daha 

da mürəkkəbləşəcəkdir.  

Ən çox dəyişiklik arktik və subarktik qurşaqlarda baş verəcəkdir: kriosferin komponentləri – dəniz 

buzlaqları, dağ  və düzən buzlaqları, daimi və mövsümi donuşluqların sahəsi və  dərinliyi, mövsümi qar 

örtüyünün sahəsi və müddəti dəyişəcəkdir.  

---

 

234

Landşaftlar dəyişkənliyə (transformasiyaya) uğrayaraq qütbə doğru hərəkət edəcəkdir. Landşaftların bəzi 

elementləri (tundra və meşə-tundra) iqlimin istiləşməsi zamanı birdəfəlik itə bilərlər.  

Səhralar temperaturun yüksəlməsilə əlaqədar daha da aridləşməyə doğru gedəcəkdir.  

Dəniz sahili sistemlər müxtəlif olduğu üçün temperaturun yüksəlməsinə  və okeanın səviyyəsinin 

qalxmasına müxtəlif cür reaksiya göstərəcəkdir.  

Qeyd etmək lazımdır ki, sahilyanı zonada bəşəriyyətin yarıdan çoxu yaşayır. Odur ki, iqlimin dəyişilməsi 

ilə baş verən təzadlar, nəticələr bu zonada insanlar üçün faciəli problemlərlə qarşılaşa bilər. Dəniz və okeanların 

səviyyəsinin sonrakı qalxması hündür olmayan ərazidə suyun basmasına, orada olan qurğuların, yaşayış 

məntəqələrinin dağılması və bir sıra başqa təzadlı nəticələr baş verəcəkdir. Bu zaman ən çox aşağı səviyyədə 

yerləşən adaları və alçaq sahillərdə yerləşən iri şəhərləri su basacaq, burada yaşayan əhalinin miqrasiyasına və 

onunla əlaqədar ciddi iqtisadi və siyasi nəticələrə gətirib çıxaracaqdır.  

Hazırda 46 mln. adam dəniz fırtınalarının basması qorxusu altındadır. Okeanın səviyyəsi 1 m qalxarsa, bu 

miqdar 118 mln-a çata bilər.