Qimmatli qog‘ozlar

Tarmoqlar bo‘yicha “Toshkent” RFBda investorlarning faolligi⁸

Tarmoqlar (emitentlar)	Investorlar jismoniy shaxs		Investorlar yuridik shaxs
	Summa, mln. so‘m.	Salmog‘i, %	Summa, mln. so‘m.	Salmog‘i, %
Banklar	7 008	53,6	32 390	42,1
Qurilish	1 959	15,0	3 413	4,4
Agrosanoat kompleksi	1 894	14,5	4 643	6,0
Sug‘urta	1 150	8,8	6 239	8,1
Sanoat	193	1,5	24 166	31,4
Aloqa	11	0,1	140	0,2
Ijtimoiy soha	278	2,1	1 478	1,9
Transport	270	2,1	187	0,2
Lizing	-	-	1 630	2,1
Boshqalar	311	2,4	2 619	3,4
Jami	13 074	100	76 905	100

⁸ ҚҚБМНҚМ ва “Тошкент” РФБ маълумотлари асосида муаллиф томонидан тайёрланган. Манба:www.csm.gov.uz, www.uzse.uz




Birjadan tashqari uyushgan bozor (Elsis - savdo)ning tarmoqlar bo‘yicha tarkiblanishi⁹





Uyushmagan qimmatli qog‘ozlar savdo tizimining tarmoqlar bo‘yicha tarkiblanishi<sup>10





9</sup> ҚҚБМНҚМ маълумотлари ва 2009 йилги ҳисоботи асосида муаллиф томонидан тайёрланган. ¹⁰ ҚҚБМНҚМ маълумотлари ва 2009 йилги ҳисоботи асосида муаллиф томонидан тайёрланган. Манба:www.csm.gov.uz
2
Mamlakatlar qimmatli qog‘ozlar bozori faoliyatini rivojlantirishga qaratilgan xalqaro o‘ttizlik guruhi tavsiyalari¹¹

№	Xalqaro o‘ttizlik guruhining 20 ta tavsiyasi
	O’zaro mos operatsiyalar global tarmog‘ini tuzish.
1.	Avtomatlashtirilgan kommunikatsiyalarni joriy qilish asosida qog‘ozli hujjatlar almashinuvini yo‘q qilish.
2.	Ma’lumotlar standartlari va protokollarini garmonizatsiyalashtirish.
3.	Informatsiyani ochib berishning tavsiya etilayotgan standartlarini ishlash chiqish va joriy qilish.
4.	Turli hisob kitob depozitar tizimlar va ular bilan bog‘liq to‘lov va diling tizimlari o‘rtasidagi vaqt oraliqlarini sinxronlashtirish.
5.	Institutsional investorlar bitishuvlari bo‘yicha solishtirib tekshirishni avtomatlashtirish va standartlashtirish.
6.	Markaziy hisob kitoblar tashkilotlaridan foydalanishni kengaytirish.
7.	Hisob-kitoblarni tezlashtirish uchun qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha qarz va garovga berishni ruhsat etish.
8.	Aktivlar bo‘yicha hizmat ko‘rsatish jarayonlarini avtomatlashtirish va standartlashtirish. Bu o‘z ichiga quyidagilarni oladi: korporativ munosabatlar, soliq imtiyozlaridan foydalanish, norezidentlar tomonidan qimmatli qog‘ozlarga egalik qilishni cheklash.
	Risklarni pasaytirish.
9.	Kliring va hisob kitoblarni amalga oshiruvchi tashkilotlarning moliyaviy barqarorligini ta’minlash.
10.	Hisob-kitob va depozitar tashkilotlar mijozlarining risklarini boshqarililishini kuchaytirish.
11.	Aktivlarni bir vaqtning o‘zida va natijaviy ko‘chirishni hamda ularga oson ega bo‘lishni ta’minlash.
12.	Fors ajor holatlarda faoliyatni samarali rejalashtirish va amalga oshirilishini ta’minlash.
13.	Tizimli ahamiyatga ega bo‘lgan tashkilotlarda mumkin bo‘lgan nosozliklarni mavjud ekanligiga e’tibor berish lozim.
14.	Kontraktlarni majburiy bajarish ehtimolini baholashni kuchaytirish.
15.	Qimmatli qog‘ozlarga bevosita (to‘g‘ri) a bilvosita egalik bo‘yicha qonuniy aniqlikni oshirish.
16.	Natijaviy netting tartibini va bitishuvni nihoyasiga etkazmaslik chog‘ida ujudga keluvchi zararni baholashning rivojlangan tizimini tan olish va qo‘llab-quvvatlash.
	Boshqarish darajasini oshirish
17.	Kliring va depozitariy tashkilotlari rahbarlari tomonida tegishli malaka va tajribaga ega bo‘lgan shaxslarni tayinlanilishini ta’minlash.
18.	Kliring va hisob kitob tarmoqlariga erkin kirishni ta’minlash.
19.	Hisob-kitob va depozitar tashkilotlar muassislari manfaatlariga nisbatan majburiy va samarali diqqat-e’tiborni ta’minlash.
20.	Hisob-kitob va depozitar operatsiyalarni amalga oshiruvchi tashkilotlarni muntazam muvofiqlashtirish va nazorat qilinishini rag‘batlantirish.

¹¹ Ушбу тавсиялар Иқтисодий хамкорлик ва ривожланиш ташкилоти (ИҲРТ) томонидан ишлаб чиқилган.
3