Qoshanov A’bdikerim

Soraw ha’m tapsirmalar : 
1. Mezolit da’wirinde adamlar nelerdi woylap tapti? 
2. Aqshadarya deltasin kartadan itibar berip u’yrenin’ bu’gin qaysi rayonlar
jayjasqan? 
3. Bul da’wir adamlari qanday ka’sipleri iyeledi? 
4. Su’wretlerge qarap miynet qurallarin ta’riplep berin’? 
5. U’stirt tegisliginde arxeologlar qaday yestelikler izertlegen? 
6. Kelteminar ruw ja’ma’a’ti qanday du’zimde bolg’an?
4-tema. Qubla Aral boyi’ eneolit ha’m bronza (jez)da’wirinde 
Eneolit yag’niy mis-tas da’wirine kelip adamlar metallar menen tanisip
basladi. Adamlardin’ miynet qurallari metallarg’a aylang’ansha aradan paleolit, 
mezolit ha’m neolit da’wirleri, 2,5-3 million jillar wo’tedi bul da’wirlerde
adamlardin’ miynet qurallari tek tastan ag’ashtan ha’m suyeklerden islengen. 
Bronza da’wirine wo’tiw menen bronza qurallar tas qurallarg’a qarag’anda 
ken’nen paydalandi, biraq yele awir miynet qurallarin islew yele qolaysiz
Salistirin’!

---

23 
yedi. Sonliqtan adamlar yele tas qurallardi paydalaniwdi dawam yetti. 
Bronza ha’m tastan islengen qurallardi’ xojaliqta paydalaniw jaqsi wo’nim
bergen na’tiyjede wo’ndiriwshi ku’shler ja’nede wo’sti.

 
Bronza da’wirinde ja’ma’a’t ag'zalarinin’ turmisinda an’shliqtin’ ha’m
terimshiliktin’ da’slepki tutqan worni a’dewi’r pa’seyedi. Xaliqtin’ xojaliq
turmisindag’i tiykarg’i worindi sharwashiliq ha’m diyxanshiliq iyeley basladi.
Worta Aziyanin’ aymag’inda sharwashiliqtin’ da’slepki belgileri ha’tteki 
mezolittin’ son’g’i basqishinda yamasa neolittin’ yerte da’wirinde-aq ma’lim
bolg’an. Biraq bul adamlardin’ jabayi haywanlardi yendi qolg’a u’yretip
baslag’an da’slepki dawirleri yedi.
Sharwashiliqti birinshi bolip hayaliar baslag’an. Matriarxatta yag’niy
analar basqarg’an ruwliq jama’a’tte, a’yyemgi adamlar ta’biyat ku’shleri
aldinda ha’lsiz edi. Wolardin’ ku’ndelikli turmisi an'shiliq ha’m terimshilikten
tu’sken tabisqa baylanisli yedi. Usindiy sharayatta hayallar yerkeklerdin’ 
an'shiliqtan tapqan woljasin u’nemlep wotirdi. Yer adamlar an'shiliqtan 
ba’rha'ma woljali bolip kelmes yedi. An'shilar haywanlardi barha’ma 
ma’wsimlerde awlag’an. Wolar geyde haywanlardin’ balalap atirg’an
waqitlarinda uslap alip u’ylerine alip kelgen. Solay yetip, jabayi
haywanlardin’ jas ballari qolg’a u'yretilip baslag’an. Worta Aziyada da’slepki 
qolg'a u’yretilgen asirandi haywanlar eshki qoy ha’m qara mallar bolg’an. 
Haywanlardi u’yrete baslaw sharwashiliq xojalig’inda da’slepki qa’dem
boldi. An’shliqtin’ sa’ti tu’spegen paytlarda yer adamlarda u’y hawyanlarin
saqlawg’a ja’rdem berdi. Bara-bara u’y haywanlari ku'n 
ko'riske ко’birek tabis bere basladi. U’y ruw ja’ma’a’t ag’zalarina go’sh
wо’nimleri menen qosa su’t wo’nimlerin de beretug’in bolg’an. U’y 
haywanlarinan tu’setug’in paydani ko’rgen ata-babalarimiz yendi xojaliqtin’
bul tarawin rawajlandiriwg’a wo’tti. Wol sharwashiliqti keltirip shig’ardi.
Solay yetip analiq ruw- matriarxat da’wirinde sharwashiliq kelip shiqti.