”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

 
 
3- rasm
. Na'munani gidrostatik tarozida tortish
Tayyor namuna avvval texnikaviy tarozida, keyin suvga botirilgan 
holda 
gidrostatik tarozida tortiladi. (3-rasm).
Namunaning zichligi quyidagi formuladan topiladi; 

---

3
1
0
/
,
sm
g
V
V
m
П



 
bunda m-turg‘un vazngacha quritilgan namunaning parafin surtilmasdan 
oldingi
og‘irligi, 
g. 
V
– namunaning parafin surtilgandan keyingi hajmi, sm
3
; 
V
n
- namunaga surtilgan parafin hajmi, sm
3
;
Yuqoridagi formuladan V
n
ni aniqlash uchun, parafin surtilgan namuna suv 
solingan hajm o‘lchagichga (asbobga) cho‘ktiriladi, bunda idishdan siqilib chiqqan
suv hajmi 
aniqlanadi. Topilgan miqdorlarni quyidagi formulaga quyib , V
n
aniqlanadi:
П
П
m
m
V



1
bunda – m
1
- namunaning parafin surtilgandan keyingi og‘irligi, 
g
. 
m - namunaning parafin surtilmasgan oldingi og‘irligi, 
g
. 
0,93- parafinning solishtirma og‘irlik, g/sm
3
. 
Nomuntazam shaklli namuna zichligini topish uchun turli hajm o‘lchagich 
asboblardan foydalanish mumkun. Buning uchun hajmi 500 yoki 1000 sm
3 
bo‘lgan 
silindr shaklidagi idishning yarmigacha suv qo‘yiladi, keyin bu namuna vazngacha 
quritiladi, og‘irligi aniqlanadi va unga parafin surtiladi, so‘ngra ipga bog‘langan 
holda suvga cho‘ktiriladi. Natijada suv sathi ko‘tariladi va uning avvalgi sathiga 
nisbatan ko‘tarilgan hajmi parafinlangan namuna hajmini bildiradi. Natijada suv 
sathi ko‘tariladi va uning avvalgi sathiga nisbatan ko‘tarilgan hajmi parafinlangan 
namuna hajmini bildiradi.Boshqa, yana bir usul 5-rasmda ko‘rsatilgan. Bunda 
jumrakli idish 1 ga suv qo‘yiladi, unga parafinlangan namuna 2 cho‘ktiriladi. 
Natijada namuna siqib chiqargan suv jo‘mrak tagiga o‘rnatilgan o‘lchamli shisha 
idish (menzurka) 3 ga quyiladi. Idishdagi suv hajmi parafinlangan namuna hajmini 
bildiradi. Topilgan miqdorlarni formulaga qo‘yib, materialning zichligi aniqlanadi.