Tabiiy tosh materiallari bino va inshootlarda ishlatilganda tabiiy va texnogen
omillar ta’sirida buzilishi mumkin. Bu omillarga asosan quyidagilar kiradi:
yoriqlar va g‘ovaklarda suvning muzlashidan hosil bo‘ladigan ichki zo‘riqishlar;
harorat va namlikning keskin o‘zgarishidan mikroyoriqlar hosil bo‘lishi; sizib
o‘tuvchi suv ta’sirida tosh komponentlarining yuvilishi; atmosferada mavjud SO
2
,
CO
2
va sh.k. gazlar, oqava va sizot suvlar tarkibida bo‘lgan ishqor, kislota, tuz,
uglevorod
qoldiqlari, mineral o‘g‘itlar ta’sirida yuz beradigan kimyoviy
korroziyalar va x.k.
G‘ovak toshlarni emiruvchi muxitlardan himoyalash
uchun yuza qismlarini
zichlashtiruvchi moddalarga shimdirish, suv yuqtirmasligini ta’minlash
uchun
gidrofob moddalar sepish mumkin. Zich toshlarni suv ta’siridan saqlash uchun
sirtini silliqlash, jilolash zarur. Bunda zich va silliq yuzadan suv tez va to‘g‘ri oqib
o‘tadi.
Ohaktosh va dolomitlarning yuzasini kremneftorlash (flyuatatsiya, qoplash)
usulida zichlashtirish mumkin. G‘ovak toshlarni termoreaktiv
va termoplastik
polimerlar bilan shimdirib, zichligi, mustahkamligini keskin oshirish mumkin.
Tosh yuzasiga kremniyorganiq suyuqlik (GKJ-10, GKJ-94), emulsiyalar
(bitum emulsiyasi) shimdirib suv yuqtirmaydigan
gidrofob xususiyatni berish
mumkin.
Nazorat savollari
1.
Tog‘ jinslarini hosil bo‘lish sharoitiga nisbatan guruhlarga bo‘linishini aytib
bering.
2.
Asosiy jins hosil qiluvchi minerallarni aytib bering.
3.
Magmatik jinslarning asosiy turlarini va ularning xossalarini keltiring.
4.
Asosiy cho‘kindi jinslarini tavsiflang.
5.
Metamorfik jinslarni tavsiflang.
6.
Tosh materiallar va buyumlar qaysi usullarda qazib olinadi va ishlov
beriladi?
7.
Qurilishda ishlatiladigan tosh materiallarning asosiy turlarini keltiring.
8.
Bino va inshootlarda tosh materiallarining
yemirilish sabablarini va
himoyalash usullarini aytib bering.
Dostları ilə paylaş: 
