”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Gipsbeton 
 
Gipsbeton qurilish gipsi va yuqori mustahkamlikdagi gips asosida 
tayyorlanadi. Gips tarkibiga sement va putssolan qo‘shimchalar kiritilib 
namlikka va suv muhitiga chidamli betonlar tayyorlanadi. Gipsbetonning 

---

o‘rtacha zichligini kamaytirish uchun g‘ovak to‘ldirgichlar (keramzit, 
agloporit, shlakli pemza va sh.k.) ishlatish, kvars qumini qisman yengil 
qumlar yoki yog‘och qipig‘i, qayta ishlangan lignin va sh.k. bilan 
almashtirish mumkin. Gipsbetonning egilishdagi mustahkamligini oshirish 
uchun yog‘och tolasi, qog‘oz sanoati chiqindilari, tekstil chiqindilari va 
sintetik tolalar kabi dispers armaturalovchi qo‘shimchalar qo‘shish kerak.
Kichik o‘lchamdagi elementlar, bloklar, toshlar alohida quyiladi. Katta 
o‘lchamdagi buyumlar esa uzluksiz prinsipda ishlaydigan vibroprokat 
stanlarda tayyorlanadi. Gipsbeton tayyorlash jarayonini tezlashtirish uchun 
qolipdan echilgan buyumlar quritish kameralarida quritiladi.
Gipsbetonlarning o‘rtacha zichligi to‘ldirgichlarning turiga va suvning
sarfiga bog‘liq bo‘lib, 1000-1600 kgkm
3
atrofida bo‘ladi.
Gipsbeton siqilishidagi mustahkamligiga ko‘ra M25 va M50 
markalarda bo‘ladi. Gipsbeton asosan bino va inshootlarning ichki 
devorlarini qurishda ishlatilgani sababli suv shimuvchanlik va sovuqqa 
chidamlilik bo‘yicha talablar qo‘yilmaydi. Gipsbeton yaxlit va yig‘ma 
pardadevor ichi bo‘sh plitalar va bloklar tayyorlashda ishlatiladi.
Plitalar qamish, yog‘och tolalari va xascho‘plari, po‘lat simlar, tekstil 
sanoati chiqindilari, sintetik tolasimon materiallar bilan kuchaytirilishi 
mumkin. Armatura sifatida po‘lat simlar ishlatilganda korroziyadan saqlash 
maqsadida sement-kazeinli, bitumli, polimerli kompozitsiyalar bilan 
himoyalanishi 
kerak. 
Namlik 
bo‘lishi 
ehtimoli 
bor 
joylarda 
gipssementputssolanli bog‘lovchilar asosida tayyorlangan buyumlar 
(bloklar, toshlar, katta va kichik panellar) ishlatish maqsadga muvofiqdir. 
Bunday betonlar ishlatilgan bino va inshootlar ichidagi nisbiy namlik 75% 
oshmasligi kerak.
Qurilish tizimida gips asosidagi betonlarni ratsional sohada ishlatish 
keramik devorbop materiallarga bo‘lgan talabni kamaytiradi va katta 
miqdorda energiya va ishchi resurslarni tejaydi.