”Qurilish materiallari va buyumlari” fanidan o‘quv-uslubiy majmua

Yirik g‘ovakli beton
 
 
Yirik g‘ovakli beton tarkibida mayda to‘ldirgich bo‘lmaydi. 
Portlandsement 
va 
uning 
boshqa 
turlari 
(M300-M400), 
suv, 
modifikatsiyalovchi qo‘shimchalar sinchiklab aralashtirilib, so‘ng chaqiq 
tosh yoki shag‘al kiritiladi. Bu turdagi betonning o‘rtacha zichligi 1700-
1900 kg
k
m
3
, issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsienti 0,55-0,8 Vtk(m
.0
S). 1 m
3
beton tayyorlashda 70-150 kg sement ishlatilgani uchun mustahkamligi 
M15-M75 markalarda bo‘ladi. Yirik g‘ovakli betondan monolit bino va 
inshootlar qurish katta o‘lchamdagi bloklar tayyorlash mumkin. Bu 
konstruksiyalardan havo oqimi o‘tmasligi uchun yirik g‘ovakli beton ikki 
tomonidan qurilish qorishmalari bilan suvaladi.
Yengil to‘ldiruvchilar (keramzit, agloporit, kamporit va boshq.) asosida 
tayyorlangan yirik g‘ovakli betonlar o‘rtacha zichligi 500-700 kg/m
3
bo‘lib, 
issiqlik izolyasiyasi materiali sifatida ishlatiladi.
Yirik g‘ovakli betonlar “Karkas” strukturali betonlar tayyorlashda 
karkas vazifasini bajarish mumkin. «Karkas» tipidagi betonlar 
tayyorlanganda yirik to‘ldirgich donalarining bir-biridan qochish 
koeffitsienti (k) 1 ga yaqinlashadi. Tayyorlangan karkas bir yoki ikkala 
tomonidan istalgan bog‘lovchi (sement, gips, polimer va sh.k.) asosida 
qorishma-matritsa bilan zarur bo‘lgan chuqurlikgacha to‘ldirilishi mumkin. 
Bu usulda o‘rtasi g‘ovak, ikki cheti zichlashtirilgan yangi tipdagi, xossalari 
mukammalashgan yengil betonlarni tayyorlash mumkin. Karkas tipidagi 
betonlar monolit pollar, yo‘laklar, aerodrom qoplamalari va boshq. 
qurilishida ishlatiladi.
Yacheykali betonlar
 
 
Yacheykali yengil betonlar bog‘lovchi va kremnezemli komponentlar 
aralashmasini g‘ovak hosil qiluvchi qo‘shimcha vositasida ko‘pchitib 
olingan kompozitsion qurilish materiallaridir. Qorishmaning bir meyorda 
ko‘pchishi natijasida hajm bo‘yicha “yacheykali” struktura hosil bo‘ladi.
Yacheykali beton g‘ovakligini bevosita tayyorlash jarayonida 
boshqarish mumkin. Yacheykali betonlar o‘rtacha zichligiga nisbatan 
(quritilgan holda) issiqlik izolyasiyasi (p
o
<500 kg/m
3
), konstruktiv-issiqlik 
izolyasiyasi (p
o=
500-900 kgkm
3
) va konstruktiv (p
o=
900-1200 kg
/
m
3
) 
guruhlarga bo‘linadi.

---

Yengil beton qorishmasini ikki hil usulda ko‘pchitish mumkin: gaz 
hosil qiluvchi komponentlar aralashtirib kimyoviy usulda va alohida 
tayyorlangan ko‘pik aralashtirilib mexanik usulda.