Qurilish materiallari va buyumlari

fakulteti dekani : tfn Mirzabekov M.
Ushbu uslubiy ko'rsatma Jizzax politexnika institutining ilmiy–uslubiy Kengashining 2022 yil “ ” ____________ da o' rejasi No.


Jizzax politexnika instituti ilmiy
kengash mayiz nuqtalar G. Egamnazarov


KIRISH

Navbatdagi tajriba ishni bajarish uchun amaliyot xonaga kelgan talaba amaliy ishni bajarishga tayyor bo'lishi shart. Buning uchun adabiyotni kerakli ma'lum bo'limini o'qib tayyorlanib kelgan bo'lishi kerak.

Vazifani olgandan so'ng, talaba ma'lum adabiyotni va GOST ni bo'limini qunt bilan o'qib chiqib, amaliy ishni ishlab chiqarishni boshlashga kirishishi mumkin.
Amaliy ish ishlov olingan mahsulotlar darxol daftarga yozib boriladi. Asbob – asboblarni rasmlari qalam bilan chiziladi.
Ishni tugatgandan so'ng, talaba amaliy ishni olib borgan o'qituvchiga, ish daftarini yordam uchun ko'rsatishi kerak. Amaliy ish sinovdan o'tishi uchun ish daftarini ko'rib tegishli savol natijaga ko'ra xal javob.
O' q uv yilini to'ldirish ish daftarlarini talaba tomonidan "Qurilish materiallari va konstruksiyalari " kafedrasiga topshiriladi.

Kattalikni nomlari	"SI" tizimida o'lchov birliklari		O'lchov kattaliklari
	nomlari	qisqacha nomlari
Uzunlik	Metr	m	1m=10 ^2sm
Massa	Kilogramm	kg	1kg= ^103g
Vaqt	Daqiqa	sek	-
Termodinamik xarorat	Kelvin	K	1K=1 ^0S+273 ^0
Kuch	Nyuton	N	1N=0,102 kg
Yuza	Kvadrat metr	m ^2	1m ^2=10 ^4sm ^2
Xajm	Metr kub	m ^3	1m ^3=10 ^6sm ^3
Zichlik	Kilogramm kub metrga	kg/m ^3	-
O'rtacha zichlik	Kilogramm kub metrga	kg/m ^3	-
Mustaxkamlik, mexanik tezlik	Nyuton kvadrat metrga	N/ ^m2	1kgs/sm ^2=9,8 10 ^4N/sm ^2

3-semestr
Labaratoriya ishi №1
MAVZU: Qurilish materiallarining haqiqiy zichligi va o'rtacha zichligi va o'rtacha zichligi .

1. 
   Ishning maqsadi: Qurilishda qoʻyilgan materiallarning haqiqiy zichligi va oʻrtacha zichligini aniqlash.
   
2. 
   Ishni ishlatish uchun kerakli jihozlar: Le-Shaxle hajmo'lchagich, elektron tarozi, tozalash javoni, kerosin tuyush uchun idish.
   
3. 
   Ishlash tartibi. Materialning haqiqiy zichligini tozalash uchun uni qayta ishlash javonida 110±5 ^o S haroratda massasi o'zgarmaydigan holga kelguncha tozalanadi, so'ng yaxshilab tuyib 0.2 nomerli elakdan o'rnatish, (elakning 1 sm ² joyida 900 teshik mavjud). Eksikatordagi tayyor namunadan torozida 0.01 aniqlikda 60 g gacha yig'ish va shu material asbobga voronka orqali qoshiqda (to asbobdagi asbobni sathi 20 sm3 to'g'ilish chiziqqa yoki asbobning darajalariga bo ʼlingan yuqori qismidagi chiziqqa yetguncha) tashlab turiladi. Hajmoʼlchagichdagi kesishning eng soʼnggi va dastlabki sathlari tafovut asbobga solingan kukunning hajmini bildiradi. Kukun qoldigʼi tarozida tortiladi. Hajmoʼlchagichdagi kukun massasi materialni tarozida birinchi marta va marta tortish oʼrnatilgan tafovutga teng. Materialning haqiqiy zichligi formula boʼyicha hisoblab topiladi va natija jadvalga toʼldiriladi.
   

1-rasm. Le-Chatele kolbasi va tarozi.


O 'rtacha zichligin i hisoblash .
Ishlash tartibi. To'g'ri geometrik shakllilar (sinovdan o' namunalanadigan uchta namuna sifatli) haroratish javonida 110±5 ^o S haroratda harorat. Namunalar shtangensirkul yordamida o'lchanib, hajmi, so'ngra namuna texnik tarozida tortiladi. Kub yoki shunga o'xshash shakldagi namunaning har yog'i 1-rasm, da ko'rsa sifatli, uch joyidan eni va jihoz bo'yicha o'lchanadi, (a1, a2, a3, v1, v2, v3, h1, h2, h va har yoqning o' arifmetik vositalarni qabul qilish, standart shakldagi namuna o'zaro) parallel tekisliklariga bir-biriga chiziladi perpendikulyar diametrga (d1, d2, d3, d4) so'ngra o'l chanadi . Bundan tashqari, qurolning o'rta qismi (diametrd5, d6) qurolni quritishning o'rtasidan o'lchanadi (1-rasm, b). Olti joydan o'lchangan diametrning o'rtacha qiymat qabul qilish. mashqlarni kuzatish to'rt joydan. (h1, h2, h3, h4) va to'rt o'lchovning o'rtacha arifmetik qurilmani qabul qilish. Tomon o'lchami 100 mm dan oshmaydigan har xil shakldagi namunalar 0,1 mm gacha o'lchanishi, aniq tomonlarning 100 mm va bundan katta bo'lgan namunalar esa 1,0 mm gacha aniqlikda o'lchanishi kerak. Massasi 500 g dan yengil namunalar 0,01 g gacha aniqlikda, massasi 500 g va bundan og'irroq namunalar esa 1,0 g gacha aniqlikda tortilishi kerak. Namunaning hajmi va massasi ma'lum bo'lgach, berilgan formula yordamida uning o'rtacha zichligi hisoblab topiladi.

Material nomi	Namuna o'z ichiga, sm				Namuna hajmi, sm ^3	Namuna massasi, g	O'rtacha zichlik, g/sm ^3
	haqida	eni	voqea	diametri

4. 
   Nazariy: Qurilishda qo`yilgan qattiq materiallarning haqiqiy zichligi Le-Shatele hajmo'lchagichida (1-rasm). Bu asbob bo'yicha 120-150 sm ³ bo'lgan kolbadan iborat, kolba bo'yining o'rta qismi yo'g'onlashtirilgan (dumaloq shakl berilgan), shu dumaloq qismdan yuqoriga va ikki chiziq tortilgan Ushbu chiziqlar hajmi 20 sm ³ ni tashkil etadi.
   
5.