Qurilish materiallari va buyumlari

Nazariy qisim. Oʼrtacha zichlik – material namunasining uning massasini egallagan butun hajmiga (undagi gʼovak va kovaklar bilan birga) nisbati bilan bogʻliq boʻlgan fizik kattalikdir. Oʼrtacha zichlik _m (kg/m3, g/sm3) ifodadan hisoblab topiladi:


bu yerda V– materialning tabiiy holatidagi hajm, m3 yoki sm3.
Oʼrtacha zichlik doimiy emas, u materialning gʼovakliligiga qarab oʼzgaradi. Sunʼiy materiallarni kerakli oʼrtacha zichlikda tayyorlash mumkin, masalan, gʼovakligini oʼzgartirib oʼrtacha zichligi 1800-2500 kg/m3 boʼlgan ogʼir beton yoki oʼrtacha zichligi 500 – 1800 kg/m3 boʼlgan y engil beton.
O'rtacha zichlik kattaligiga materialning namligi ta'sir qiladi: namligi qancha yuqori bo'lsa, materialning o'rtacha zichligi shuncha katta bo'ladi. Materiallarning oʼrtacha zichligini tekshirish gʼovakliligini, issiqlik oʼtkazuvchanligini, issiqlik sigʼimini, jihozning mustahkamligini (oʼz massasini olingan holda) va yigʼish materiallari narxini hisoblab chiqish uchun bilish zarur.

5. 
   Xisobot mazmuni . Hajmoʼlchagichga suvan namuna siqib chiqargan suv naycha orqali stakanga oqib tushadi. Suv tomchilashdan toʼxtagach, stakan (suvi bilan birga) tarozida tortiladi va namunaning qancha suvni siqib chiqarganligi tasvir. Namunaning oʼrtacha zichligi topish uchun, avval namunaga surtilgan parafinning formulalar yordamida hisoblab yordam.
   
6. 
   Foydalanilgan adabiyotlar
   

1. 
   NJParsaeva, I.Bozorov “Bog'lovchi laboratoriya ishlarini bo'yicha o'quv qo'llanma (Praktik)” o'quv qo'llanma, Toshkent “NAVRO'Z” nashri 2020 y. 19-b, 22-b.
   
2. 
   - A. Xamidov “Beton to'ldiruvchilar texnologiyasi” LESSON PRESS nashriyot Toshkent -2020. 33-b. https://uz.denemetr.com/docs/768/index-284369-7.html
   
3. 
   Samig'ov NA, Samig'ova MS “Qurilish materiallari va buyumlari”. Darslik. Toshkent. "Mehnat" 2013y.
   
4. 
   Samig`ov NA, Xasanova M.K., Zokirov J.S., Komilov XX “Qurilish materiallari fanidan misol va masalalar to`plami”. O`qituvchi. 2005. 146b.
   
5. 
   Qosimov E.U., Nizomov TA “Arxitektura ashyoshunosligi” Darslik. Toshkent. "CHo'lpon." 2014y. 510b.
   
6. 
   O'zRST 9758-96 “Qurilish ishlarida qurol g'ovak anorganik
   to'ldirgichlar. Sinash usullari
   
7. 
   O'zRST 8736-93. Qurilish ishlari uchun qum. Texnik shartlar
   

7.