R b a y c a n X z r d n z g m

azərBaycanın regionda aparıcı  

nəqliyyat və yükdaşıma mərkəzinə  

çevrilməsi imkanları müzakirə ediliB

cənuBi çin dənizində 

münaqişə gözlənilir?

Çin dövləti Cənubi Çin dənizi ərazilərində yerləşən bir 

neçə adaya nəzarət edən ABŞ donanmasına qarşı etiraz səsini 

qaldırıb. Məsələ burasındadır ki, Vyetnam və Tayvanın da öz 

əraziləri saydıqları həmin adalara artıq Çin tərəfindən təy-

yarə əleyhinə raketlərlə təchiz edilmiş hərbi qüvvələr gətirilib. 

Məsələnin maraqlı cəhətlərindən biri də budur ki, Pekinin 

iddialarına əhəmiyyət verməyən Vaşinqton da həmin regiona 

əlavə hərbi gəmi və təyyarələr göndərib. Ekspertlərin iddia-

sına görə, adıçəkilən tərəflərdən heç biri geri çəkilmək niy-

yətində deyil. Belə görünür ki, birbaşa hərbi münaqişə riski 

artmaqdadır.

Qeyd edək ki, Çinin Parasel adalar silsiləsinə daxil olan Vudi 

adasına  “HQ-9”  tipli  zenit-raket  kompleksinin  gətirilməsi  kos-

mosdan lentə alınaraq, ABŞ telekanallarında da nümayiş etdirilib. 

Bundan əlavə, baş verən hadisənin reallığını Pentaqon rəsmiləri 

ilə yanaşı, Tayvan dövləti də təsdiq edib.

Britaniyanın “Guardian” nəşri regionda baş verənlərin 1962-ci 

ildəki Kuba hadisələri ilə eyniyyət təşkil etdiyini xatırladıb. Qəzet 

vəziyyətin böyük müharibə həddinə çata biləcəyinə inanmasa da, 

Çinin Cənubi Çin dənizini tədricən ələ keçirmək niyyətində oldu-

ğunu və bu istiqamətdə müəyyən hərbi addımlar atdığını bildirib. 

Qeyd edək ki, Parasel adaları silsiləsinə daxil olan Spratli adası da 

Çin və onun yaxın qonşuları arasında mübahisəli ərazi olaraq qa-

lır. Parasel adaları isə Çinin hərbi qüvvələrini yerləşdirmək üçün 

böyük önəm kəsb edən ərazilərdəndir.

Bəlkə də, elə bunu nəzərə alan Çin dövləti ötən ilin noyabrın-

dan başlayaraq Vudi adasına “J-11” döyüş təyyarələri yerləşdir-

məyə başlamışdı. Hazırda isə Çin bu ərazilərə havadan müdafiə 

raket sistemləri gətirməyə başlayıb. Belə görünür ki, Çinin əsas 

məqsədi Parasel adaları yaxınlığında ABŞ hərbi aviasiyasının qar-

şısını almağa hesablanıb.

Xatırladaq ki, bu ilin əvvəllərində ABŞ dövləti də mübahisəli 

adalar  silsiləsindən  birinə  raket  silahları  göndərdi.  Lakin  həmin 

ərəfədə ABŞ-ın bu addımı Pekinin məhdud da olsa, etirazı ilə qar-

şılanmışdı. Qeyd edək ki, bu ərazilərdə analoji əməliyyatlar hə-

yata keçirən ABŞ-ın döyüş təyyarələri artıq bir sıra problemlərlə 

üz-üz qalacaq.

Göründüyü  kimi,  bu  regionda  vəziyyət  o  qədərdə  ürək  açan 

deyil.  “Nezavisimaya  qazeta”nın  əməkdaşı  ilə  söhbətində  Uzaq 

Şərq  Araşdırmaları  İnstitutunun  əməkdaşı  Aleksandr  Larin  də 

yaranmış  vəziyyətdə  2  ölkə  -  Çinlə ABŞ  arasında  hər  hansı  bir 

münaqişənin olmasını istisna etmir: “Məlumdur ki, Çin Yaponiya 

ilə aralarında olan mübahisəli adalar üzərindən uçuşlara məhdu-

diyyət qoyub. Əgər Çin dövləti belə bir məhdudiyyəti Cənubi Çin 

dənizi üzərində də tətbiq etsə, belə olan halda, münaqişə riski çox 

arta bilər. Belə olan halda, maraqlıdır, görəsən, hər iki dövlət rəh-

bəri özlərini necə aparar? Hər halda mən belə başa düşürəm ki, 

onların heç biri özlərini aşağılamaq niyyətində olmayacaq. Bütün 

bunların başlıca qayəsi Çin tərəfindən ABŞ-ın Şərqi Asiyadakı tə-

sirini zəiflətməyə hesablanıb və Çin tədricən bu məqsədə doğru 

irəliləyir”.