R. D. Do‘smuratov, B. Yu. Mengliqulov qishloq xo‘jaligida buxgalteriya hisobi va statistika asoslari
Bahorgi issiqxonada yetishtirilgan mahsulotlar tannarxini
Yüklə 1,2 Mb.
|
|
Bahorgi issiqxonada yetishtirilgan mahsulotlar tannarxini
kalkulyatsiyalash Ekin turlari Ko‘rsatkichlar Bodring Pomidor Barra piyoz Ham- masi yer maydoni, m 2 1000 1100 1000 3100 Vegetatsiya davri, kun 120 100 42 X Kvadrat-metr kunlar 12000 111000 42000 272000 Bevosita xarajatlar (urug‘lik- ko‘chat va h.) 80000 58000 194000 332000 Bilvosita (taqsimlanadigan) xarajatlar - - - 4129500 1kv.m tannarxi, so‘m - - - 1332 190
taqsimlanishi 1800000 1700000 629500 4129500 Jami xarajat, so‘m 1880000 1758000 823500 4461500 Olingan mihsulot, kg 1253 976 1830 X 1kg mahsulot tannarxi, so‘m 1500 1801 450 X Issiqxonalardan olingan mahsulotlar standart va nostandart mahsulotlarga ajratilib, kirim qilinadi. Nostandart mahsulotlar mavjud bo‘lganida xarajatlarni ushbu sifat guruhlari o‘rtasida (ularning tannarxini alohida hisoblash maqsadida)umum belgilangan tartibda, ya’ni mahsulotlarning bozor ba- hosi bo‘yicha aniqlangan qiymatiga mutanosib amalga oshiriladi. Ta’kidlash joizki, qishgi issiqxonalarda yil oxiriga tugallanmagan ishlab chiqarish summalari qolishi mumkin. Bu holda uni aniqlash va shu bilan barcha xarajatlarni olingan mahsulotlar va yil oxiriga o‘stirishda mahsulotlar o‘rtasida taqsimlash zarurati vujudga keladi. Tugallanmagan ishlab chiqarishni baholash umum belgilangan tartibda amalga oshiri- ladi, ya’ni vegetatsiya jurnali ma’lumotlariga muvofiq parvarishlanayot- gan ekinlar bo‘yicha kvadrat-metr-kunlar soni va ekish Materiallari qi- ymati hisob-kitob qilinadi. Shunga asosan tugallanmagan ishlab chiqar- ishga taalluqli xarajatlar aniqlanadi. Sabzavot mahsulotlari yetishtirish uchun parniklardan foydalanil- ganda issiqxonalardagi kabi, urug‘lik va ko‘chat Materiallari qiymati bevosita parvarishlanayotgan ekinlarga olib boriladi. Qolgan xarajatlar esa rom-kunlar soniga mutanosib taqsimlanadi. Rom-kunlar mazkur ekin turi uchun ishlatiladigan romlar sonini uning vegetatsiya davri (kunlar soni)ga ko‘paytirish yo‘li bilan aniqla- nadi. Parniklarda yil davomida romooborotlar bo‘lishi mumkin. Shuning uchun amaldagi qoidalarda taqsimlanadigan xarajatlarni yil bo‘yicha umumiy yillik va siklli xarajatlar bo‘yicha ajratish ko‘zda tutilgan. Siklli xarajatlarga tuproq tashib keltirish, parniklarni bioyoqilg‘i bilan to‘ldirish va boshqa xarajatlar kiradi. Ular faqat ramooborot yet- ishtirilgan mahsulotlarga tegishli bo‘ladi (odatda, 1 maygacha bo‘lgan davrda). Bu ko‘proq ko‘rsatilgan davrdan so‘ng tabiiy issiqlik yetarli da- rajada bo‘lishi va keyingi romooborotlarda bioyoqilg‘idan foydalanishga zarurat yo‘qligi bilan izohlanadi. 191
sarf-xarajatlar. Ular har qanday romooborotga bir xil me’yorda olib boriladi. Shunday qilib, parniklarda birinchi romooborotda sabzavot mahsulotlari yetishtirish bo‘yicha umumiy xarajatlar summasi bevosita, siklli va umumiy yillik xarajatlarga, keyingi romooborotlarda yetishtiril- gan mahsulotlarga doir xarajatlar bevosita va umum yillik xarajatlarga bo‘linadi. Parnikda yetishtirilgan sabzavot mahsulotlari tannarxini hisoblash metodikasini fermer xo‘jaligi misolida ko‘rib chiqamiz (6.5- jadval). 6.5-jadval Yüklə 1,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|