R. D. Dusmuratov, A. S. Boltayev moliyaviy tahlil


 Logarifmlash usuli va uni tahlilda qo‘llashning afzalliklari



Yüklə 5,36 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə76/307
tarix26.09.2023
ölçüsü5,36 Mb.
#148944
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   307
Молиявий таҳлил Дарслик қўлёзмаси

5.3.2. Logarifmlash usuli va uni tahlilda qo‘llashning afzalliklari 
Logarifmlash usuli asosan multiplikativ modellarda aniqlangan natija 
ko‘rsatkichiga omillar ta’sirini aniqlashda qo‘llanadiladi. Bu usulda ham hisob-
kitob natijasi omillarning modelda joylashuviga bog‘liq emas. Shu bilan birga
boshqa usullarga qaraganda omillar ta’sirini aniqroq hisoblash imkoniyatini 
ta’minlaydi. Ushbu usulning asosiy kamchiligi uni qo‘llash sohasi 
cheklanganligidadir. 
Logarifmlash usulida ko‘rsatkichlarning mutlaq o‘sishi emas, balki ularning 
o‘sish (yoki pasayish) indeksi qo‘llaniladi. Masalan, natija ko‘rsatkichi z ikki omil, 
ya’ni x va y omillarning ko‘paytmasining hosilasi ko‘rinishida (z=x×y) 
aniqlanadigan bo‘lsa, ushbu usul yordamida natija ko‘rsatkichining o‘zgarishiga 
omillar ta’sirini quyidagicha aniqlaymiz. Ya’ni, tenglikning ikkala qismini 
logarifmlash orqali quyidagi hisob-kitoblar aniqlanadi: 
z=x× y 
Tenglikning ikkala qismini logarifmlash orqali quyidagini hosil qilamiz: 
lgz=lgx + lgy 
lg∆z=lgz
1
- lgz
0
= (lgx
1
- lgx
0
) + (lgy
1
- lgy
0

Ko‘rsatkichlar o‘zgarishlari indekslari o‘rtasida ham ko‘rsatkichlarning 
o‘zi o‘rtasidagi bog‘lanish saqlanishi hisobga olgan holda ularning mutlaq 
qiymatlarini indeksga aylantiramiz: 
lg(z
1
: z
0
) = lg(x
1
: x
0
) + lg(y
1
: y
0

lgz
1
= lgx
1
+ lgy
1
; lgz
0
= lgx
0
+ lgy
0

z natija ko‘rsatkichining o‘zgarishi x va u omillarning ta’siri quyidagicha aniqlanadi: 

∆z
x
= ∆z
umum
lg(x

: x
0
)
lg(z

: z
0
)

∆z
y
= ∆z
umum
lg(y

: y
0
)
lg(z

: z
0
)
Endi, quyidagi “Sharq” fermer xo‘jaligi ma’lumotlari asosida sut ishlab 
chiqarish hajmi va uning o‘zgarishiga ta’sir ko‘rsatuvchi omillarni logarfimlash 
usuli yordamida tahlil qilib o‘rganamiz (5.7-jadval). 


102 

Yüklə 5,36 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   72   73   74   75   76   77   78   79   ...   307




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin