208
beradi.
Buxgalteriya axborotlariga kirishni himoyalash vositalariga boshqa
bir yondashuv axborot oqimlarini nazorat qilish va foydalanuvchilarni
toifalari hamda vakolat darajalari bo‘yicha bo‘lishga asoslangan. Rahbar
va bosh buxgalter har xil darajadagi xodimlarning axborotlarga kirishi
to‘g‘risida ularning vakolatlariga bog‘liq holda qaror qabul qiladi.
Kompyuterdagi nazorat vositalari xodimlarning vakolatlariga bog‘liq
holda axborotlarni o‘qish va yozib olish uchun ruxsat berilishini hal
etadi. Masalan, ish haqi hisoblash uchun zarur bo‘ladigan xodim
to‘g‘risidagi birlamchi ma’lumotlarga kirish kadrlar bo‘limi va
buxgalteriyaning ish haqi hisoblash bo‘limiga ruxsat etiladi. Ammo ish
haqi hisob-kitobi to‘g‘risidagi ma’lumotlarga faqat ish haqi hisoblash
bo‘limiga ruxsat etilib, bu axborotlarga kirish kadrlar bo‘limiga man
qilinadi. Ushbu muomalalar bo‘yicha barcha axborotlarga kirish faqat
bosh buxgalterga ruxsat etiladi.
Buxgalteriya axborotlariga kirish bo‘yicha nazorat vositalaridan
foydalanish hisob va hisobot ma’lumotlariga ruxsatsiz kirishga qarshi
samarali vosita hisoblanadi. Shu munosabat bilan amaliyotda nafaqat
tijorat axborotlariga kirishni nazorat qilish vositalaridan foydalanish,
balki hisob ma’lumotlariga kirishga urinish yoki haqiqatda kirilganlikni
aniqlash imkonini beradigan ro‘yxatga olish vositalaridan ham
foydalanish zarur. Xo‘jalik yurituvchi subyekt iqtisodiyotining kelajagi
ko‘p jihatdan bog‘liq va himoyalanishi zarur bo‘lgan tijorat
axborotlariga quyidagilar kiradi:
xo‘jalik yurituvchi subyekt mijozlari, mol yetkazib beruvchilari
va xaridorlarining ro‘yxati;
tuzilgan kontraktlar, shartnomalar yoki ularni tuzish bo‘yicha
ahdlashuvlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar;
mahsulot(ish, xizmat)lar sotish rejasi;
marketingga doir tadbirlar tizimi;
raqobatbardoshlik va to‘lovga layoqatligi tahlili;
xodimlarning ish haqi;
moliyaviy va boshqa hisobotlar.
Dostları ilə paylaş: