oshirilishi mumkin emas. Harakatdagi qonunlarda belgilangan m e’yorlarga amal qilishi kerak. N a z o r a t n i n g q u y id a g i t u r l a r i m a v j u d : 1. Dastlabki nazorat. U amaliy ishni boshlashdan oldin amalga oshiriladi. Dastlabki nazoratni amalga oshirish vositasi m a’lum qoidalar, tartib va xulq chegarasining realizatsiyasidir. Tashkilotda dastlabki nazorat asosan uch sohada foydalaniladi: odamlar, materiallar va moliya resurslari. 96
Odamlar resursi sohasida ularning ishchanlik va kasbiy ko‘nikmalari va bilimlarini tahlil qilish orqali erishiladi; material sohada esa xomashyo sifati nazorati b o ‘yicha amalga oshiriladi. Moliya resurslari sohasida tashkilot uchun qancha va qanday (naqd va naqdsiz) moliya vositalari talab qilinishi belgilanadi. Dastlabki nazorat jarayonida turli paytlarda standartlardan og‘ishlami oldindan ko‘rish imkoniyati tuglladi. U ikki turga b o‘linadi: A. Diagnostik nazorat, u olchovlar, etalonlar, ogohlantiruvchi signallami o ‘z ichiga oladi. B. Terapevtik nazorat — normativlardan og'ishlami aniqlash va tuzatish choralarini belgilash imkoniyatini yaratadi. 2. Joriy nazorat. U ishlami bajarish jarayonida amalga oshiriladi. K o‘p hollarda uning asosiy obyekti — xodimlar, joriy nazorat boshliqlaming quroli b o iib , uni amalga oshirishda boshqarish apparati uchun qayta aloqalar zarur. U belgilagan rejalar va yo ‘riqnomalardan oglsh lam i bartaraf etadi. 3. Yakuniy nazorat. Bunday nazoratning maqsadi — kelajakda boiadigan xatoliklami oldini olish. Yakuniy nazorat doirasida qayta aloqalar ishlar bajarilib bolgandan so‘ng undan foydalamladi. Yakuniy nazorat muammolami paydo b o ig a n paytda bartaraf qilmasa-da,
