bo‘lib, ulaming yordamida organizmdagi barcha harakatlar vujudga keladi. Ko‘ndalang-targil muskullar (skelet muskullari) odam va hayvonlarning 321
faol harakat qilishini ta’minlydi. Ichki organlaming devorlari silliq muskullardan tuzilganligi sababli, barcha ichki organlaming harakatlari ana shu muskullaming faoliyati bilan b o g iiq . Masalan, oziqalaming hazm organlari bo‘ylab harakati, qon tomirlarining kengayib-torayishi va hokazo. Muskullaming tuzilishi. Muskullar maxsus parda-sarkolemma bilan o ‘ralgan muskul tolalaridan tuzilgan. Muskul tolalarining protoplazmatik moddasi va qisqaruvchi talaygina ipsimon elementlari-miofibrillari bor. Muskul tolasi pardasining ustida yadrolari joylashgan. Miofibrillalar muskulning asosiy funksional elementlaridir. K o‘ndalang-targil muskul miofibrillalari mikroskop ostida birin-ketin joylashgan qoramtir va rangsiz disklarga boiingandek b o iib ko‘rinadi, bu disklar A va I harflari bilan ifodalanadi. A disk (anizotrop disk) kuchli darajada ikki yoqlama nur sindiradigan boiadi, I disk esa (izotrop disk) ikki yoqlama nur sindirish qobiliyatiga ega emas. Bu tolalar ikki xil nur sindirganliklari uchun mikroskop ostida qaralganda ko‘ndalang-targil b o iib ko‘rinadi. Miofibrillalaming anizotrop disklari muskulning qisqarishini ta’minlasa, izotrop disklari ularga elastiklik beradi. Muskul tolalari ranglari bilan ham bir-biridan farq qiladi. Qizil rangli tolalar sarkoplazmaga boy, miofibrillalari kam b oiad i, oqish rangli tolalaming sarkoplazmasi oz, miofibrillalari esa k o‘p b oiad i. Silliq muskullar
