Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi



Yüklə 14,15 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə210/318
tarix25.09.2023
ölçüsü14,15 Mb.
#148184
1   ...   206   207   208   209   210   211   212   213   ...   318
2 5213200508969289537

Qisqarish 
muskullaming 
asosiy 
xususiyatidir. 
Muskul
faoliyatining ikki xili farq qilinadi: izotonik va izometrik qisqarish
faoliyatlari. Muskul taranglashmasdan qisqaradigan bo‘lsa, bunga izotonik
faoliyat deyiladi. Bunday faoliyat muskul yuk ko‘tarmasdan qisqarganda
к uzatiladi. Muskulning og‘ir yuk ta’sirida uzunligini o ‘zgartirmasdan,
tarang tortib qisqarishiga izometrik faoliyat deyiladi. Izotonik va izometrik
faoliyatlar maxsus tajriba sharoitidagina so f holda hosil qilinishi mumkin.
Tabiiy sharoitda, organizmda bu faoliyatlar hamisha birgalikda uchraydi,
ya’ni muskul ham tarangligini, ham uzunligini o ‘zgartirib turadi. Demak
organizmdagi harakatlar izotonik faoliyat bilan izometrik faoliyatning
birga qo‘shilishidan vujudga keladi. Muskul qisqarishini miograf asbobi
yordamida qayd qilib, o ‘rganish mumkin. Shu asbobda yozib olingan egri
chiziq miogramma deyiladi va muskulning qisqarishini aks ettiradi.
Muskullarning qisqarishi yakka va tetanik (titroq) qisqarish tarzida o ‘tadi.
Yakka qisqarish. Muskulga juda qisqa vaqt mobaynida bitta ta’sirot
berilsa, u bir marta qisqaradi, yakka qisqarish deb shuni aytiladi. Muskul
faoliyatini o'rganish uchun ataylab, sun'iy ravishda yakka, qisqarish hosil
qilinadi. Yakka qisqarishni kimografga yozib olsak, uni ifoda etadigan egri
chiziqda 3 ta: latent-yashirin (ya’ni muskulga ta’sir berilgandan to
qisqarishning paydo bo‘lishigacha o ‘tgan vaqt), qisqarish va bo‘shashish
davrlarini farq qilishimiz mumkin. Yakka qisqarishning umumiy davri
turli organizmlarda, shuningdek, bir turdagi hayvonlarning har xil
muskullarida bir xil emas. Jumladan, issiq qonli hayvonlar muskulining
yakka qisqarish davri sovuq qonli hayvonlarnikidan kamroqdir. Masalan,

Yüklə 14,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   206   207   208   209   210   211   212   213   ...   318




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin