issiq qonli hayvonlar muskulining yakka qisqarish davri 0,04-0,1 sekundga, sovuq qonli hayvonlamiki 0,1 -1,0 sekundga teng. Yakka qisqarish vaqti muskul qo‘zg‘aluvchanligiga, tashqi muhit sharoitiga bogMiq. Baqa boldir muskulining qisqarish davri 0,1 sekundga teng. Shu vaqtning 0,01 sekundi qisqarishning yashirin davriga, 0,04 sekundi qisqarish va 0,05 sekundi bo‘shashish davriga sarf b oiad i. Qisqarishning yashirin davrida murakkab jarayonlar sodir b o iib , energiya ajralib chiqadi, ana shu energiya hisobiga muskul qisqaradi. Muskulning qisqarish darajasi 323
(kuchi) ta’sirotning kuchiga ham bog‘liq. Ta'sirot kuchi ma’lum chegaragacha osha borsa, muskul ham kuchliroq qisqaraveradi. Chunki muskulning hamma tolalari ham bir xil qo‘zg ‘aluvchanlikka ega emas. Kuchsiz ta’sirotdan eng qo‘zg‘aluvchan tolalar qo‘zg‘alsa, ta’sirot kuchi oshib borganda kam qo‘z g ‘aluvchan tolalar ham qo‘zg ‘alib, qisqaradi. Tetanik qisqarish. Tabiiy sharoitda, organizmda muskul tolalari yakka-yakka qisqarmasdan, balki uzoq tetanik tarzda ham qisqarib turadi. Boisi shuki, ularga nervlari orqali yakka-yakka emas, bir qator impulslar navbatma-navbat, muayyan ritmda, zalp bilan kelib turadi. Agarda tanadan ajratib olingan muskulga navbatma-navbat, sekundiga taxminan 10 marotaba tezlik bilan ta’sir bersak, bu vaqtda muskul yakka qisqaradi. Chunki ta’sirot bunday ritmda berilganda, har qaysi navbatdagi ta’sirot muskul, oldingi ta’sirotdan qisqarib, bo‘shashganidan keyin muskulga yetib keladi va uni yana qaytadan qisqarishga majbur qiladi. Agarda muskulga berilayotgan ta’sirot chastotasi bir oz tezlashtirilib, sekundiga 10 dan 25 tagacha yetkazilsa, navbatdagi ta’sir, muskul oldingi ta’sirotdan
