Rajamurodov z. T., Rajabov a. I. Odam va hayvonlar fiziologiyasi

t/r
Hayvonlar
Leykotsitlarning foiz nisbati
azo-
fll
ozino
fil
Neytrofillar
Limfot
sitlar
Monot
sitlar
Mielo
tsit
Yosh
hujayra
lari
Tayoqcha
simon
yadroli
Segme
ntsimo
nyadro
li
1.
Odam
0,1
5,0
0,9-1,5
40,0­
55,0
30,0­
45,0
3,0
2.
Ot
0,1­
1,2
2,6­
6,2
0,9-1,5
40,5­
55,0
30,0­
51,0
0,1­
4,0
3.
Qoramol
0,0­
1,5
3,0­
10,0
3,0-10,0
10,0­
30,0
40,0­
77,0
4,0­
10,0
4.
Q o‘y
0,2­
0,8
2,0­
8,0
0,4-2,0
27,0­
41,0
27,0­
41,0
1,4­
5,8
5.
Echki
0,0­
2,0
2,0­
7,5
0,5-4,0
29,0­
57,0
32,0­
68,0
2,5­
6,0
6.
Tuya
0,0­
1,2
1,5­
10,5
8,0-17,0
29,0­
47,0
31,0­
49,0
1,5­
4,5
7.
It
0,4­
1,6
0,0­
9,0
0,0-6,0
45,0­
75,0
10,0­
40,0
4,0­
10,0
TROMBOTSITLAR - QON PLASTINKACHALAM
Qonning bu shaklli hujayralariga xos belgilami birinchi marta 1882 
yilda italiyalik olim Bikosera yozib qoldirgan. Trombotsitlar yoki taloq 
hujayralari - mega kariotsitlarining sitoplazmatik parchalaridir. Tuban 
darajada turadigan umurtqali hayvonlaming trombotsitlari yadrolidir. 
Laboratoriya sharoitida trombotsitlaming qondagi miqdori Fomo usuli 
yordamida aniqlanadi. Buning uchun qon tarkibidagi trombotsitlar 
agglyutinatsiyaga uchramasligi (yopishib qolmasligi) uchun 14% li 
magniy sulfat eritmasi bilan aralashtiriladi. So‘ngra shunday qondan 
buyum shishasi ustiga yupqa qilib surkalib, surtma tayorlanadi va 
bo‘yaladi. So‘ngra har 1000 eritrotsitga nechta trombotsit to ‘g ‘ri kelishi 
aniqlanadi. Tekshirilayotgan 1mm
3
qondagi eritrotsitlarning miqdorini
61

---

bilgan holda trombotsitlaming miqdori hisoblanadi. Trombotsitlaming 
kattaligi 2-4mk. keladigan, oval, uroqsimon shakldagi hujayralar bo‘lib, 
o'rtacha 5-8 sutka davomida yashaydi. Yuqori taraqqiy etgan hayvonlarda 
yadrosiz donachalardir. Turli hayvonlaming 1mm
3
qonida 100000-600000 
donagacha bo‘ladi. Yosh hayvonlaming qonida trombotsitlaming miqdori 
katta hayvonlamikiga nisbatan kamroqdir (9-jadval). Trombotsitlaming 
miqdori turli kasalliklarda (jumladan, anofilaktik shokda), hamda 
organizm dorivor moddalar va radiatsiya ta’sirida zaharlanganda 
kamayadi. Aksincha simpatik nerv tizimi qo‘zg‘alganda, organizmga 
adrenalin gormoni yuborilganda, turli jarohatlar paytida trombotsitlaming 
soni ko‘payadi. Ulaming soni sutka davomida ham o ‘zgarib turadi. 
Jumladan, kunduzi kechagidagiga qaraganda ko‘proq bo‘ladi. Jismoniy ish 
bajarilayotganda ham bu hujayralar soni ko'payadi. Trombotsitlar taloq va 
retikula - endofelial sistema hujayralarida parchalanadi. Trombotsitlar 
organizmda qonning ivish jarayonida katta ahamiyatga ega. Tomirlar 
shikastlanib, trombotsitlari parchalanganda, ulardan qon ivishida muhim 
rol uynaydigan bir qator moddalar bilan birgalikda serotonin degan modda 
ham ajralib chiqadiki, bu modda tomir devorini toraytirib qon ivishiga 
sharoit yaratilishida ishtirok etadi.
10
-Jadval.
Turli organizmlarda trombotsitlar m iqdori:_________
t/r
0
‘rtacha,
ming
Trombotsitlar miqdori 
(
1
mm
3
qonda 
minglar hisobida)
1
.
Odam
200-400
2
.
Ot
350
300-400
3.
Qoramol
450
400-500
4.
Qo‘y-echki
350
300-400