so‘lak ko‘p ajraladi, xuddi otlardagidek. Jismoniy ish bajarilgan paytda so ‘lak ajralishi kamayadi, lekin uning yopishqoqligi ortadi. 163
So‘lak ajralishi aqliy-mehnat va his-hayajonli vaqtlarda tormozlanadi. So‘lak ajralishini reflektor ravishda o ‘zgarishi m e’da va o ‘n ikki barmoqli ichaklarga borib tushgan suv va suyuq oziqlar hisobiga kuchsiz mexanik va kimyoviy qo‘zg‘atuvchilar reseptorlami qo‘zg ‘atilishi tufayli o ‘zgarishi yuz beradi. Odamlarda bir kecha-kunduzda o ‘rtacha 1,5 L so‘lak ajraladi va uning deyarlik barchasi yutiladi, faqatgina juda kam qismi tupurish hamda og‘iz bo‘shlig‘i yuzasidan bug‘lanish hisobiga yo ‘qoladi. SO‘LAKNING TARKIBI VA HAZMLOVCHI TA’SIRI So‘lak ajralishiga - salivasiya deyiladi, u rangsiz, yengil ko‘pilanuvchi,engil tupiriluvchi, cho‘ziluvchi, hidsiz va ta’m siz ishqoriy muhitga ega bo'lgan suyuqlikdir. Uning ishqoriyligi bir kunning o ‘zida turli odamlardagidek, aynan bir odamning o ‘zida ham o ‘zgarib turadi (pH- 5,25-7,54). So‘lakning muhiti ovqatlangandan keyin kislotali tomonga ham o ‘tishi mumkin. So‘lakning reaksiyasi va tarkibi jihatidan hayvonlamikidan odamlamiki farq qiladi. Odamlar so ‘lagining zichligi 1,002 dan 1,017 gacha o ‘zgarib turadi. So‘lakning tarkibida suv 98,5 dan 99,5 % gacha va qattiq moddalar esa 0,5 dan 1,5 % gacha bo‘lib, uning 2/3 - qismiga yaqini organik moddalar va 1/3 -qism iga yaqini tuzlardir. Soiakda; a) xlorid, fosfat, sul’fat tuzlarinmg qoldiqlari, natriy, kaliy
