Rbaycan döVLƏt qt sad un vers tet mag stratura m
Yüklə 0,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.3. ÜTT ç ərçiv əsind ə ticar ət mübahis əl ərinin h əlli yolları
- Ekspertl ər Qrupu
- MHO t ər əfind ən m əruz əl ər ə baxılması
|
2.2. Qlobal iqtisadi böhran şəraitində ÜTT-nin beynəlxalq ticarət sistemindəki
Son dövrlərdə ümumdünya xarici ticarət dövriyyəsi sabit və yüksək templə artır. Beynəlxalq ticarət nəzərdən keçirildikdə qeyd edilməlidir ki, dünya əmtəə
41 dövriyyəsinin belə üstün artımı beynəlxalq ticarətin müasir dövrdə başlıca xüsusiyyəti olub, dünya bazarının həcminin artması ilə əlaqədardır. Xarici ticarətin dinamikasının ən başlıca xüsusiyyəti son dövrlərdə xidmətlərin beynəlxalq ticarətinin daha sürətlə artmasıdır. Dünya ticarət həcminin artırılmasında ÜTT-nin rolu əvəzolunmazdır. Belə ki, ÜTT-nin fəaliyyəti nəticəsində dünya ticarətinin genişlənməsi daha sürətlə baş verir . Bu baxımdan ÜTT-nin müasir dünya ticarətdəki rolunu qiymətləndirmək üçün bir neçə ÜTT-nin hesablamalarına nəzər salaq.
Cədvəl 2.3. 2013-cü il ÜTT hesabatına görə ölkələrin qlobal ticarət sistemində yeri (ixracda ilk 10 ölkə)
Dünya əmtəə ixracı üzrə bu göstəriciləri faizlə qeyd etsək uygun olaraq Çin 11.7%, ABS 8.4%, Almaniya 7.7%, Yaponiya3.8%, Niderland 3.5%, Fransa 3%, Koreya Respublikası 2.9%, Böyük Britaniya 2.88%, Hon-Konq2.85%, Rusiya 2.78%, Italiya2.75%, Belçika 2.49%, Kanada 2.43%, Sinqapur 2.18%, Meksika 2% təskil edəcəkdir. Dünya ticarətində 2013-cü ilin birinci yarısında zəifləmə meyilləri müşahidə olunsa da, ilin ikinci yarısında hətta BVF-nin proqnozlarından daha yüksək artım qeydə alınmışdır. Bu artım əsasən EÖ-də və Çində tələbin 42 artması hesabına təmin olunmuşdur. Dünya ticarətinin artım templəri, bir qayda olaraq, ÜDM-in artım templərini üstələyərək beynəlxalq mübadilə və ixtisaslaşma proseslərinin dinamizminin artmasından xəbər verir. Bu proseslərdə bir sıra qanunauyğunluqlar özünü birüzə verir ki, onlardan biri də ölkələr və ölkə qrupları arasında ziddiyyətlərin kəskinləşməsidir, o cümlədən sektorial səviyyədə. Dünya ticarətinin artım tempi ilin ikinci yarısında mənfi zonadan çıxsa da, ə vvəlki dövrlərlə müqayisədə asagı olaraq qalmısdır. Şə kil 2.1. 2013-cü il ÜTT hesabatına görə qlobal ixrac (%-lə)
ticarətin və xaricdə kapital qoyuluşların yüksək sürətli artımında öz əksini tapır. Ticarəti liberallaşdıran ölkələrdə fundamental makroiqtisadi göstəricilərin tarazlığı ə ldə olunmalı və liberallaşdırma bu tarazlığı pozmamalıdır. Təbii ki, fundamental makroiqtisadi göstəricilərin tarazlığı dedikdə ölkə iqtisadiyyatının stabilliyi başa düşülür. Stabilliyin meyarları kimi “mülayim inflyasiyanın” templərini, “məqbul işsizlik” səviyyəsini və tədiyə balansının tarazlığını göstərmək olar. lk iki göstərici daxili, sonuncu göstərici isə xarici tarazlığı əks etdirir. Bu səbəbdən milli iqtisadiyyatın tarazlaşdırılması ölkənin ixrac
potensialının səmərəli reallaşdırılmasının zəruri şərtidir.
43 Analoji olaraq qlobal idxala diqqət yetirdikdə burada da idxalın istər əmtəə istərsə də coğrafi strukturunda əvvəlki illərə nisbətdə ciddi dəyişikliklərin olmadığının şahidi ola bilərik. Belə ki, 2013-cü il etibarilə qlobal idxalın coğrafi strukturu aşağıdakı konteksdə olmuşdur. 90-cı illərdən başlayaraq inkişaf etmiş ölkələrin maraqlarına uyğun olaraq dünya təsərrüfatı sektorlarının əhəmiyyətli dərəcədə yenidən bölgüsü baş verir ki, bu da milli iqtisadiyyatların və xüsusilə tranzitiviqtisadiyyatların parametrlərinə təsir göstərir. ABŞ-ın hökmran mövqeniitirməsinin real ehtimalı, Avropa ttifaqı, Yaponiya və Çinin iqtisadi imkanlarının artması - bütün bunlar dünya bazarının inkişaf amilləridir. Bu amillər dünya bazarının maliyyə resursları ticarətindən yüksək texnoloji əmtəələr və texnologiyalar ticarəti istiqamətində struktur dəyiyişikliyi fonunda meydana çıxmışdır. Bütün bunlar dünya məcmu tələbinin prioritet istiqamətlərini müəyyən edir. Cədvəl 2.4. 2013-cü il ÜTT hesabatına görə ölkələrin qlobal ticarət sistemində yeri (ixracda ilk 10 ölkə)
Mənbə: ÜTT-nin rəsmi saytı: www.wto.org
Dünya bazarında tələbin strukturundan asılı olaraq ölkənin hansı şərtlər ə sasında beynəlxalq əmək bölgüsü sisteminə qoşulması, bunun müasir 44 texnologiyalara əsaslanan sahələrin inkişafına, ixrac strukturunun təkmilləşməsinə və ya diversifikasiya səviyyəsinin yüksəlməsinə gətirib çıxaracağı müəyyən olunur. Avrozonada resessiyanın davam etməsi bu regionun idxalına mənfi təsir göstərmisdir. Almaniya, Hindistan, Braziliya, Fransa, Yaponiya kimi ölkələrdə iqtisadi artımın xarici tələb kanalları daxili tələblə əvəzlənmisdir. Digər tərəfdən daxili bazarları qorumaq meyilləri güclənmisdir. Belə ki, 2012-ci ildə ÜTT-də mübahisəli məsələlərin sayı son on ilin ən yüksək səviyyəsinə çatmısdır. ndiki şəraidə dünya ölkələri daha çox daxili bazarı qorumaq barədə düşünür, ticarətin liberallaşdırılması isə arxa plana keçib. Transatlantik ticarət ittifaqında birləşmiş ABŞ və Avropa ttifaqı (A ) isə vəziyyətin düzəlməsinə kömək etməyəcək. ABŞ və A bu ay dünyanın ən böyük ticarət razılaşması ilə bağlı görüşlərə başladığını elan edib. ABŞ prezidenti B.Obamanın və Böyük Britaniyanın baş naziri D.Kemeronun apardığı danışıqların nəticəsi dünya iqtisadiyyatının təxminən yarısını əhatə edir və A -yə 100 milyard funt sterlinq, ABŞ-a 80 milyard funt sterlinq, digər ölkələrə isə 85 milyard funt sterlinq vəsait daxil olmasını nəzərdə tutur. Ötən il ABŞ və A arasında ticarət dövriyyəsi 646,6 milyard dollar təşkil edib. Bunun 265,4 milyard dolları ABŞ-dan A ölkələrinə ixracın, 381,2 milyard dolları isə qarşı tərəfdən ABŞ-a idxalın payına düşür. A üçün ABŞ ən böyük satış bazarı və əmtəə təchizatı baxımından 3-cü ölkədir. ABŞ üçün isə A bütün göstəricilər üzrə 2-ci ən böyük tərəfdaşdır. Avropa Komissiyasının prezidenti J.M.Barozzo hesab edir ki, tərəflərin əldə etdiyi razılaşma oyunun qlobal qaydalarını dəyişəcək. Razılaşmanın nəticəsi olaraq, A ölkələrində istehsal edilən ümumi daxili məhsulun (ÜDM) həcminin 2027-ci ilə qədər hər il 0,5% artacağı gözlənilir. ABŞ- da isə illik artım 0,4% olacaq. Dünyanın ən böyük ticarət razılaşmasının Amerika ş irkətlərinə xeyri həm də o olacaq ki, onlar 6,4 milyard dollar vəsaitə qənaət edə biləcək. Bununla belə, yeni razılaşmanın dünya ticarəti üzrə mövcud sistemə necə təsir edəcəyi hələ ki, məlum deyil. ÜTT rəsmisi P.Laminin sözlərinə görə, rəhbərlik etdiyi qurum artıq 5 ildir ki, 11 ölkəni birləşdirəcək Trans-Sakit okean tərəfdaşlığının yaradılması üzərində iş aparır, amma hələ də buna nail olunmayıb. 45 Dünyada ÜTT-nin qaydaları əsasında mövcud olan uğurlu regional ittifaqlar da var. Nümunə olaraq Asiya Sakit Okean qtisadi Əməkdaşlığı Təşkilatını (ATEC) göstərmək olar. ATEC ölkələrində ticarət baryerlərinin azaldılması ilə bağlı görülən tədbirlər 2002-2010-cu illərdə əməliyyat xərclərini 10% azaltmağa və təxminən 60 milyard dollar vəsaitə qənaət etməyə imkan verib. 2015-ci ilə qədər bu məbləğ daha 6 milyard dollar artacaq. Ümumi regional məhsulun həcmində artım isə 21 milyard dollar təşkil edəcək. Əldə olunan nailiyyətlər gömrük rəsmiləşdirilməsi prosedurlarının sadəliyi və yüklərin elektron qaydada qeydiyyatı ilə izah olunur. Amma bu cür ikitərəfli və regional sazişlər subsidiyaların azalmasına heç bir təsir göstərməyib və gələcəkdə də göstərməyəcək. P.Lami hesab edir ki, subsidiyalar beynəlxalq ticarətdə başlıca problem olaraq qalmaqdadır və gömrükdəki maneələrin azaldılması bu baxımdan heç bir effekt verə bilməz. Beynəlxalq Valyuta Fondunun hesablamalarına görə, təkcə yanacaqla bağlı subsidiyaların məbləği 1,9 trilyon dollardır. Bu, qlobal dövlət xərclərinin 8%-i, dünya ÜDM-nin isə 2,5%-i qədərdir.Yanacaq subsidiyasından istifadəyə görə, 1-ci yeri 502 milyard dollarlıq məbləğlə ABŞ tutur. qtisadi böhran və inzibati tədbirlər isə dünya ticarət dövriyyəsində sözügedən xərclərin 10% artmasına səbəb olub. Avropa Komissiyasının məlumatına görə, ötən il dünya ticarətində artım 5,2%-dən 2%-ə enib və əmtəə ixracının həcmi isə 18,3 trilyon dollar təşkil edib. ÜTT-də hesab edirlər ki, geriləməyə səbəb iqtisadiyyatın vacib sahələrində mövcud olan problemlərlə bağlıdır.Söhbət o problemlərdən gedir ki, onları iqtisadi böhrandan sonra hələ də, həll etmək mümkün olmayıb. Bu il də dünya ticarətinin həcmində ciddi artım olmayacaq. 2,1%-lik artım gözlənilir ki, bu da son 20 ilin orta göstəricisindən (5,3%) və böhranaqədərki səviyyədən (6% - 1990-2008-ci illər) əhəmiyyətli dərəcədə azdır. IEÖ-in dövlət borcu II dünya müharibəsindən sonra ən yüksək həddə çatmısdır (ÜDM-in 110%-i).Fiskal konsolidasiya tədbirləri dövlət gəlirləri və xərcləri istiqamətində davam etdirilmisdir.IƏIT ölkələrində vergi yükünün agırlıq mərkəzi istehsaldan istehlaka keçirilmisdir.
46 Xərc restrukturizasiyası isə dövlət sektorunda əmək haqqının azaldılması (Avstriya, Fransa, Yunanıstan, Çexiya, Estoniya, Slovakiya və s.), pensiya islahatları (Macarıstan, Rumıniya və s.) və dövlət sektorunda məsgulluga hüquqi məhdudiyyətlərin qoyulması (Belçika, Yunanıstan, Rumıniya və s.) formasında həyata keçirilmisdir. BVF-nin proqnozlarına görə 2013-cü ildə qlobal iqtisadi aktivlik bir qədər mülayim, 2014-cü ildə isə daha dinamik olacagı gözlənilir. Qlobal tələbin zəif artımı ərzaq bazarlarında ucuzlasma ilə nəticələnə bilər. ABS-da dasınmaz əmlak bazarının stabilləsməsi, istehlakçı inamının yaxsılasması və ucuz daxili enerji tutumlu istehsalın genislənməsi 2013 və 2014-cü illər üçün iqtisadi artım gözləntilərini yaxsılasdırmısdır. Çində isə infrastruktura 157 mlrd.ABS dolları həcmində investisiyaların qoyulması haqqında qərar bu ölkənin iqtisadiyyatında da sərt enis ehtimalını azaltmısdır. Manpower Group tərəfindən 42 ölkədə 65 min müəssisə arasında aparılmıs sorgunun nəticələrinə görə 2013-cü ilin ilk rübündə sirkətlərin isəgötürmə ilə baglı planları orta hesabla neqativdir. Belə ki, 29 ölkədə (Yunanıstan, Italiya, Ispaniya, Slovakiya, Niderland, və s.) biznes strukturları is yerlərini ixtisar edəcəyini, cəmi 13 ölkədə (Tayvan, Hindistan, Braziliya, Meksika və s.) sabit saxlayacagını və ya genisləndirəcəyini bildirmisdir. Eyni zamanda Beynəlxalq Əmək Təskilatı 2014 və 2015-ci illərdə qlobal issizlərin sayını artacagını və əvvəlki illərdəki səviyyəsini əhəmiyyətli üstələyəcəyini proqnozlasdırır. UNCTAD-ın proqnozlarına görə BXI-axınları qısamüddətli dövrdə “tənbəl” dinamika nümayis etdirəcək.2011-ci ilin səviyyəsi yalnız 2015-ci ildə bərpa olunacaq. Böhrandan əvvəlki səviyyənin bərpası gözləntiləri isə uzunmüddətli dövrə təxirə salınmısdır.Bir sıra IEÖ-də isə pul çapı hesabına stimullasdırma tədbirlərinin görülməsi valyuta bazarlarına mənfi təsir edəcək və məzənnə volatilliyini artıracaqdır.
47
Dünya iqtisadiyyatında iqtisadi artım və ixrac dinamikası üzrə ölkə qruplarının inkişaf proqnozları
Beləliklə, iqtisadiyyatın dəstəklənməsi üçün müxtəlif ölkələrdə həyata keçirilmis nəhəng stimullasdırma tədbirləri davam etmisdir. Əvvəlki təcrübələrdə analoji nümunənin olmaması yekun nəticə haqqında birmənalı mühakimələrə imkan vermir.
2.3. ÜTT çərçivəsində ticarət mübahisələrinin həlli yolları Ümumdünya Ticarət Təşkilatı fəaliyyətə başladığı gündən ticarətin liberallaşmasına yönəlmiş bir təşkilat olmuşdur . Amma, təşkilatın liberallaşma yönümlü olması dünya bazarında öz payını artırmaq fikrində olan bir çox şirkətlərin , TMK-ların maraqları ilə üst-üstə düşmüşdür ki, bu da digər tərəfdən dünya bazarına təsir etmək , xarici bazarı zəbt etmək fikrində olmayan, yalnız daxili
48 bazarda inkişaf etmək strategiyasını əsas tutan və bunun üçün hökümətdən daxili bazarı qorumaq istəyən şirkətlərin maraqlarına ziddir. Yerli istehsalçılar çalışırlar ki, ölkələrinin bazarları ucuz və yüksək keyfiyyətli müxtəlif əmtəə və xidmətlərlə dolu olsun . Belə şəraiti isə yalnız istehsalçıların, şirkətlərin rəqabəti yarada bilər . Həmçinin, nəzərə almaq lazımdır ki, ÜTT-kimi prinsiplərə malik bir təşkilata üzv olmaqla bir çox ölkələr uduza da bilərlər . Çünki, yüksək texnologiya və intensiv inkişaf yolunu bitirmiş bir çox inkişaf etmiş ölkələrə məxsus şirkətlər qeyd olunan yerli şirkətləri as anlıqla bazardan çıxara bilirlər və buna görə də hökümətlər təşkilata üzv olarkən çox dəqiq qərarlar üzərində fikirləşməlidir . Qeyd olunanlardan əlavə , nəzərə almaq lazımdır ki, ÜTT kimi beynəlxalq təşkilatın hüquqi əsasları dəyişməz qalmır və daim yenilənir . Bu yeni dəyişikliklərdən də bir sıra dominant ölkələr həmçinin , böyük şirkətlər faydalanmağa çalışır. Buradan da ÜTT-nin müxtəlif normalarından bu və ya digər vəziyyətdə istifadə edilməsi nəticəsində ticarət konfliktləri və mübahisələr yaranır. Və nəticədə ÜTT çərçivəsində beynəlxalq mübahisələrin həlli problemi ortaya çıxır. Çoxtərəfli ticarət sisteminin lazımı qaydada və heç bir saxtakarlıq olmadan fəaliyyət göstərməsi üçün , razılaşdırılmış qaydalar toplusuna malik olmaq kifayət deyil. Pozuntular baş verdikdə ölkələrə kompensasiya ödəmək hüququnu verən və onlar arasında fərqləri və mübahisələri həll etmək üçün qaydalar digər qaydalar ilə tamamlanmalıdır. Əvvəlki QATT sisteminin bəzi zəif cəhətlərini aradan götürən üclü çoxtərəfli mübahisənin həlli mexanizminin yaradılması, buna görə də, Uruqvay Raundunun danışıqlarının ən mühüm nailiyyətlərindən biridir . Mübahisələrin həlli üzrə orqan : ÜTT Sazişi, onun hər hansı hüquqi aktları əsasında ortaya çıxan mübahisələrə tətbiq oluna bilən qaydalar və prosedurların ümumi sistemini təmin edir . Bu qaydaları və prosedurları idarə etmək üçün əsas məsuliyyət , əvvəldə də qeyd olunduğu kimi, Mübahisələrin Həlli üzrə Orqan (MHO) kimi fəaliyyət göstərən Ümumi Şuranın üzərinə düşür. Məsləhətləşmələrin və barışıqların əhəmiyyəti: Prosedurların irəli sürdüyü 49 mühüm prinsiplərdən biri odur ki , yalnız onu ikitərəfli qaydada məsləhətləşmələr yolu ilə həll etmək cəhdləri baş tutmadıqda , mübahisə üzv ölkənin höküməti tərəfindən MHO-ya həll olunmaq üçün verilməlidir. Prosedurlar həmçinin təmin edir ki, qarşılıqlı olaraq qəbul edilən həll yollarına nail olmaq üçün iki tərəf ÜTT- nin Baş Direktorundan və ya digər şəxsdən onlar arasında barışıq və vasitəçilik etmək üçün özünün vasitəçilik bacarıqlarından istifadə etməyi xahiş edə bilər. Yalnız 60 gün ərzində məsləhətləşmələr və yaxud barışıq səyləri arzuedilən nəticələr vermədikdə , şikayət edən tərəf MHO-dan rəsmi olaraq şikayətə baxmaq üçün ekspertlər qrupu yaratmaqla mübahisəni həll etmə mexanizminə başlamağı xahiş edə bilər. Mübahisələrin həllini asanlaşdırmaq və ekspertlər qrupunun yaradılmasının əleyhinə şikayət olunan ölkə tərəfindən təxirə salınmadığını təmin etmək məqsədilə , prosedurlar MHO-dan tələb edir ki, belə bir ekspert qrupunun yaradılmasına qarşı konsensus olana qədər, şikayət edən ölkə tərəfindən tələb olunduqda ekspertlər qrupunu yaratsın.
vaxta kimi mübahisə tərəfləri bunun beş üzvdən ibarət olmasına razılaşsın . Ekspertlər qrupuna təyin olunacaq şəxslərin adları ÜTT Katibliyi tərəfindən, özündə saxladığı hökümət və qeyri -hökümət ekspertlərinin siyahısından təklif olunur. Siyahıda olan şəxslər üzv ölkələrin yüksək ixtisaslı məsul işçiləri, onların ÜTT nümayəndə heyətlərinin üzvləri, Katiblikdə çalışmış məsul işçilər və beynəlxalq ticarət hüququ və ya siyasəti üzrə təhsil almış şəxslərdir .
Ekspertlər qrupuna üzvlük adətən mübahisə tərəfləri ilə məsləhətləşmələrdə həll olunur. Ekspertlər qrupundan ümumilikdə tələb olunur ki, altı və ya doqquz ay müddətində , iş üzrə faktların və haqqında şikayət olunan tədbirlərin hüquqi aktların müvafiq göstərişləri ilə uyğunluğunun obyektiv qiymətləndirilməsinin aparılması haqqında tövsiyyələr daxil olan məruzələrini MHO-ya təqdim etsin. Apellyasiya Orqanı: Apellyasiya məhkəməsi kimi Apellyasiya Orqanının yaradılması mübahisənin həlli sisteminə yeni bir əlavədir . Orqan, hüquq, beynəlxalq ticarət və müxtəlif sazişlərin əhatə etdiyi movzularda təcrübəsi olan tanınmış nüfuzlu orqanın yeddi nəfərdən ibarət heyəti olur. Onlar heç bir hökumətə
50 mənsub olmamalıdır . Yeddi nəfərdən yalnız üç nəfəri hər hansı bir işdə fəaliyyət göstərməyə çağrılır . Müraciət mübahisə tərəflərinin hər hansı biri tərəfindən edilə bilər. Ekspert qrupunun məruzələrindəki hüquqi məsələlərə və onun tərəfindən hazırlanmış hüquqi anlayışlara qədər məhdudlaşdırılan Apellyasiya Orqanının məruzəsi 60 gündən 90 günə kimi müddət ərzində MHO-ya təqdim olunmalıdır. MHO tərəfindən məruzələrə baxılması: Tərəflərdən birinin ekspertlər qrupunun məruzəsinə qarşı müraciət etdiyi ekspertlər qrupunun və yaxud Appellyasiya Orqanının məruzəsi qəbul olunmaq və müvafiq tövsiyyələr və qərarlar üçün MHO- ya təqdim olunur. Mübahisələrin təcili həllini təmin etmək məqsədilə, belə bir şərt qoyulur ki, “MHO tərəfindən qrupunun yaradılması tarixindən” olan dövr və “onun ekspert qrupunun və ya apellyasiya orqanının məruzəsini nəzərdən keçirdiyi” tarix, ekspert qrupunun məruzəsi, müraciət olunmadıqda doqquz ayı və o müraciət olunduqda isə 12 ayı keçməməlidir. Ticarət mübahisələrinin həlli sisteminin yaradılması ÜTT -nin ən böyük nailiyyətidir. Onun ünvanına çoxlu müsbət sözlər deyilir lakin bununla yanaşı onun effektivliyinə münasibətdə mənfi fikirlər də söylənilir. Həqiqətən, ÜTT-nin ticarət mübahisələrinin həlli sistemi mükəmməllikdən uzaqdır . Bu isə ölkələrə mütəmadi olaraq ÜTT-nin normalarını pozmağa imkan yaradır. Bunun müqabilində ölkələr ya simvolik olaraq cəzalandırılır və ya ondan yayınır, təhqiqatı uzadır və yenisinə başlanılır. Məsələn, AB ilə Hindistanın toxuculuq sənayesi mallarının idxalı ilə bağlı yaranmış mübahisəli məsələyə baxaq . şə 3 il baxıldı və qərar Hindistanın xeyrinə qəbul edildi . Buna baxmayaraq AB gecikmədən antidempinq təhqiqatına başladı. Beynəlxalq ticarətin liberallaşdırılması prosesinə sənayecə EÖ rəhbərlik edirlər və bundan daha çox mənfəət götürürlər . Beynəlxalq ticarət siyasəti normalarını hazırlayarkən onlar qəbul olunmuş prinsiplərə əsaslandıqlarını bildirsələr də öz maraqlarından çıxış edirlər. Əgər onlara hər hansı bazarı liberallaşdırmaq maraqlı deyilsə ,onda onlar onu liberallaşdırmırlar. Əgər onlar öz məhsullarının III ölkə bazarlarına daxil olmasına çalışırlarsa , onda ticarət maneələrinin aradan qaldırılmasına nail olurlar. Qərb ölkələri dünya 51 iqtisadiyyatında tutduqları hakim mövqeyə görə ÜTT normalarını istədikləri istiqamətə yönəldə bilirlər. Avropa dövlətləri ÜTT danışıqları zamanı kənd təsərrüfatını xüsusilə müdafiə edirlər . Bunu təkcə istehsalın subsidiyalaşdırılması vasitəsilə deyil,həm də yüksək qadağan olunmuş idxal rüsumları vasitəsilə edirlər . dxal rüsumları ayrı- ayrı ərzaq məhsulları üzrə ABŞ -da, Kanadada, AB və Yaponiyada 100,200 və hətta 300%-ə çatır. Avropa və digər inkişaf etmiş dövlətlərin proteksionizm siyasəti hər il OÖ-ə 100 milyard dollara başa gəlir ki, bu da EÖ-in OÖ-ə etdiyi yardımı 2 dəfə ötür. Yüklə 0,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|