Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
80 və nəticədə özünütəsdiqi sosial-mədəni mühitdə baş verir [1]. Gənclərlə tərbiyə işinin təşkilində başlıca amil kimi çıxış edən ali məktəb mühiti şəx- siyyətin formalaşmasında həlledici rol oynayır. Gənc yaşlarında şəxsiyyətinin formalaşması və inkişafı prosesi ali məktəbin təlim-tərbiyə prosesində davam edir. Ali məktəb mühiti - dövlətin təhsil standartlarının tələblərinə uyğun olaraq gələcək mütəxəssislərin təlim və tərbiyəsi üçün vacib olan sosial mikromühitin bir hissəsidir. Ali məktəb şəraitində gənclərin tərbiyəsi iki tərəflidir: bir tərəfdən şəxsiyyətin müasir şəraitdə rəqabətə davamlı olması üçün lazımı keyfiyyətlərin, digər tərəfdən isə etibarlı sosial müda- fiəni qurmaq bacarıqlarının tərbiyəsi. Ali məktəbin sosial-mədəni mühiti ümumbəşəri və milli dəyərlərə uyğun olaraq şəx- siyyətin tələbatları və maraqlarına istiqamətlənir. Ali məktəbin sosial-mədəni mühitində tər- biyə işinin əsas hədəfi tərbiyəvi işin maksimal nəticələrinə, tərbiyə prosesinin başlıca məq- sədlərinə nail olmaqdır. Buna görə ali məktəbin tərbiyə mühiti növbəti prinsiplərə söykənərək inkişaf etməlidir: - özünütəhsil və özünüqiymətləndirmə qabiliyyətinin inkişafına kömək etmək; - innovasiya fəaliyyəti bacarıqlarının formalaşmasını təmin etmək; - kommunikativ bacarıqları inkişaf etdirmək: müzakirə aparmaq, öz nöqteyi-nəzərini əsaslandırılmış şəkildə müdafiə etmək, komandada işləyə bilmək; - öz əməyinin nəticələrinin təqdim etmək bacarıqlarını inkişaf etdirmək; - fəaliyyətin yeni növlərinə yiyələnmək, dəyişən şəraitə tez uyğunlaşmaq qabiliyyə- tinin inkişafına kömək etmək. Ali məktəbin sosial və mədəni mühitinin inkişafında tədris prosesinin bütün iştirakçı- larının fəaliyyəti əhəmiyyətlidir. Bu zaman tələbə-gənclərin müəllimin parlaq şəxsiyyəti, ge- niş erudisiyası və yüksək mədəniyyəti ilə qarşılaşması onların şəxsiyyət kimi formalaşmasına təsir göstərir. Ali məktəb müəlliminin pedaqoji ustalığı özlüyündə tərbiyəvi vəzifəni müvəffə- qiyyətli həll etmək üçün tələbələrin ağıl, hiss və iradəsinə mürəkkəb, çoxcəhətli təsir etmək bacarığını təqdim edir. Ali məktəb sistemində tələbələrlə tərbiyə işinin təşkilində nəzərə alınacaq vacib mə- qamlardan biri də odur ki, hər bir fərdi tərbiyə etməzdən əvvəl onun təbii keyfiyyətlərini, emosional-psixoloji durumunu, özünəməxsus cəhətlərini öyrənmək lazımdır. Yəni tərbiyə işi öyrətməkdən yox, öyrənməkdən başlanır. Şəxsiyyətin həyat vektorunun inkişaf etdirilməsi üçün müəllimlərin qarşısında mürəkkəb tərbiyəvi vəzifə - tələbələrin öz gücünə və imkanla- rına inanan, öz ağlı, işgüzar fəallığı hesabına həyatda özünü təsdiq etmək istəyən insanın obrazına oriyentasiyası durur. Ali məktəb müəllimləri və tələbələrinin istər tədris, istərsə də tədrisdənkənar fəaliyyə- tinin xarakteri və formaları, münasibətlər vektorunun təsirdən qarşılıqlı təsirə, əməkdaşlığa doğru dəyişilməsi sosial-mədəni mühitin səmərəsini artıran amildir. Tələbə - gənclərlə tərbiyə işinin təşkili şəxsiyyətinin mütəxəssis və vətəndaş kimi for- malaşması prosesi, onların özünüinkişaf və özünüaktuallaşdırması üçün şəraitin yaradılması deməkdir. Beləliklə, ali məktəb mühitində tərbiyə işinin təşkili aşağıdakı funksiyaları əhatə edir: - tələbənin tərbiyəlilik, təhsil və inkişaf səviyyəsinin diaqnostikası; - mütəxəssisin şəxsiyyətinin inkişafı üçün lazımi tərbiyəvi təsirlərin planlaşdırılması; - tərbiyəvi təsirlərin təşkili; - şəxsiyyətin fəaliyyətinin tənzimlənməsi və motivasiyası; - tərbiyəvi təsirlərin nəticələrinin təhlili, tərbiyəvi nəticələrə nəzarət. |