Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
118 öyrənərkən psixologiya, fiziologiya, məntiq və s. bu kimi fənlərlə əlaqəli öyrənilməsi fənnin dərindən mənimsənilməsinə müsbət təsir göstərər. Yaxud, orta ixtisas təhsilli müəllim hazır- lığında texnologiya fənninin öyrənilməsi zamanı onun dərindən mənimsənilməsi üçün təbiət fənlərinə o cümlədən, kimya, biologiya, fizika, coğrafiya fənlərinə müraciət edilməsi vacib şərt hesab olunur. Bu zaman fənnin dərindən öyrənilməsi üçün geniş imkanlar yaranır. Qeyd etmək lazımdır ki, pedaqogikanın, didaktikanın və texnologiyanın öyrənilməsin- də fiziologiyanın da müəyyən əhəmiyyəti vardır. Belə ki, fiziologiyanı öyrənməklə (oxumaq- la) hər hansı fərdin fiziki inkişafına müsbət təsir edən imkanların yaranması müəyyən olunur. Ümumiyyətlə qeyd etmək yerinə düşərdi ki, orta ixtisas təhsili məktəblərində didak- tika aşağı siniflərə nisbətən az tətbiq edilməsi açıq aydın nəzərə çarpır. Burada əsas məqsəd “öz fənnini yaxşı öyrən, yaxşı dərk elə, və onu aydın şərh etməyi bacar” tələbini yerinə yetir- məkdir”. Belə bir məqsədin tətbiqi tələbələrdə nəinki öyrəndikləri fənn haqqında hətta həmin fənnin digər fənlərlə inteqrasiyası haqqında da ətraflı biliyə malik olmalı və fənlərin inteqrasiyası üçün tələb olunan elementləri dəqiq öyrənməlidirlər. Fənlərin inteqrativ təlimi zamanı aşağıda göstərilən bir neçə inteqrativlik prinsiplərinin tələblərinə riayət olunmalıdır. - müvafiqlik prinsipi; - əyanilik prinsipi; - müqayisəlilik prinsipi; - mənimsədikləri biliklərin möhkəmləndirilməsi prinsipi; - məntiqi nəticəyə əsaslanma prinsipi; Müvafiqlik prinsipi əsasən təlim yükü və onun mənimsənilməsini tələbənin fiziki imkanları ilə sıx vəhdət təşkil edir. Təlimin başlanma vaxtı ilə əlaqədar məsələyə kompleks yanaşma tələb edir. Təlimə tez və ya gec başlamağın elə bir rolu yoxdur. Əsas məsələ tələbə verilən tapşırığı düzgün dərk etsin və qarşıya çıxan çətinliklərin öhdəsindən vaxtında gəlməyi bacarsın. Bu barədə K.D. Uşinski yazırdı: “Müəllimin əsas məqsədi dərsin mənimsənilməsi haqqında inkişafı nə sürətləndirmək, nə də ləngitməkdir. Bəlkə də ona sağlam ruhi qida verməkdir. Öyrənmə verilən tapşırığı indi başa düşmürsə az sonra başa düşər və anlayar” Tələbədə öz gücünə inamın itirməsi qorxulu haldır və bu uzun müddət onun öyrənmə inkişafına və qavrama qabiliyyətinə mənfi təsir göstərər. İnteqrativ təlim zamanı fənnin tələblərini anlaya biləcək səviyyədə aparılması üçün uyğun mövzulardan istifadə etmək və onları əlaqəli müqayisəsini aparmaq əsas şərtdir. Bu zaman tədris olunan fənn mövzusu ilə inteqrasiyaya cəlb olunan fənlərdən seçilən mövzular arasında əlaqəli sistem yaradılmalıdır və bu sistem mövzu haqqında əlavə materialların toplanmasına düzgün istiqamət verməlidir. Əyanilik prinsipi didaktik sistemdə ən əsas yerlərdən birini tutur. Öyrənənin fikrini oyatmaq onu müstəqil düşünüb izah etmək qabiliyyətinin üzə çıxarılmasına təhrik etmək, hər hansı əşya, sxem, texnoloji xəttin fəaliyyəti sxemini və şəklini göstərmək bir sözlə “təlimi” uşağın (öyrənənin) ruhunda mövcud olan hazır obrazlar üzərində qurmağın vacibliyi aydındır. Tələbə hər hansı mövzu ətrafında danışırsa onu istiqamətləndirmək lazımdır ki, o bu mövzu ilə inteqrasiyaya cəlb olunan digər fənlərdəki mövzularla əlaqə qurmağı bacarsın və bu məsələyə öz dərk elədiyi səviyyədə yanaşa bilsin. Onda fənnin (mövzunun) dərindən öyrənilməsi bir qədər asanlaşar və fənn haqqında yaranan təsəvvür bir azda genişlənər. K.D. Uşinskiyə görə, əyanilik tələbənin məntiqi təfəkkürünün işə salınması üçün başlıca nöqtədir. O qeyd edirdi ki, öyrənənləri düzgün müşahidə etməyə alışdırmalı və onların |