Редаксийа щейяти
Yüklə 2,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
119 qavrama qabiliyyətləri zənginləşdirməlidir. Didaktikanın əsas priyomu hesab edilən müqayisə prinsipinə geniş yer verilməlidir. Sinif tələbələri kollektiv şəkildə müqayisə edilən məsələlər arasında oxşarlığı və daha sonra isə fərqləri müəyyən etməlidir. Pedaqoq alim qeyd edir ki, müqayisə hər cür anlamın və hər cür təfəkkürün əsasıdır. Dünyada bütün baş verən hadisələri biri-birindən müqayisələr vasitəsilə aydınlaşdırılır. Tələbələr mənimsədikləri biliklərin möhkəmləndirilməsi üçün müxtəlif üsullardan istifadə edirlər. Biliklərin möhkəmləndirilməsi üçün ən geniş yayılan pedaqoji üsul mövzunun həyatla əlaqəsinin qurulması və mövzunun təkrarlaması üsuludur. Bu üsul tələbələrin hər hansı mövzu haqqında təsəvvür yürütmək və əlaqəli izah etmək təfəkkürü formalaşdırır. Tələbələr mövzunun sinifdəcə müəllimin nəzarəti altında öyrənir, biri-biri ilə mövzu haqqında dialoq qurur, birinin çətinlik çəkdiyi sahə haqqında digəri əlavə etməklə qazandıqları bilikləri möhkəmləndirir. Müəllim mövzu haqqında əlavə sual verərkən hər bir tələbə öz münasibətini bildirir. Nəticədə mövzu sinifdə əlaqəli şəkildə izah edilir və hər bir tələbə bu izahda yaxında iştirak edir və öz fikrini söyləyir. Mövzu haqqında qrup tələbələri arasında ümumiləşmiş təfəkkür yaranır və mövzu tələbələr tərəfindən mənimsənilir və həzm olunur. Fənnin təlimində əsas amillərdən biri də məntiqə əsaslanma və öyrəndiyi mövzu haqqında məntiqi nəticə çıxara bilmək bacarığının olmasıdır. Bu proses görkəmli pedaqoq alimlər (K.D.Uşinski, Y.Ş.Kərimov, A.N.Abbasov, F.A.Rüstəmov) tərəfindən də yüksək səviyyədə qiymətləndirilmişdir. Şagirdlərdə mühakiməedici əməliyyatı inkişaf etdirmək, mühakiməedici assosiasiya qabiliyyətinin yüksəltmək və dəqiq müşahidəni inkişaf etdirmək üçün bilik ehtiyaclarının artırılması əsas şərt hesab olunur. Marağını həmişə oyaq saxlamalı, fəaliyyət növünü bəhs haqqında növbələşdirilməlidir. Bu proses son nəticədə zehni yorğunluğu aradan qaldırır və biliyə yeni təfəkkürlə yanaşmağa istiqamət verir. Araşdırmalar və tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki, hər hansı bir fənnin təlim prosesi (məs. texnologiya, təbiət fənləri, fundamental fənlər) didaktik cəhətdən düzgün qurularsa qruplarda nizam-intizam prosesi də öz-özünə həll olur və şagirdlərdə fiziki əməyə və qazandıqları biliyi hər hansı bir sahəyə tətbiq etmək marağı formalaşır. Bu zaman didaktik təlimin qarşısında bir neçə vəzifələr durur. - Şagirdin əqli inkişafını açmaq üçün tələb olunan başlıca vəzifələri müəyyənləş- dirmək; - şagirdlərin təlimin ən əsas sahəsini mənimsəmələri üçün müəllimi düzgün başa düşmə və təlimin vəzifələrini həllinə müstəqil yanaşma imkanı yaratmaq təlim nəzəriyyəsi aşılamaq; - didaktika zamanı əldə edilmiş təcrübi metodlardan müəllimlərdə öz işində istifadə etmək imkanı formalaşdırmaq; - təlim sahəsində qazanılmış təcrübəni öyrənib tədrisə tam tətbiq etmək üçün didak- tikanın tələblərindən geniş istifadə etmək. Bu göstərilənlər didaktikanın əhəmiyyətinin, onun düşünülmüş və məhsuldar məktəb təliminin təmin edilməsinin və didaktik vəzifələrin əsasını təşkil edir. Bununla əlaqədar rus pedaqoji K.D. Uşinski öz əsas ideyasını çox aydın surətdə şərh edərək göstərirdi ki, didaktikada başlıca əhəmiyyət qaydanı özünə deyil, onun elmi cəhətdən əsaslandırılmasına məxsusdur. Didaktik qayda mexaniki şəkildə deyil, şüurlu məktəblinin təlimi və inkişafının konkret şəraitini nəzərə almaqla tətbiq edildikdə qiymətli və praktik cəhətdən faydalı ola bilər. |