Redaksiya heyəTİ: Baş redaktor: K. M. Tahirov

19
Bəstəkar

104
Musiqi.Opera.Balet
65 
illiyi
RAMİZ QULİYEV 
1947
APREL
Ramiz Əyyub oğlu Quliyev 1947-ci il 
aprel ayının 30-da Ağdam şəhərində ana-
dan  olub.  O,  1954-cü  ildə Ağdam  şəhər 
7  illik  musiqi  məktəbinə,  1960-cı  ildə 
Ü.Hacıbəyov  adına  Ağdam  orta  ixtisas 
musiqi məktəbinə daxil olub. 
O, 1964-1969-cu illərdə Ü.Hacıbəyov 
adına  Azərbaycan  Dövlət  Konservato-
riyasının  Tar  və  dirijorluq  fakültəsində 
təhsil  almışdır.  1964-1994-cü  illərdə 
M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət 
Filarmoniyasının və Dövlət Konsert Bir-
liyinin solisti olub.
1974-1992-ci  illər  ərzində  Ü.Hacıbə-
yov adına Azərbaycan Dövlət Konserva-
toriyasının Xalq çalğı alətləri kafedrasın-
da tar ixtisası üzrə müəllim, baş müəllim, 
dosent, professor kimi pedaqoji fəaliyyət 
göstərmiş, 1992-2002-ci ildən həmin ka-
fedraya rəhbərlik edir.
R.Quliyev  bir  sıra  dərsliklərin,  proq-
ramların,  elmi  məqalələrin  və  metodiki 
tövsiyələrin müəllifidir.
R.Quliyev 1974-cü ildə musiqiçilərin 
Zaqafqaziya festivalında birinci mükafata, 
Moskvada  keçirilən  estrada  artistlərinin 
V Ümumittifaq müsabiqəsində isə laureat 
adına layiq görülüb. Türkiyə, Əfqanıstan, 
Suriya,  Hollandiya,  İsveçrə,  ADR,  Pa-
kistan,  Əlcəzair, Tunis, AFR,  Hindistan, 
ABŞ,  Kanada,  Danimarka,  İran,  İraq, 
Fransa,  İngiltərə,  İsrail,  Norveç  və  s. 
ölkələrdə  konsertlər  verib.  1988-ci  ildə 
YUNESKO  xətti  ilə  ABŞ-da  keçirilən 
Beynəlxalq  folklor  festivalında  xüsu-
si  diploma  layiq  görülüb.  1989-cu  ildə 
“Böyük İpək Yolu” festivalı çərçivəsində 
Yaponiyanın  30-dan  artıq  şəhərlərində 
konsertlər  verib.  1978-ci  ildə  Respubli-
ka  Lenin  komsomolu  mükafatı  laureatı, 
1982-ci ildə Əməkdar artist, 1988-ci ildə 
Xalq  artisti  fəxri  adlarına  layiq  görül-
müşdür.  1994-cü  ildə  Türkiyənin  İzmir 
şəhərinin  Ege  Universitetində,  1997-ci 
ildə İsrailin Yerusəlim şəhərində, 1999-cu 
ildə İsveçrədə keçirilən Beynəlxalq “Lüt-
sern musiqi festivalı”nda Bern şəhərinin 
“La strimpellata” orkestri ilə uğurlu çıxış-
lar etmişdir.
2002-ci  ilin  avqust  ayında  Norveçin 
Stavanger  şəhərində  Beynəlxalq  musiqi 
festivalında  iştirak  etmiş  və  konsertlər 
vermişdir.
2002-ci ildə Tehran Dövlət Mədəniyyət 
və  İncəsənət  Universitetində  “ustad 
dərsləri”  verib.  1993-cü  ildə  “Humay” 
milli  mükafatına,  2001-ci  ildə  Simurq 
Milli mükafat fondunun təsis etdiyi “XXI 
əsrin ilk laureatları” ali dərəcəli mükafatı 
- “İlin fədakar sənətçisi” fəxri adına layiq 
görülmüşdür.
“İncəsənət xadimləri üçün Azərbaycan 
Respublikası  Prezidentinin  mükafatının 
təsis  edilməsi  haqqında”  Azərbaycan 
Respublikası Prezidentinin 8 may 2002-ci 
il tarixli Fərmanına uyğun olaraq, uğurlu 
səhnə  fəaliyyətinə  görə  Ramiz  Quliyev 
26 iyul 2002-ci və 5 iyul 2003-cü illərdə 
Azərbaycan  Respublikası  Prezidentinin 
mükafatı ilə təltif olunmuşdur.
2007-ci  ilin  may  ayında  Azərbaycan 
Respublikası  Prezidentinin  sərəncamı 
ilə  Ramiz  Quliyev  musiqi  sənətinin  in-
kişafındakı xidmətlərinə görə ölkənin ən 
yüksək mükafatı “Şöhrət” ordeni ilə təltif 
olunmuşdur. 
 
Ə d ə b i y y a t
Azərbaycan bəstəkarlarının 
əsərləri [Mətn] /R.Quliyev.- 
Bakı, 2009.
Cəvahir. Ata-oğul 45-ci 
“Martişor” Beynəlxalq 
Musiqi Festivalında [Mətn] 
/Cəvahir //Mərkəz.- 2011.-
10 mart.-S.10.
İmamnəzərli, H. Oxu 
tar!: Ramiz Quliyevin 
ifasında tarı dinlərkən 
düşündüklərim [Mətn] 
/H.İmamnəzərli //Yaddaş.- 
2007.- 17 may.- S.13.
Ramiz Quliyev “Qızıl Tar” 
mükafatına layiq görülüb 
[Mətn] //525-ci qəzet.- 
2010.- 10 mart.-S.7.
İ n t e r n e t d ə
www. adam.az
www. az.wikipedia.org 
www. google.az
30
Tarzən

105
Mədəniyyət.Elm.Maarif
140 
illiyi
ÖMƏR FAİQ NEMANZADƏ 
1872-1937
APREL
Ömər  Faiq  Nemanzadə  1872-ci  il 
aprel ayının 24-də Gürcüstanın keçmiş 
Axalcux  qəzasının  Azquz  kəndində 
Neman  adlı  ortabab  bir  kəndli 
ailəsində anadan olmuşdur. O, bir neçə 
il molla məktəbinə getsə də, sonradan 
rus  məktəbinə  daxil  olmuşdur.  Lakin 
dindar  olan  anasının  təkidi  ilə  1882-
ci ildə İstanbula “Fateh” mədrəsəsinə 
göndərilir.  Faiq  təxminən  10  il  bura-
da təhsil alır. 1871-ci ildə Ömər Faiq 
məktəb  şəhadətnaməsini  alıb  Qalata 
poçtxanasında işə başlayır. Daha sonra 
1894-cü  ilin  payızında  Azərbaycanın 
qədim  şəhəri  olan  Şəkidə  müəllimlik 
edir. 1903-cü ilə qədər Şəki, Şamaxı, 
Gəncə,  Axalsux,  Tiflis  şəhərlərində 
müəllimlik etmiş, xalqın hər bir ehti-
yacına  bələd  olmuş,  xalqa  qaynayıb-
qarışmışdır.
Şanlı  mübarizə  tariximizdə  xal-
qımızın  ictimai  və  milli  şüurunun 
oyanması  və  formalaşmasında  Ömər 
Faiqin  xüsusi  yeri  və  mövqeyi  var-
dır. XX əsrin ilk illərindən başlayaraq 
Azərbaycan xalqının milli və mədəni 
dirçəlişi, azadlığı və xoşbətliyi uğrunda 
cəsarətlə və ehtirasla mübarizə aparan-
lardan biri olmuşdur. O, vətəni və xalqı 
üçün döyünən hərarətli bir qəlb sahibi 
idi. Yalnız onu qeyd etmək kifayətdir 
ki,  Ömər  Faiq  “Mollanəsrəddinçilər” 
adı  ilə  məşhur  olan  fikir  cərəyanının 
iki ideya rəhbərindən biri idi.
Ömər  Faiqin  “Molla  Nəsrəddin” 
jurnalının  yaranmasında  böyük  rolu 
olmuşdur. Bir publisist kimi yaradıcılı-
ğı ərzində 40-dan çox imza işlətmişdir 
ki,  bunların  da  əksəriyyəti  “Molla 
Nəsrəddin” jurnalında dərc olunmuşdur. 
Ömər Faiq Cəlil Məmmədquluzadə ilə 
birləşərək xalqın gələcək inkişafı üçün 
vacib olan “Molla Nəsrəddin” jurnalı-
nı bina etmiş, həm özünün həyatında, 
həm  də  Azərbaycan  tarixində  “Mol-
la  Nəsrəddin”  dünyası  yaratmışdır. 
Jurnalın ilk nömrəsini Mirzə Cəlil və 
onun əməl dostu Ömər Faiq tək nəşr 
etdirmişdir.
Ömər  Faiq  elə  bir  cəmiyyət  arzu-
layırdı  ki,  orada  hamı  xoş  güzaran 
keçirsin,  hamı  azad  nəfəs  ala  bilsin. 
Belə  bir  cəmiyyətin  yaradılması  ug-
runda mübarizə onun bütün publisistik 
fəaliyyətinin əsasını təşkil edirdi.
Sırf bədii poetik yazılarına gəldikdə 
isə demək lazımdır ki, bu sahədə onun 
yazıları  çoxdur.  Təkcə  “Şərqi-Rus” 
qəzetində  onun  imzalı-imzasız  bir 
neçə əsər və şeirləri dərc olunmuşdur. 
Faiqin  ən  məşhur  bədii  əsəri  “Həsən 
əminin şikayəti” hekayəsidir.
Ömər Faiqin əsərləri bu gün də xal-
qımız  tərəfindən  sevilə-sevilə  oxun-
maqdadır.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri [Mətn] /
Ömər Faiq Nemanzadə.- 
Bakı: Yazıçı, 1992.- 531 s.
Əsərləri [Mətn]: [məqalələr, 
felyetonlar, xatirələr] /
Ömər Faiq Nemanzadə; red. 
K.Məmmədov.- Bakı: Yazıçı, 
1983.- 150 s.
Kəbutər. Məktəb əyan 
oldumu... [Mətn]: Ömər 
Faiq Nemanzadə haqqında /
Kəbutər //Yeni Azərbaycan.-
2002.-1 fevral.- S.3. 
Vahabzadə, B. Ömər Faiq 
Nemanzadə haqqında 
[Mətn] //Vahabzadə, B. 
Dərin qatlara işıq.-Bakı, 
1986.- S.46-50.
24
Publisist

106
MA
Y
B.
B.E. 
Ç.A. 
Ç. 
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
B.E. 
Ç.A. 
Ç. 
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
B.E. 
Ç.A. 
Ç. 
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
B.E. 
Ç.A. 
Ç. 
C.A. 
C. 
Ş. 
B. 
B.E. 
Ç.A. 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
13 
14 
15 
16 
17 
18 
19 
20 
21 
22 
23 
24 
25 
26 
27 
28 
29
30
31 
®
Bеynəlxalq Söz və Mətbuat Azadlığı Günü 
• 
(03.05.1993)
İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə Günü (06. 
• 
05.2009)
Şuşa rayonunun işğalının 20-ci ildönümü 
• 
(08.05.1992)
Faşizm üzərində Qələbə Günü (09.05.1945)
• 
Ümummilli lider Heydər Əliyevin Doğum Günü 
• 
(10.05.1923-12.12.2003)
Bеynəlxalq Ailə Günü (15.05.1994)
• 
M.F.Axundzadə adına bağ (bağça)
Şəhərin mərkəzində (Səbail rayonu, Mixail Lermantov küç.) kiçik 
bağda  heykəli  qoyulmuşdur.  1928-ci  ildə  Azərbaycan  zəhmətkeşləri 
M.F.Axundzadənin  ölümünün  əlli  illiyini  geniş  qeyd  etdilər.  Həmin 
ildə heykəlin bünövrəsinin əsası qoyuldu, onun rəsmi açılışı isə 2 may 
1930-cu  ildə  baş  verdi.  Heykəltəraş  P.Sabsaydır.  Bağ  bir  neçə  dəfə 
rekonstruksiya olunmuşdur – son işlər 2008-ci ildə aparılmışdır.
1 may 
Gün çıxır 06:43  
Gün batır 20:36 
31 may 
Gün çıxır 05:13  
Gün batır 21:04
21 aprel-  
21 may
Buğa bürcünün 
Nişanı Yerdir. 
Veneranın 
himayəsindədir. 
Günəşin Buğa 
bürcündən 
keçdiyi dövrdə 
doğulanlar 
təbiətcə 
emosional 
olurlar. 
200 il
1812-1878
M.F.Axundzadə

107
Milli ədəbiyyat 
Tənqidçi, ədəbiyyatşünas Mirzəyev Knyaz İbrahim oğlunun (01.05.1947) 
аnаdаn оlmаsının 65 illiyi
Yаzıçı, mааrifçi və tеаtr хаdimi Adıgözəlov Əsgər аğа Haqverdi ağa 
oğlunun (Gоrаni) (03.05.1857-1910) аnаdаn оlmаsının 155 illiyi
Əməkdar jurnalist, ədəbiyyatşünas Novruzov Şövqi Heydər oğlunun 
(03.05.1937-14.01.2000) аnаdаn оlmаsının 75 illiyi
Nasir, tərcüməçi Bağırov Cəfər Səfər oğlunun (Cəfər Bağır) (05.05.1912-
17.04.1983) аnаdаn оlmаsının 100 illiyi
Şair, professor Axundzadə Cavad Məhəmmədəli oğlunun (Əhməd Cavad) 
(05.05.1892-12.10.1937) аnаdаn оlmаsının 120 illiyi
Şаir, satirik, ictimai xadim, mütəfəkkir Tahirzadə Mirzə Ələkbər 
Zeynalabdin oğlunun (Sabir) (30.05.1862-12.07.1911) аnаdаn оlmаsının 
150 illiyi
Əməkdar jurnalist, nasir Tarverdiyev Fuad Cəfər oğlunun (31.05.1932) 
аnаdаn оlmаsının 80 illiyi
Xarici ədəbiyyat 
Gürcü yazıçısı Seretelli Georgi Yefimoviçin (26.05.1842-24.01.1900) 
аnаdаn оlmаsının 170 illiyi
Maarifçi-alimi, ictimai xadim Mirzə Məhəmmədəli xan Sadıq oğlu 
Tərbiyətin (26.05.1877-17.01.1940) anadan olmasının 135 illiyi
Tarixdə bu gün
Bеynəlxalq Söz və Mətbuat Azadlığı Günü (03.05.1993)
İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə Günü (06. 05.2009)
Şuşa rayonunun işğalının 20-ci  ildönümü (08.05.1992)
Faşizm üzərində Qələbə Günü (09.05.1945)
Bеynəlxalq Ailə Günü (15.05.1994)
Ümumdünya İnformasiya Cəmiyyəti Günü (17.05.2006)
Bеynəlxalq Muzеylər Günü (18.05.1977)
Laçın rayonunun işğalının 20-ci ildönümü (18.05.1992)
“Bəhlul” satirik jurnalının (19.05.1907) nəşrinin 105 illiyi
Ümumdünya Metrologiya Günü (30 .05. 1875)
Ümumdünya “Dialoq və İnkişaf üçün Mədəni Müxtəliflik” Günü 
(21.05.2001) 
2012
MAY

108
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi Əməkdaşlarının Peşə Bayramı Günü 
(23.05.2007)
Аzərbаycаn Dövlət Himninin qəbul оlunmasının (27.05.1992) 20 illiyi
Rеspublika Günü (28.05.1918)
Ümumdünya Tütünlə Mübarizə Günü (31.05.1987)
Milli Qəhrəmanlar
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Şükürov Şahlar Əvəz oğlunun (17.05.1952-
11.06.1990) аnаdаn оlmаsının 60 illiyi
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Nəsibov Mərifət Əhməd oğlunun 
(22.05.1972-28.01.1992) аnаdаn оlmаsının 40 illiyi
Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Məmmədov Aytəkin İsrayıl oğlunun 
(29.05.1967-04.1991) аnаdаn оlmаsının 45 illiyi
Siyasət. Hərbi iş
İctimai xadim Əlizadə Məsud Ağamehdi oğlunun (20.05.1932-27.07.1968) 
аnаdаn оlmаsının 80 illiyi
Neft 
Neft-qaz sənayesi sahəsində tanınmış alim, professor Orucov Sabit Atabala 
oğlunun (31.05.1912-1981) anadan olmasının 100 illiyi
Kimya.Biologiya.Tibb
Əməkdar həkim, Sosialist əməyi qəhrəmanı Qazıyeva Zəhra Kərim qızının 
(02.05.1912-1989) аnаdаn оlmаsının 100 illiyi
Əməkdar həkim, tibb elmləri doktoru, professor Fərəcova Kübra Yəhya 
qızının (16.05.1907-1988) аnаdаn оlmаsının 105 illiyi
Biologiya elmləri doktoru, professor Əbdürrəhmanov Yusif Ələkbər oğlunun 
(18.05.1912-30.11.1977) аnаdаn оlmаsının 100 illiyi
Əməkdar elm xadimi, uroloq, tibb elmləri doktoru, akademik Cavadzadə 
Mirməmməd Cavad oğlunun (18.05.1927-07.08.2008) аnаdаn оlmаsının 85 
illiyi
Əməkdar elm xadimi, kimyaçı Zeynalov Bahadır Qasım oğlunun 
(20.05.1917-) аnаdаn оlmаsının 95 illiyi
Əməkdar elm xadimi, akademik, Dövlət Mükafatı laureatı, kimyaçı Quliyev 
Əli Musa oğlunun (31.05.1912) аnаdаn оlmаsının 100 illiyi

109
Teatr. Kino.Estrada.Sirk
Хаlq аrtisti, aktyor Abbasov Ələddin Aslan oğlunun (05.05.1922) аnаdаn 
оlmаsının 90 illiyi
Musiqi.Opera. Balet
Xalq artisti, tarzən Quliyev Əliağa Eyvaz oğlunun (09.05.1917-11.01.1998) 
аnаdаn оlmаsının 95 illiyi
Xalq artisti, bəstəkar Rüstəmov Səid Əli oğlunun (12.05.1907-10.06.1983) 
аnаdаn оlmаsının 105 illiyi
Xalq artisti, tarzən Bağırov Adil Kamil oğlunun (13.05.1937) аnаdаn 
оlmаsının 75 illiyi
SSRİ Хаlq аrtisti, bəstəkаr Hаcıyеv Rаuf Soltan oğlunun (15.05.1922-
19.09.1995) аnаdаn оlmаsının 90 illiyi
Xalq artisti, müğənni Rzayeva Həqiqət Əli qızının (20.05.1907-02.08.1969) 
аnаdаn оlmаsının 105 illiyi
Хаlq аrtisti, bəstəkаr Əlizаdə Аqşin Əliqulu oğlunun (22.05.1937) аnаdаn 
оlmаsının 75 illiyi;
Əməkdar mədəniyyət işçisi, xormeystr Məmmədova Səidə Müslüm qızının 
(25.05.1942) аnаdаn оlmаsının 70 illiyi
Xalq artisti, kamança ifaçısı Əliyev Habil Mustafa oğlunun (28.05.1927) 
аnаdаn оlmаsının 85 illiyi
Əməkdar incəsənət xadimi, bəstəkar Əlizadə Firəngiz Əliağa qızının (28.05. 
1947) аnаdаn оlmаsının 65 illiyi
Хаlq аrtisti Qədimоvа Sаrа Bəbiş qızının (31.05.1922-12.05.2005) аnаdаn 
оlmаsının 90 illiyi

110
Milli ədəbiyyat
155 
illiyi
ƏSGƏR AĞA GORANİ 
1857-1910
MA
Y
Əsgər  ağa  Haqvеrdi  bəy  oğlu  (Əsgər 
ağa  Gorani)  1857-ci  il  may  ayının  3-də 
Gəncənin 
(Yelizavetpol 
qəzasının) 
Goran-Boyəhmədli  kəndində  anadan 
olub.  Bakı  şəhər  gimnaziyasını  qızıl 
mеdalla  bitirdikdən  sonra,  o,  Moskvada 
Pеtrovski-Razumovski  adına  Əkinçilik 
Akadеmiyasına  daxil  olur.  Tələbəlik 
illərində inqilabi hərəkatda iştirak etmiş, 
gizli “İmdadiyyə” Cəmiyyətinin üzvü ol-
muşdur.
1878-ci  ildə  Akadеmiyanı  bitirəndən 
sonra vətənə dönən Ə.Gorani Qubеrniya 
katibi,  kollеc  asеssoru,  mülki  müşavir  
işləmiş, sonralar isə Yеlizavеtpol (Gəncə) 
qubеrniyası  qəza  hakiminin  köməkçisi, 
Tiflis  dairə  məhkəməsinin  prokuror 
nəzarət orqanlarında prokuror yoldaşı, bеş 
il ərzində Gəncə bələdiyyə idarəsinin rəisi, 
Yеlizavеtpolda  (Gəncədə)  Mixaylovsk 
məktəbinin fəxri nəzarətçisi vəzifələrində 
işləyib. 
Əsgər  ağa  Gorani Azərbaycan  mədə-
niyyətində,  teatr  sahəsində  öz  yеri  olan 
görkəmli  simalardan  biridir.  Milli  teatrı-
mızın şərəfli tarixi ilk dəfə 1873-cü il mar-
tın 10-da Həsən bəy Zərdabinin rəhbərliyi 
ilə Bakıda realnı məktəbinin yuxarı sinif 
şagirdlərinin hazırladığı “Lənkəran xanı-
nın vəziri” (Teymur ağa), bir ay sonra isə 
“Hacı Qara” (Hacı Qara) əsəri ilə başlan-
mışdır.
Ə.Gorani gimnaziyanı qızıl medalla bi-
tirib təhsilini davam etdirmək üçün Nəcəf 
bəy Vəzirovla  birlikdə  Moskvaya  gedib, 
orada Əkinçilik Akademiyasına getmişlər. 
Orada  da  cəhalətdən,  avamlıqdan  yaxa 
qurtarmaq, millətinin savadlanması üçün 
yollar axtarırdı. 
Ə.Gorani  “Əkinçi”nin  ən  fəal,  dövrə, 
zəmanəyə,  hadisələrə  dəqiq,  doğru 
münasibətini  bildirən  müxbirlərindən 
olub.  Qəzetin  17  nömrəsində  müxtəlif 
imzalarla  39  məqaləsi  dərc  olunub. 
O,  həmçinin  maraqlı  dram  əsərlərinin 
müəllifidir.  “Qocalıqda  yorğalıq”  pyesi 
müxtəlif  teatrların  repertuarından  uzun 
illər  düşməmişdi.  Həmin  əsər  əsasında 
unudulmaz televiziya rejissoru Rauf Ka-
zımovski tamaşa lentə almışdı. 
Goraninin M.Lermontovun, A.S.Puşki-
nin dilimizə çevirdiyi şeirləri indi də oxu-
cuların xoşladığı əsərlər sırasındadır. 
Yazıçı  Ağa  Məhəmməd  şah  Qacarın 
Zaqafqaziyaya  hücumundan  bəhs  edən 
“Qara  yel”  tarixi  romanının,  “Hənək, 
hənək, axırı dəyənək” pyesinin, qadın hü-
quqsuzluğu əleyhinə yazılmış “Qocalıqda 
yorğalıq”  vodevilinin  müəllifidir.  Onun 
“Qara yel” romanı dünya xalqlarının 20-
dən artıq dilinə tərcümə olunub.
Əsgər  ağa  Gorani  xeyriyyəçilik 
fəaliyyəti  ilə  də  məşğul  olmuşdur.  Ti-
kintisi  XIII-XIV  əsrlərə  aid  edilən  Ni-
zami  məqbərəsi  (türbəsi)  vaxtilə  Mirzə 
Adıgözəl bəy Qarabaği və Əsgər ağa Go-
rani tərəfindən təmir etdirilmişdir. Bundan 
başqa o, Gəncədə öz hеsabına qız məktəbi 
açdırmışdır.
Azərbaycanın  görkəmli  yazıçısı, 
maarifçi-publisist Əsgər ağa Gorani öm-
rünün  sonuna  qədər  Gəncədə  ata-baba 
mülkündə yaşamışdır. 9 mart 1910-cu ildə 
qısa sürən xəstəlikdən sonra vəfat etmiş, 
Səbzekar qəbiristanlığında dəfn olunmuş-
dur.  
Ə d ə b i y y a t
“Əkinçi”lər [Mətn]: 
[görkəmli dramaturq Nəcəf 
bəy Vəzirov, şair Seyid 
Əzim Şirvani və tərcüməçi, 
jurnalist Əsgər ağa Gorani 
haqqında] // Şərq.- 2011.- 
20,22 yanvar.- S. 11.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org.
3
Publisist

111
Milli ədəbiyyat
120 
illiyi
ƏHMƏD CAVAD  
1892-1937
MA
Y
Cavad Məhəmmədəli oğlu Axundzadə 
(Əhməd  Cavad)  1892-ci  il  may  ayının 
5-də  Gəncə  qəzasının  Şəmkir  dairəsinin 
Seyfəli  kəndində  anadan  olmuşdur.  O, 
1906-1912-ci illərdə Gəncə ruhani semi-
nariyasında təhsil almışdır.
Ədəbi  fəaliyyətə  şeirlə  başlamış  və 
1913-cü ildən çap edilmişdir. Yaradıcılı-
ğa lirik şeirlə başlayan şairin 1916-cı ildə 
“Qoşma”  adlı  ilk  kitabı  çapdan  çıxmış-
dır.  1919-cu  ildə  isə  “Dalğa”  adlı  kitabı 
nəşr  olunmuşdur.  Onun  məşhur  “İstiqlal 
uğrunda” şeirlər kitabı isə 1928-ci ildə İs-
tanbulda buraxılmışdır.
Əsrin  əvvəllərində  Türkiyənin  düş-
düyü  ağır  vəziyyət  bir  türk  övladı  kimi 
Əhməd  Cavadı  ciddi  narahat  etmişdir. 
O, Abdulla Şaiqlə birlikdə könüllü əsgər 
kimi  İstanbulda  qurulan  “Qafqaz  kö-
nüllü  hissəsi”  sıralarına  qatılır.  Trakya 
cəbhəsində  Türkiyənin  müstəqilliyi  uğ-
runda türk qardaşları ilə çiyin-çiyinə vu-
ruşmuşdur.
1914-cü ildə Osmanlı dövlətinin mü-
haribədə iştirak etməsindən həyəcanlanan 
Əhməd Cavad “Qara dəniz” şeirini yaz-
mışdı . 
Birinci  Dünya  müharibəsi  za-
manı,  1915-ci  ildə  Türkiyədə  rus  və 
erməni  istilasına,  özbaşnalığına  qarşı 
çıxaraq  “Azərbaycan  xeyriyyə  cəmiy-
yəti”  vasitəsilə  vaxtaşırı  türk  xalqı-
na  kömək  göstərmişdir.  Azərbaycan 
Cümhuriyyətinin  qurulmasını  sevinclə 
qarşılayan  Ə.Cavad  gecə-gündüz  çalış-
mış,  əməli  işi,  bədii  yaradıcılığı  ilə  xal-
qının  xoşbəxtliyi,  azadlığı  üçün  əlindən 
gələni  əsirgəməmişdir.  Bakının  erməni 
daşnaqlarından azad olunmasında iştirak 
edən Türk ordusu ilə birlikdə döyüşlərdə 
iştirak etmişdir. 
1919-cu  ildə  böyük  bəstəkar  Üze-
yir  Hacıbəylinin,  sözləri  Əhməd  Ca-
vad  tərəfindən  bəstələnən  Azərbaycanın 
Dövlət himninin mətni Əhməd Cavadın-
dır.
O,  1922-1927-ci  illərdə  Azərbaycan 
Ali Pedaqoji İnstitutunun Tarix və filolo-
giya fakültəsində təhsil almışdır.
Əhməd  Cavad  1934-cü  ildən 
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.
Əhməd 
Cavadın 
tərcüməçilik 
fəaliyyəti  də  çox  geniş  olmuşdur.  O, 
A.Puşkin, M.Qorki və bir sıra başqa dün-
ya  yazarlarının  əsərlərini  Azərbaycan 
dilinə tərcümə etmişdir. “Şeirlər” (1958), 
“Sən  ağlama,  mən  ağlaram”  (1991)  ki-
tablarının, Fransua Rablenin “Qarqantua 
və Pantaqruel” (1961), Vilyam Şekspirin 
“Otello”,  “Romeo  və  Cülyetta”  (1962), 
Şota Rustavelinin “Pələng dərisi geymiş 
pəhləvan”  (1978)  tərcümə  kitablarının 
müəllifi də məhz o olmuşdur. 
Azərbaycanı  müstəqil,  doğma  xalqı-
nı  xoşbəxt  görmək  istəyən  Əhməd  Ca-
vad, haqsız olaraq həbs edilmiş, dəhşətli 
işgəncələrə məruz qalmış, 1937-ci il rep-
ressiyalarının qurbanı olmuşdur.
Ə d ə b i y y a t
Seçilmiş əsərləri [Mətn] /
Əhməd Cavad. - Bakı : 
Şərq-Qərb, 2005. - 295 s.
Ələkbərli, N. Üç budaq: 
Əhməd Cavad, Mikayıl 
Müşfiq, Almazs İldı-
rım [Mətn]: oçerklər 
/N.Ələkbərli.- Bakı : 
Şirvannəşr, 2007.- 224 s.
Mustafayeva, G. Qırx beş il-
lik acı ömrün 23 ayı [Mətn] 
/G.Mustafayeva //Ədəbiyyat 
qəzeti.- 2007.-11 may.- S.3.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
 www.google.az
5
Şair

112
Milli ədəbiyyat
150 
illiyi
MİRZƏ ƏLƏKBƏR SABİR  
1862-1911
MA
Y
Mirzə  Ələkbər  Zeynalabdin  oğlu 
Tahirzadə  1862-ci  il  may  ayının  30-da 
qədim  Şamaxı  şəhərində  anadan  olmuş-
dur. Balaca Ələkbərin 1874-cü ildə on iki 
yaşında ikən mollaxanadan çıxıb, məşhur 
şair  və  pedaqoq  S.Ə.Şirvaninin  dərs  de-
diyi  məktəbdə  təhsilini  davam  etdirməsi 
onun  həyatında  və  yaradıcılıq  taleyində 
əlamətdar hadisə olmuşdur. 
Yaradıcılığının  ilk  dövründə  Sabir 
bəzi yumoristik və satirik parçalar istisna 
edilərsə, əsasən, mədhiyyə, növhə, mərsiyə 
yazmışdır.  Bir  müddət  Aşqabad,  Buxa-
ra, Səmərqənd, Mərv, Səbzəvar, Xorasan 
şəhərlərində  yaşayıb,  özbək  və  türkmən 
ziyalıları ilə yaxından tanış olması, həyat 
müşahidələrini,  bilik  və  məlumatlarını 
zənginləşdirməsi, XIX əsrin axırı və XX 
əsrin  əvvəllərində  C.Məmmədquluzadə, 
F.Köçərli,  A.Səhhət,  S.M.Qənizadə  və 
başqaları  ilə  dostluğu,  qabaqcıl  ictimai 
ideyaların təsiri onun yaradıcılıq inkişafı-
na ciddi təkan vermişdir. Maarifpərvərlik 
ruhunda  yazılmış  ilk  şeiri  1903-cü  ildə 
“Şərqi-rus” qəzetində çap olunmuşdur. 
1905-ci 
ildə 
yazdığı 
məşhur 
“Beynəlmiləl” şeiri xalqlar dostluğuna həsr 
edilmişdir. O zamandan Sabir “Həyat”, “İr-
şad”, “Zənbur”, “Dəbistan”, “Həqiqət” və 
s. mətbuat orqanlarında şeir və məqalələr 
çap  etdirmişdir.  “Molla  Nəsrəddin”  jur-
nalında iştirakı (1906-11) Sabir yaradıcı-
lığının ən yetkin və məhsuldar dövrüdür. 
Cəlil  Məmmədquluzadə  ilə  yaradıcılıq 
və  məslək  dostluğu  Sabir  üçün  çox  fay-
dalı olmuşdur. Onlar “Niyə mən dərsdən 
qaçdım”,  “Axundla  keşişin  vədi”  və  s. 
felyetonları  birgə  yazmışdılar.  “Molla 
Nəsrəddin”  jurnalında  şairin  “Hophop”, 
“Ağlar  güləyən”,  “Əbunəsr  Şeybani”, 
“Boynuburuq”, “Sudayi” və s. gizli imza-
larla satirik şeirləri çap olunmuşdur. Sabir 
Azərbaycan  ədəbiyyatı,  ictimai  və  bədii 
fikrin  ən  böyük  simalarındandır.  “Bakı 
fəhlələrinə”,  “Təraneyi-asilanə”,  “Fəhlə 
özünü ...” kimi şeirlərində Sabir poeziya-
ya fəhlə surətləri gətirmiş, onların böyük 
tarixi mübarizəsinə dərin rəğbətini bildir-
mişdir. 
Onun  şeirləri  kitab  şəklində  yal-
nız  onun  vəfatından  sonra,  başda  Ab-
bas  Səhhət  olmaqla  qələm  yoldaşları 
–  C.Məmmədquluzadə,  Ə.Haqverdiyev, 
F.Köçərli və başqa müasirlərinin köməyi 
ilə  işıq  üzü  görmüşdür.  Sabirin  əsərləri 
1912-ci  ilin  axırlarında  “Hophopnamə” 
adı  altında  çapdan  çıxmışdır.  Kita-
ba  ad  seçərkən  A.Səhhət  şairin  “Molla 
Nəsrəddin”də  işlətdiyi  ilk  gizli  (Hop-
hop)  imzasını  əsas  götürmüşdür.  Bu 
“Hophopnamə”nin ilk nəşri idi. 
M.Ə.Sabir  1911-ci  ildə  qaraciyər 
xəstəliyindən  vəfat  etmiş,  Şamaxıdakı 
“Şahi-Xəndan”  xiyabanında  dəfn  olun-
muşdur. 
Şairin adı Azərbaycan xalqı tərəfindən 
əbədiləşdirilmişdir.  Sabir  yaradıcılığı-
na  həsr  olunmuş  bir  sıra  bədii  əsərlərdə 
onun  obrazı  yaradılmışdır.  H.Nəzərlinin 
“Sabir” pyesi, Mir Cəlalın “Yolumuz ha-
radır?” romanı buna gözəl bir nümunədir. 
Sabirabad şəhərinə, respublikada bir sıra 
maarif  və  mədəniyyət  ocağına  onun  adı 
verilmişdir.
1958-ci  ildə  Bakının  mərkəzi 
küçələrindən 
birində 
heykəltəraş 
M.Qaryağdının  yaratdığı  M.Ə.Sabirin 
heykəli əvvəllər burada qoyulmuş abidəni 
əvəz etmişdir.