Redaksiya heyəTİ: Baş redaktor: K. M. Tahirov

Ə d ə b i y y a t
Franklin Ruzvelt 
(30.01.1882 - 12.04. 1945) 
[Mətn]: tarixi şəxsiyyətlər 
// Üç nöqtə. - 2004.- 22, 23 
iyul (№15).- S.14.
Яковлев, Н. Франклин 
Рузвельт – человек и 
политик [Текст]: новое 
прочтение /Н.Яковлев.- 
Москва, 1981.
İ n t e r n e t d ə
az.wikipedia.org
30
130 
illiyi
Dövlət xadimi

19
Coğrafiya.Geologiya
MİRƏLİ  QAŞQAY  
1907-1977
YANV
AR
Mirəli Seyidəli oğlu Qaşqay 1907-
ci  il  yanvar  ayının  7-də  Gəncədə 
anadan  olmuşdur.  Azərbaycan  SSR 
EA-nın  akademik  katibi  olan  Mirəli 
Qaşqay  1945-ci  ildən  Azərbaycan 
Respublikasının Elmlər Akademiyası-
nın İ.M.Qubkin adına Geologiya İns-
titutunda şöbə və laboratoriya rəhbəri 
olmuşdur. 
O, Daşkəsən dəmir-kobalt və alunit 
filiz yataqlarını öyrənmiş, Kiçik Qaf-
qazda skarnların alümosilikat süxurla-
rın hesabına əmələ gəlməsi və Qafqaz 
mis  və  kükürd  kolçedanı  yataqları-
nın  mənşəyini  intruzivlə  deyil,  vul-
kan  püskürmələri  ilə  əlaqədar  olması 
barədə nəzəriyyələr irəli sürmüşdür. 
Mirəli  Qaşqay  öz  həmkarı 
A.Məmmədovla birgə Kəlbəcərdə ob-
sidian və perlit yataqlarını kəşf etmiş, 
S.Əliyevlə  birgə  isə  “Azərbaycanın 
geotermik xəritəsi”ni tərtib etmişdir.
M.Qaşqay  Azərbaycanın  mineral 
və  termal  sularının  geoloji  struktur 
şəraitini və geokimyasını öyrənmişdir. 
Onun  elmi  kadrların  hazırlanmasında 
da böyük xidmətləri olmuşdur.
Mirəli  Qaşqay  1946-cı  ildə  Le-
ninqradda,  1955-ci  ildə  Moskva  və 
Lvovda  Minerologiya  və  Geologi-
ya  Cəmiyyətlərinin  üzvü,  1958-ci 
ildə  Böyük  Britaniya  və  İrlandiyada, 
1959-cu  ildə  ABŞ-da  Minerologiya 
Cəmiyyətlərinin  həqiqi  üzvü,  1971-
ci  ildə  Ümumittifaq  Minerologiya 
Cəmiyyətinin fəxri üzvü seçilmişdir. 
Mirəli  Qaşqay  Azərbaycan  So-
vet  Ensiklopediyası  baş  redaksiya 
heyətinin üzvü olmuşdur.
O,  1945-ci  ildə  İran,  1956-cı  ildə 
Meksika,  1957-ci  ildə  İngiltərə, 
1958-1960-cı  illərdə  İsveçrə,  Dani-
marka,  Norveç,  1964-cü  ildə  Hindis-
tan,  1967-ci  ildə  Bolqarıstan,  1968-
cu  ildə  Türkiyə  və  Çexoslovakiya, 
1969-ci  ildə ABŞ  və  başqa  ölkələrdə 
Beynəlxalq  Geoloji  Konqreslərdə  və 
simpoziumlarda  geniş  məruzə  və  çı-
xışlar etmişdir. 1968-ci ildə İsveç Sülh 
Konfransının iştirakçısı olmuşdur. 
O,  1942-ci  ildə  geologiya-mine-
rologiya  elmləri  doktoru,  professor 
adı  almış,  1945-ci  ildə  Azərbaycan 
SSR EA-na üzv seçilmiş, 1959-cu ildə 
Əməkdar elm və texnika xadimi adına 
layiq görülmüşdür.
Böyük alim Mirəli Qaşqay 1977-ci 
ildə Bakıda vəfat etmişdir.
Onun  xatirəsi  xalqımız  tərəfindən 
əbədiləşdirilmiş,  Alimin  adı  Bakının 
küçələrindən birinə verilmişdir. Yaşa-
dığı binaya memorial lövhə vurulmuş-
dur.
Ə d ə b i y y a t
Qaşqay, M. Azərbaycan 
alunit yataqları [Mətn] 
/M.Qaşqay, Ə.Babayev.- 
Bakı: Elm, 1976.-145 s.
Mahmudov, H. Böyük alim, 
xeyirxah insan [Mətn]: 
akademik Mirəli Qaşqay 
- 100 /Hikmət Mahmudov 
//Xalq qəzeti.- 2007.- 10 
yanvar.- S.6.
7
105 
illiyi
Akademik

20
Tarix.Din
ƏLİSÖHBƏT 
SUMBATZADƏ 
1907–1992
YANV
AR
 Əlisöhbət    Sumbat oğlu Sumbat-
zadə 1907-ci il yanvarın ayının 21-də 
anadan olmuşdur.
1926-cı  ildə  Azərbaycan  Dövlət 
Universiteti (indiki BDU) Şərqşünaslıq 
fakültəsinin tarix-etnologiya şöbəsinə 
daxil  olmuş,  1930-cu  ildə  təhsilini 
başa vurmuşdur.
Ə.S.Sumbatzadə  1930-cu  ildə  na-
mizədlik,  1948-ci  ildə  isə  doktorluq 
dissertasiyaları  müdafiə  etmişdir. 
1954-cü  ildə  professor  elmi  adını  al-
mış, həmin ildə AEA-nın müxbir üzvü, 
1958-ci ildə isə həqiqi üzvü seçilmiş-
dir. 
Ə.S.Sumbatzadə 
1957–1959-cu 
illərdə  Azərbaycan  EA-nın  vitse-
prezidenti,  1959-1963-cü  illərdə  İq-
tisadiyyat  İnstitutunda  şöbə  müdiri, 
1963-1969-cu  illərdə  Yaxın  və  Orta 
Şərq Xalqları İnstitutunun, 1970-1972-
ci illərdə Tarix İnstitutunun direktoru, 
1970-1981-ci  illərdə  Azərbaycan  EA 
İctimai Elmlər Bölməsinin akademik-
katibi olmuşdur. 1982-1992-ci illərdə 
İctimai  elmlər  üzrə  Elmi  Məlumat 
Mərkəzində  şöbə  müdiri  vəzifəsində 
çalışmışdır. 
Əsasən XIX-XX əsrin əvvəllərində 
Azərbaycanın  sosial-iqtisadi  tarixi-
nin tədqiqatçısı olan Ə.S.Sumbatzadə 
3  cildlik  “Azərbaycan  tarixi”  (Bakı, 
1958-65),  “Azərbaycanın  Rusiya-
ya  birləşdirilməsi  və  onun  mütərəqqi 
iqtisadi  və  mədəni  nəticələri”  (Bakı, 
1955,  rus  dilində),  “SSRİ  tarixi”  (VI 
cild;  Moskva,  1967),  “Zaqafqaziyada 
Sovet  hakimiyyətinin  qələbəsi”  (Tbi-
lisi,  1971),  “Böyük  Oktyabrın  tarixi 
təcrübəsi”  (Moskva,  1975),  “Qeyri-
kapitalist  inkişaf  yolu  və  müasirlik” 
(Ulan-Bator,  1977),  “Böyük  Oktyabr 
və Sovet Azərbaycanının iqtisadiyya-
tının və mədəniyyətinin çiçəklənməsi” 
(Bakı,  1977),  “Müasir  dövrdə  Sovet 
Azərbaycanının  iqtisadiyyatının  in-
kişafı”  (Bakı,  1980),  “Sovet  tarix 
elmi 1975-1979-cu illərdə” (Moskva, 
1980),  “Azərbaycan  xalqının  etno-
genezi”  (Bakı,  1988)  və  s.  kollektiv 
əsərlərin  müəlliflərindən  və  redaktor-
larından olmuşdur. 
Ə.S.Sumbatzadənin  elmi  kadrların 
hazırlanmasında  böyük  xidməti  ol-
muşdur. 
Ölkə  və  beynəlxalq  miqyaslı  sim-
pozium,  konfrans  və  konqreslərdə 
(Daşkənd-1957,  Moskva-1960,  Teh-
ran-1966,  Düşənbə-1968,  Moskva-
Leninqrad-1970,Aşqabad-1972, 
Berlin-1973,  Ulan-Bator-1974,  San-
Fransisko-1975,  Edinburq-1978,  Bu-
xarest-1980  və  s.)  məruzələrlə  çıxış 
etmişdir.
Ə.S.Sumbatzadə  “Qırmızı  Əmək 
Bayrağı”  ordeni  və  müxtəlif  medal-
larla təltif olunmuş, Azərbaycan SSR 
Əməkdar elm xadimi fəxri adına layiq 
görülmüşdür. 
1992-ci ildə vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Azərbaycan etnoqrafiyası 
[Mətn]: 3 cilddə /red. hey.: 
Ə.S.Sumbatzadə, İ.H.Əliyev, 
M.Ə.İsmayılov [və b.]; 
Az.SSR EA, Tarix İn-tu, 
Arxeologiya və Etnoqrafiya 
Sektoru.- Bakı : Elm , 1988.- 
I cild .- 451 s.
Azərbaycan tarixi [Mətn]: 
3 cilddə /İ.A.Hüseynov, 
M.A.Dadaşzadə, 
Ə.S.Subatzadə və b.; Az.SSR 
EA, Tarix İn-tu .- Bakı : Elm 
, 1973. - C.I .- 546 s.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
www.Istoriya.az
21
105 
illiyi
Akademik

21
Kimya.Biologiya.Tibb
ƏZİZ ƏLİYEV 
1897-1962
YANV
AR
  Əziz  Məmmədkərim  oğlu  Əliyev 
1897-ci  il  yanvar  ayının  1-də  İrəvan 
xanlığının Hamamlı kəndində anadan 
olmuşdur. 
Əziz  Əliyev  1908-1917-ci  illərdə 
İrəvan gimnaziyasını qızıl medalla bi-
tirmişdir.  Lakin  burada  verilən  təhsil 
Əziz Əliyevi qane etməmişdir. Maddi 
cəhətdən təhsilini davam etdirmək im-
kanı  olmayan  Əziz  Əliyev  məktubla 
Bakı  milyonçusu,  xeyriyyəçi  Hacı 
Zeynalabdin Tağıyevə müraciət etmiş 
və onun maddi köməyi ilə Petroqrada 
getmiş və Hərbi Tibb Akademiyasına 
daxil olmuşdur. 
1918-ci  il  iyun  ayının  yay  tətilini 
evlərində  keçirmək  üçün  İrəvana 
gələn  Əziz  Əliyev    burada  dəhşətli 
mənzərə ilə üzləşmişdir. Erməni daş-
naklarının amansız  qəddarlıqlarına tab 
gətirməyib ailəsi ilə birlikdə çətinliklə 
Naxçıvanın  Şərur  rayonuna  keçə  bil-
mişdir.
Qanlı qırğından salamat çıxa bilən 
və  didərgin  düşən  Şahtaxtı  əhalisi,  o 
cümlədən Əziz Əliyevin ailəsi erməni 
zülmünə tab gətirməyərək Arazı keç-
miş və Cənubi Azərbaycanın Ərəblər 
kəndində daldalanmışlar.
Ə.Əliyev 1923-cü ilin may ayında 
Bakıya  köçəndən  sonra  Azərbaycan 
Tibb İnstitutunda təhsilini davam etdir-
mişdir. Əziz Əliyev 1927-ci ildə Bakı 
Dövlət Universitetinin Tibb fakültəsini 
bitirmişdir və Daxili xəstəliklər kafed-
rasında əvvəl ordinator, sonra isə aspi-
rant, assistent və dosent kimi fəaliyyət 
göstəmişdir.  1929-1938-ci  illərdə 
Azərbaycan  Dövlət Tibb  İnstitutunun 
rektoru,  sonra  isə  Azərbaycan  SSR 
Xalq Səhiyyə komissarı vəzifələrində 
işləmişdir. 
Əziz  Əliyev  1941-1942-ci  illərdə 
Azərbaycan KP MK-nın katibi, 1942-
1948-ci  illərdə  isə  Dağıstan  MSSR 
Vilayət  Partiya  Komitəsinin  birinci 
katibi  vəzifələrində  çalışaraq  özünü 
bacarıqlı  dövlət  xadimi  kimi  göstərə 
bilmişdi.  O,  1949-1950-ci  illərdə 
Moskvada ÜİK (b) P MK-nın inspek-
toru, 1950-1951-ci illərdə Azərbaycan 
SSR  Nazirlər  Soveti  sədrinin  birin-
ci  müavini  vəzifəsində  çalışmışdır. 
Daha  sonralar,  yəni  1956-cı  ildən 
Azərbaycan  SSR  Elmi-Tədqiqat  Or-
topediya  və  Bərpa  Cərrahlığı  İnstitu-
tunun direktoru, həmçinin Azərbaycan 
Dövlət  Həkimləri  Təkmilləşdirmə 
İnstitutunun rektoru vəzifələrində işlə-
mişdir. 
İki  dəfə  “Lenin”  ordeni,  “Qırmı-
zı  Əmək  bayrağı”  ordeni  və  medal-
larla  təltif  olunmuşdur.  Azərbaycan 
Həkimləri  Təkmilləşdirmə  İnstitutu 
görkəmli  həkim  Əziz  Əliyevin  adını 
daşıyır.
Əziz Əliyev 1962-ci ildə iyulun 27-
də  Bakı  şəhərində  vəfat  etmiş,  Fəxri 
Xiyabanda dəfn edilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Ağayev, X. Əziz Əliyev 
Azərbaycanın xoşbəxtliyini 
düşünən adam idi [Mətn] 
/X.Ağayev //Xalq qəzeti.- 
2002.- 1 dekabr.- S. 3. 
Azərbaycan və Dağıstanın 
böyük oğlu [Mətn] /tərt. 
Səfalı Nəzərli.- Bakı,1998.- 
47 s.
Talıblı, T. Əziz Əliyev: Döv-
rü, həyatı, şəxsiyyəti[Mətn] 
/T.Talıblı.- Bakı: Göytürk, 
1997.- 285 s.
Ибрагимова, Д. 
Азербайджан-Дагестан: 
Эстафета братства 
[Текст]: мост через 
Самур построил Азиз 
Алиев /Д.Ибрагимова //
Известия.- 2002.- 1 
февраля.- С.10.
İ n t e r n e t d ə
www.adam.az
www.idrak.az.orq
1
115 
illiyi
Həkim

22
Teatr.Kino.Estrada.Sirk
MİKAYIL MİRZƏ 
1947-2006
YANV
AR
Mikayıl  Şahvələd  oğlu  Mirzəyev 
(Mikayıl  Mirzə)  1947-ci  il  yanvar 
ayının  1-də  Şamaxı  rayonunun  Talış 
kəndində (indiki Ağsu rayonu) anadan 
olmuşdur.
O,  1969-cu  ildə Azərbaycan  Döv-
lət  İncəsənət  İnstitutunun  (indiki 
Azərbaycan  Dövlət  Mədəniyyət  və 
İncəsənət Universiteti) “Dram və kino” 
aktyorluğu fakültəsini bitirmişdir.
ADİİ-da görkəmli rejissor və peda-
qoq, SSRİ Xalq artisti, professor Meh-
di Məmmədovun kursunu bitirdikdən 
sonra bir müddət Tədris Teatrında ça-
lışmış, 1976-cı ilin yanvarından Aka-
demik Milli Dram Teatrına dəvət edil-
mişdir.
Milli teatr tarixində xüsusi yeri olan 
C. Məmmədquluzadənin “Dəli yığın-
cağı”  (Cinni  Mustafa),  S.  Vurğunun 
“Vaqif” (Kürd Musa), C. Cabbarlının 
“Od gəlini” (Elxan) tamaşalarında akt-
yorun  yaratdığı  surətlər  bu  pyeslərin 
böyük uğurunu təmin etmiş, sənətçiyə 
şöhrət gətirmişdir.
Mikayıl  Mirzənin  Akademik  Mil-
li  Dram Teatrında  quruluş  verdiyi  C. 
Cabbarlının  “Aydın”  tamaşası  teatr 
sənəti  tarixində  layiqli  səhnə  əsəri 
kimi qiymətləndirilir.
O,  “Dədə  Qorqud”,  “Yeddi  oğul 
istərəm”,  “Uzun  ömrün  akkordları”, 
“Babək”,  “Qatır  Məmməd”  və  onlar-
la digər ekran əsərlərində bir-birindən 
fərqli  surətlər  qalereyası  yaratmış-
dır.  “Bir  aktyorun  teatrı”nı  yaradan 
sənətkar  televiziyada  A.  S.  Puşkinin 
“Motsart və Salyeri”, “Qaraçılar”, H. 
Cavidin “Azər”, X. Rzanın “Məhəbbət 
dastanı”, M. İsmayılın “Saz”, R. Rzanın 
“Qızılgül olmayaydı...”, C. Novruzun 
“Qərbi  Berlin”  mono-tamaşalarında 
bir-birinə  bənzəməyən  obrazlar  qa-
lereyasını  tamaşaçı  yaddaşına  əbədi 
həkk etmişdir.
Mikayıl 
Mirzə 
Azərbaycan 
mədəniyyətində  xüsusi  yer  tutan 
sənətkarlardan idi. Təbiətin bəxş etdi-
yi istedadı, unudulmaz səsi və danışıq 
tərzi onu və böyük sənətini yaddaşlar-
da yaşadacaqdır.
Azərbaycan teatr və kino sənətinin 
inkişafındakı xidmətlərinə görə Mika-
yıl  Mirzə  1987-ci  ildə  Respublikanın 
Əməkdar artisti, 1991-ci ildə isə Xalq 
artisti  fəxri  adlarına  layiq  görülmüş-
dür. 
Mikayıl  Mirzə  ictimai  xa-
dim  və  təşkilatçı  kimi  də  fəaliyyət 
göstərmişdir.  Akademik  Milli  Dram 
Teatrında aktyor kimi işləyərək 1992–
1995-ci illərdə həm də Bakı Mədəni-
Maarif  Texnikumunun  direktoru 
vəzifəsində  çalışmış,  1995–2000-ci 
və  2002–2005-ci  illərdə  Azərbaycan 
Respublikası Milli Məclisinin deputa-
tı olmuşdur. Mikayıl Mirzə 2006-cı il 
iyunun 3-də dünyasını dəyişmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Elsevər, S. Bu gen dünyada 
başımıza yer qəhət olmaz 
[Mətn]: [yeddi il öncə Mi-
kayıl Mirzə ilə olan söhbət] 
/ Seymur Elsevər //Eks-
press.- 2007.- 7 iyun.- S.6.
 Mikayıl, M. O bir od par-
çasıydı [Mətn]: [qəlbində 
sənət, ruhunda dövlət, 
başında şöhrət yüklü 
Mikayıl] /Mikayıl Mirzə //
Yeni Azərbaycan.- 2007.- 3 
mart.- S.10.
Rəhimli, İ. Mikayıl Mirzə 
[Mətn] /İ.Rəhimli //
Azərbaycan teatr tarixi.- 
Bakı: Çaşıoğlu, 2005.- S. 
383-384.
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
1
65 
illiyi
Aktyor

23
Teatr.Kino.Estrada.Sirk
ELDƏNİZ ZEYNALOV  
1937-2002
YANV
AR
Eldəniz  Məmməd  oğlu  Zeynalov 
1937-ci il yanvar ayının 1-də Bakıda 
anadan olub. E.Zeynalovun həyatında 
dayısı,  respublikanın  Xalq  artisti 
Həsənağa  Salayevin  böyük  rolu  ol-
muşdur.  Hələ  uşaqkən  dayısı  ilə  te-
atrlara  ayaq  açan  balaca  Eldəniz  özü 
də  bilmədən  səhnənin  sehrinə  düşdü. 
Məktəbli  ikən  dayısının  tövsiyəsi  ilə 
Azərbaycan  Dövlət  Dram  Tеatrında 
uşaq  rоllarında  çıхış  еtmişdir.  O, 
1956-1962-ci  illərdə Teatr  İnstitutun-
da  dövrünün  ən  məşhur  rejissoru  və 
pedaqoqu Adil İsgəndərovun sinfində 
aktyorluq sənətinə yiyələnmişdir.
Tələbə ikən Eldar Quliyev onu özü-
nün  çəkdiyi  “Bir  Cənub  şəhərin”də 
filminə baş rola dəvət edir. Bu filmlə 
də  Eldəniz  Zeynalovun  sənət  yolu 
başlanır.  İnstitutu  bitirib  Akademik 
Dram Teatrına təyinat alan aktyor həm 
Akademik  Dram  Teatrında,  həm  də 
“Azərbaycanfilm”  kinostudiyasında 
paralel çalışır.
İlk dəfə “Sevil” tamaşasında Gün-
düz rolunu oynayan sənətkar sоnralar, 
tеatr və kinоda, tеlеviziya və radiо ta-
maşalarında,  “Mоzalan”  satirik  kino-
jurnalının  bir  çох  süjеtlərində  yadda 
qalan оbrazlar yaradıb.
Eldəniz  Zeynalovun  aktyorluq 
sənəti  xarici  film  istehsalçılarının 
marağına  səbəb  olmuş  və  onu  bir 
çox  filmlərə  dəvət  etmişlər.  Aktyor 
“Dulsineya  Tobosskaya”  (Mosfilm), 
“Təyyarələr  enmədi”  (Özbəkfilm) 
filmlərində    yaddaqalan  obrazlar  ya-
ratmışdır. 
Lakin  müəyyən  səbəblərdən  “Az-
drama”dan  çıxmaq  məcburiyyətində 
qalıb kinostudiyaya keçir. Orada 2-3 il 
işlədikdən sonra isə yenə doğma dram 
teatrına qayıdır. 
Ömrünün  sonunadək  Akademik 
Dram Teatrında işləyir.
Eldəniz  Zeynalov  1974-cü  ildə 
Əməkdar artist, 2000-ci ildə Xalq ar-
tisti , 1999-cu ildə isə “Humay” mü-
kafatı laureatı fəxri adlarına layiq gö-
rülmüşdür. 
Görkəmli  aktyor,  Azərbaycanın 
Xalq  artisti  Eldəniz  Məmməd  oğlu 
Zeynalov  2002-ci  il  noyabrın  5-də 
Bakı şəhərində vəfat etmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Mükərrəmoğlu, M. Teatr 
və kinomuzun unudulmaz 
Eldəniz Zeynalovu [Mətn] 
/M.Mükərrəmoğlu //Xalq 
qəzeti.- 2006.- 7 yanvar.- 
S.6.
Quliyeva, Z. Eldənizin 
səhnəmizə borcu qalmadı 
[Mətn]: [rejissor Ələsgər 
Muradov Eldəniz Zeynalova 
həsr etdiyi “Bir Eldəniz 
yoxdur” filmi haqqında] 
/Z.Quliyeva //Azərbaycan.- 
2002.- 23 yanvar.- S.4.
Telman, M. Obrazlarına 
bənzəməyən aktyor [Mətn]: 
[Xalq artisti Eldəniz Zey-
nalov haqqında] /M.Telman 
//Azərbaycan.-2004.-5 
dekabr.-S.4
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
 www.google.az
1
75 
illiyi
Aktyor

24
Teatr.Kino.Estrada.Sirk
İSMAYIL DAĞISTANLI  
1907-1980
YANV
AR
 İsmayıl Yusif oğlu Dağıstanlı (Ha-
cıyev) 1907-ci ildə  yanvar ayının 6-da 
Qax rayonunun Zərnə kəndində doğul-
muşdur. Nuxa (indiki Şəki) rayonuna 
peşə  təhsili  arxasınca  gələn  İsmayıl 
Hacıyev 1925-ci ildə buradakı Mərkəzi 
fəhlə  klubunda  dram  dərnəyinə  üzv 
olmuşdur.  1927-1930-cu  illərdə  Bakı 
Teatr  Məktəbində  təhsil  almışdır. 
Səhnə haqqında müəyyən təcrübəsi ol-
duğuna görə elə birinci kursdan Milli 
Dram Teatrının tamaşalarında kütləvi 
səhnələrdə,  sözsüz  epizodik  rollar-
da  çıxış  etmişdir.  Müəllimi,  böyük 
ədib və teatr xadimi Əbdürrəhim bəy 
Haqverdiyevin təklifi ilə “Dağıstanlı” 
ləqəbini götürmüşdür.
Teatr məktəbində təhsilini başa vur-
duqdan  sonra  Akademik  teatrda  akt-
yor  ştatına  götürülmüşdür.  Müxtəlif 
vaxtlarda  İrəvan  Dövlət  Azərbaycan 
Dram Teatrında (1936-1937), Dərbənd 
Dövlət  Dram  Teatrında  işləmişdir. 
1938-ci  ildən  ömrünün  sonuna  kimi 
Akademik  Milli  Dram  Teatrının  əsas 
aktyorlarından olmuşdur.
Aktyor  “Azərbaycanfilm”in  isteh-
sal etdiyi “Səbuhi”, “T-9 nömrəli sual-
tı qayıq”, “Qara daşlar”, “Kölgələr sü-
rünür”,  “Qatır  Məmməd”  filmlərində 
Səbuhi  (Mirzə  Fətəli  Axundzadə), 
Komissar,  Aslan  Aslanov,  Zahi-
dov,  general  rollarına  çəkilmişdir. 
“Möhsün  Sənani”,  “Böyük  sənətkar 
A.M.Şərifzadə”  “SSRİ  Xalq  artisti 
A.A.Xorava”,  “Cəfər  Cabbarlı  və  te-
atr” kitablarının müəllifidir.
Milli Dram Teatrın səhnəsində Le-
nin rolunun ilk ifaçısı olmuşdur. Cəfər 
Cabbarlının “Od gəlini” (Qorxmaz və 
Aqşin), “1905-ci ildə” (Baxşı və Ey-
vaz), “Yaşar” (Yaşar), “Oqtay Eloğlu” 
(Oqtay), “Solğun çiçəklər” (Bəhram), 
“Almaz” (Barat), Zeynal Xəlilin “Qa-
tır Məmməd” (Qatır Məmməd), Səməd 
Vurğunun “Vaqif” (Əli bəy, Qacar və 
Vaqif),  Mehdi  Hüseynin  “Cavanşir” 
(Bəhram  şah),  Mirzə  İbrahimovun 
“Madrid” (Karlos), İlyas Əfəndiyevin 
“İşıqlı yollar” (Yelmar), “Bahar sula-
rı” (Uğur), “Mənim günahım” (Tahir), 
rollarında çıxış etmişdir.
Sənətdə  qazandığı  uğurlara  görə 
Respublikanın Əməkdar artisti (4 may 
1940),  Xalq  artisti  (21  iyul  1949)  və 
SSRİ Xalq artisti (11 iyul 1974) fəxri 
adlarına  layiq  görülmüşdür.  Ənvər 
Məmmədxanlının  “Şərqin  səhəri”  ta-
maşasındakı Kirov roluna görə 1948-ci 
ildə Stalin mükafatı, İlyas Əfəndiyevin 
“Mahnı  dağlarda  qaldı”  dramında-
kı  Böyük  bəy  rolu  üçün  1972-ci  ildə 
Respublika  Dövlət  Mükafatı  ilə  təltif 
olunmuşdur.
Görkəmli aktyor İsmayıl Dağıstan-
lı 1 aprel 1980-ci ildə Bakı şəhərində 
vəfat etmiş və ikinci Fəxri Xiyabanda 
dəfn edilmişdir.
Ə d ə b i y y a t
Dağıstanlı İsmayıl Yusif 
oğlu [Mətn] //Azərbaycan 
Sovet Ensiklopediyası: 10 
cilddə.- Bakı, 1979.- C.3.- 
S.303-304.
Mirseyid, A. İsmayıl Da-
ğıstanlının gümüş xəncəri 
[Mətn] /A.Mirseyid //
Ekspress.- 2010.- 17-19 
aprel.- S.31.
Rəhimli, İ. İsmayıl Dağıs-
tanlı [Mətn] /İ.Rəhimli //
Azərbaycan teatr tarixi.- 
Bakı, 2005.- S.321-323. 
İ n t e r n e t d ə
www.az.wikipedia.org
6
105 
illiyi
Aktyor

25
Musiqi.Opera.Balet
KÖVKƏB SƏFƏRƏLİYEVA  
1907-1985
YANV
AR
  Kövkəb  Kamil  qızı  Səfərəliyeva 
1907-ci ildə yanvar ayının 3-də Bakı 
şəhərində anadan olmuşdur. 
Kövkəb  xanım  Səfərəliyeva Azər-
baycanın  ilk  pianoçularından  biri  ol-
muşdur.
Pedaqoji  fəailiyyətə  1922-ci  il-
dən  başlamışdır.  O,  1932-ci  ildə 
Azərbaycan  Dövlət  Konservatoriya-
sını  bitirmişdir.  Kövkəb  Səfərəliyeva 
solo və ansambl musiqisinin piano ifa-
çısı  kimi  nəinki  respublikada,  habelə 
bütün dünyada tanınmışdır.
Musiqi təhsilinin inkişafında böyük 
əməyi  olan  Kövkəb  xanım  1937-ci 
ildə Konservatoriyanın nəzdində Orta 
İxtisas Musiqi Məktəbini yaratmışdır. 
Bu məktəb istedadlı uşaqlardan təşkil 
etdiyi  qrupun  əsasında  yaradılmış-
dı.  O,  1937-1952-ci  illərdə  bu  tədris 
müəssisəsinin direktoru olmuşdur. Bu 
məktəb hal-hazırda Bülbül adına orta-
ixtisas musiqi məktəbi adı ilə fəaliyyət 
göstərir.
Kövkəb xanım 1952-ci ildə Dövlət 
Konservatoriyasının  professoru  seçil-
mişdir. O, 1952-1958-ci illərdə peda-
qoji  fəaliyyətini  Konservatoriyanın 
Fortepiano  kafedrasının  müdiri  kimi 
davam etdirmişdir. 
Kövkəb  Səfərəliyeva  bir  çox 
Azərbaycan  musiqiçilərinin,  o  cüm-
lədən  dünya  şöhrətli  müğənnimiz 
Müslüm  Maqomayevin  ilk  müəllim-
lərindən biri olmuşdur.
Pianoçu-pedaqoq  1972-ci  ildə 
Azərbaycan Respublikasının Xalq ar-
tisti adına layiq görülmüşdür.
Kövkəb Səfərəliyeva bir sıra elmi-
metodik  dərsliklərin,  fortepiano  üçün 
külliyyatın tərtibçisi, musiqi haqqında 
məqalələrin müəllifidir. 
Kövkəb Səfərəliyeva 1985-ci il iyun 
ayının 27-də Bakıda vəfat etmişdir.