Referat mövzu : "Ekologiyanın hüquqi əsasları" Kurs : II qrup : 300 Tələbə : Süleymanov Cavid

Ekoloji hüququn mənbələri





Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanları

Azərbaycan Respublikasının tərəfdar

çıxdığı beynəlxalq müqavilələr


Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası


Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarları



Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin

qəbul etdiyi qanunlar, məcəllələr, qərarlar




Müxtəlif nazirliklərin və baş idarələrin təlimatları və digər normativ aktlar



Yerli özünüidarə orqanlarının normativ hüquqi aktları


İcra hakimiyyəti orqanlarının qanun qüvvəli normativ hüquqi aktları


Ekologiya hüququnun prinsipləri – Müstəqil hüquq sahəsi kimi ekologiya hüququnda da ekoloji hüquq münasibətlərinin bütün iştirakçıları qanunvericilik, icra və məhkəmə hakimiyyəti orqanları, müəssisələr, ictimai birliklər və vətəndaşlar həmin hüquq prinsiplərini öz fəaliyyətləri zamanı əldə rəhbər tutmalıdırlar. Bu prinsiplərə əməl olunması, dövlətin hüquqi və sosial xarakterinin, həmçinin təbiətdən səmərəli istifadənin və onun mühafizəsinin təmin edilməsi üzrə, insanların ekoloji hüquqlarının və qanuni maraqlarının müdafiəsi üzrə fəaliyyətin səmərəliliyinin meyarı rolunu oynaya bilər.

Bu prinsiplər həm ümumi hüquq nəzəriyyəsində istifadə olunan ümumi hüquqi prinsiplərə, həm də ekologiya hüququna xas olan spesifik prinsiplərə sahəvi prinsiplərə əsaslanır.

Belə ki, sosial ədalət və sosial azadlıq prinsipi, hüquq bərabərliyi (qanun qarşısında hamının bərabər olması) prinsipi, hüquq və vəzifələrin vəhdəti prinsipi, təqsirə görə məsuliyyət prinsipi, qanunçuluq prinsipi və s. bütövlükdə hüququn mahiyyətini müəyyən edən prinsiplərdir.

Sahəvi (spesifik) prinsiplər xüsusi normalarda (prinsip normalarında) ifadə oluna bilər və ya hüquq normalarının analizindən törəyə bilər. Məsələn, ətraf mühitin mühafizəsinin əsas prinsipləri “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında” Qanunun 3-cü maddəsində müəyyən edilmişdir. Həmin prinsiplər eyni zamanda ekologiya hüququnun prinsipləri hesab olunur.

Beləliklə, ekologiya hüququnun prinsipləri Azərbaycan Respulikasının Konstitusiyasında “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında”, ”Ekoloji təhlükəsizlik haqqında” və s. qanunlarda və BMT-nin ətraf mühitin mühafizəsi və təbii ehtiyatların səmərəli istifadəsi ilə bağlı qəbul etdiyi bütün beynəlxalq normativ-hüquqi aktların müvafiq maddələrində əks olunmuş, ekologiyanın əsas qanun və prinsipləri əsasında formalaşmışdır. Bunlar əsasən aşağıdakılardır:

1. 
   bütün təbii ehtiyatlar ərazisində olduğu ölkənin dövlətinə və xalqına məxsusluğu;
   
2. 
   hər kəsin sağlam ətraf mühitdə yaşamaq hüququ;
   
3. 
   hər kəsin ətraf mühitin əsl vəziyyəti haqqında məlumat toplamaq hüququ;
   
4. 
   hər kəsin, ekoloji hüquqpozmalarla əlaqədar onun sağlamlığına və əmlakına vurulmuş zərərin əvəzini almaq hüququ;
   
5. 
   ətraf mühitin qorunması hər bir şəxsin borcudur;
   
6. 
   ekologiya hüququnun demokratikləşdirilməsi;
   
7. 
   humanistlik;
   
8. 
   təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadənin təmin edilməsi və bərpası;
   
9. 
   ekoloji cəhətdən əsaslandırılmış iqtisadi və sosial inkişaf;
   
10. 
    ekoloji tarazlığın qoruması və mühafizəsi;
    
11. 
    ətraf mühitin bioloji müxtəlifliyinin qorunmasınıntəmin edilməsi;
    
12. 
    sosial iqtisadi və mənəvi estetik problemlərin qarşılıqlı həlli;
    
13. 
    ətraf mühitin mühafizəsi və təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadənin iqtisadi cəhətdən stimullaşdırılması;
    
14. 
    dövlət nəzarəti, ətraf mühitin mühafizəsi qanunvericiliyinin pozulmasına görə məsuliyyət;
    
15. 
    təbiətdən pullu istifadə;
    
16. 
    ətraf mühitə təsir göstərmənin icazəli qaydası;
    
17. 
    ətraf mühiti çirkləndirmənin ödənişli olması;
    
18. 
    ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq.