Referat veterinariya, zootexniya va qorako’lchilik fakulteti yaylov chorvachiligi va hayvonlarni



Yüklə 160,77 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/12
tarix18.04.2023
ölçüsü160,77 Kb.
#99716
növüReferat
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
ozuqalarning toyimliligini kimyoviy tarkibiga qarab baholash



 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
QISHLOQ VA SUV XO’JALIK VAZIRLIGI 
 
SAMARQAND QISHLOQ XO’JALIK INSTITUTI 
REFERAT 
 
VETERINARIYA, ZOOTEXNIYA VA 
QORAKO’LCHILIK FAKULTETI 
“Yaylov chorvachiligi va hayvonlarni 
oziqlantirish texnologiyasi” kafedrasi 
Mavzu: “Ozuqalarning to‘yimliligini kimyoviy tarkibiga qarab 
baholash”. 
 
 
 
Guruh: 314
Bajaradi: Adhamova I.
Tekshirdi: Yorqulov H.
 
 
 
SAMARQAND - 2014 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


 Ozuqalar to‘yimliligini kimyoviy tarkibiga qarab baholash 
R E J A : 
1. Ozuqalarning kimyoviy tarkibini o‘rganishning ahamiyati. 
2. Ozuqalar tarkibidagi asosiy to‘yimlilik moddalar va ularning fiziologik 
ahamiyati. 
3. Ozuqalarning kimyoviy tarkibga ta’sir qiluvchi asosiy omillar. 
Qishloq xo‘jalik hayvonlaridan olinadigan mahsulotning mo‘l va sifatli 
bo‘lishida ozuqa to‘yimliligi muhim ahamiyatga ega. Ozuqalar to‘yimliligiga baho 
bermasdan turib oziqlantirishni tug‘ri tashqil qilish ham mumkin emas. 
Hayvonlarni oziqlantirishda o‘simliklar dunyosidan kelib chiqgan ozuqalar 
ratsionning asosiy qismini tashqil qiladi. SHuning uchun ham bu ozuqalar 
to‘yimliligini ratsionga kiritishdan oldin baholash zarur.
Ozuqalarning kimyoviy tarkibini aniqlash va uning chizmasini bilish 
ularning to‘yimliligiga baho berishning bir uso‘li hisoblanadi. O‘simik tanasi bilan 
hayvon organizmi sifat jihatidan farq qilsada kimyoviy tarkibi jihatidan ayrim 
o‘xshashliklari mavjud. Har ikkala organizmda ham davriy sistemadagi barcha 
elementlar mavjud bo‘lib shularning asosiy qismini uglerod, vodorod, kislorod va 
azot tashqil etadi. O‘simiklarda o‘rtacha 45% uglerod, 42% kislorod, 6,5% 
vodorod, 1,5% azot, 5% mineral moddalr tashqil qilsa, hayvon tanasida o‘rtacha 
63% uglerod, 14% kislorod, 9,5% vodorod, 5% azot va 8,5% mineral moddalar 
tashqil etadi. 
OZUQA 
Suv 
Quruq modda 
Noarganik modda 
Organik modda 
Kul 
(makro va 
mikroelementlar 
Azot
saqlaydigan 
Azot
saqlamaydigan 
Biologik aktiv 
moddalar 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


Protein 
Uglevodlar 
Yog‘lar 
Vitaminlar, 
gormonlar, 
fermentlar 
Oqsillar Amidlar 
O‘simik dunyosidan kelib chiqgan ozuqalarning tarkibini odiyroq holatda 
o‘rganish XVIII asr oxirida boshlangan edi.
XIX asr boshlarida ozuqalar kimyoviy tarkibi ozuqalar to‘yimliligini 
baholash maqsadida aniqlana boshladi. Bu davrda asosan tarkibidagi moddalarning 
issiq suvda eriydigan qismiga qarab hazmlanar ekan degan tushuncha ham bo‘lgan. 
XIX asrning 60 yillarida tarkibidagi organik moddalar oziqlantirishda 
muhimligi tug‘risida fikrlar paydo bo‘ladi va ozuqalarning kimyoviy tarkibi 
chizmasi ishlab chiqariladi. 
Suv - o‘simlik va hayvon to‘qimalarining ajralmas qismi bo‘lib kechadigan 
bioximik va fiziologik jarayonlarda behisob rol o‘ynaydi. 
Modda almashinuvining jadallashuvi bilan, bu yosh hayvonlarda suvga 
bo‘lgan talab kuchayadi. Suv qonning 90-92% tashqil qilib to‘yimlik moddalrni 
tashish funksiyasini bajaradi. So‘lak suyuqligida 99,5 % me’da bezlari suyuqligida 
95% suv tashqil etadi. Sigir sutida o‘rtacha 87% suv bo‘ladi.
Hayvonlar tirik vazning 50-60% yosh hayvonlarda esa 80 % suv tashqil 
etadi. Bir hil semizlikga ega bo‘lgan qoramol go‘shtida qo‘y va cho‘chka go‘shti 
nisbatan ko‘p bo‘ladi.
Xar hil turdagi ozuqalarda suv miqdori 5-95% bo‘ladi. Sun’iy ravishda 
quritilgan kunjarada, jomda, o‘t o‘rnida, donlarda 10% gacha, pohol va pichanlarda 
15-20%, ko‘k ozuqalarda 70-85%, silosda 65-85%, senajda 45-60%, tuganak va 
ildiz mevaliklarda 80-92%, barda, jomda, mezgalarda 90-95% bo‘ladi.
Ozuqada kancha quruq modda kam bo‘lib suvi ko‘p bulsa to‘yimligi ham 
past bo‘ladi. Ozuqalarni edirishga tayyorlashda ayrim texnologik xususiyatlarida 
suv miqdorining ahamiyati katta. Masalan: aralashtirishda, granula va briket 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com


tayyorlashda. Ayniqsa saqlashda suv miqdori ko‘p bulsa ozuqa tez buziladi va har 
xil mikrorganizm va bakteriyalar rivojlanishiga sharoit yaratiladi.
Hayvonlarning suvga bo‘lgan talabi ma’lum bir darajada ozuqadagi suv 
orqali ham kondiriladi. Hayvonlarning suvga bo‘lgan talabi hayvon turi va 
fiziologik holatlariga qarab belgilanadi. Masalan: cho‘chkalar ozuqa tarkibidagi 
xar 1 kg quruq modda hisobiga 7-8 kg , qoramollar 4-7 kg, otlar, qo‘y-echkilar 2-3 
kg, tovuqlar 1-1,5 kg suv talab qiladi.
Hayvonlarning suvga bo‘lgan talabi xavo xaroratiga ham bog‘liq bo‘ladi. 
Qoramollar 4ºS da har bir kg quruq moddaga 3 kg , 26-27ºS da 5,2 kg, 32º S da -
7,3 kg suv iste’mol qiladi. Yuqori mahsuldor sigirlar xavoning juda issiq paytida
1 sutkada 130 l gacha suv ichadi 
O‘simlik ozuqalari va hayvon tanasi quruq moddasining kimyoviy tarkibi, %
Ko‘rsatkichlar 
Ozuqa
hayvon
Sebarga 
o‘ti 
Makka 
doni 
Tabiiy 
pichan 
Buqa 
cho‘ch
ka 
tov-
uq 
Suv 
77,8 
13,0 
14,3 
54,0 
58,0 
56,0 
Quruq modda 
22,2 
87,0 
85,7 
46,0 
42,0 
44,0 
Protein 
16,6 
10,1 
11,3 
32,6 
35,7 
47,7 
YOg‘ 
4,0 
4,5 
2,9 
55,2 
55,2 
40,9 
Kletchatka 
22,5 
2,2 
30,7 

Azotsiz 
ekstraktiv 
moddalar 
47,9 
81,5 
47,9 
2,2 
2,5 
1,6 
Kul 
8,6 
1,6 
7,2 
10,0 
6,6 
9,8 
Quruq modda tarkibi mineral va organik moddalardan iborat bo‘lib mineral 
moddalarga Kalsiy, fosfor, magniy, kaliy, temir, mis, kobalt, va boshqalar, organik 
moddalarga protein, yog‘, kletchatka, azotsiz ekstraktiv moddalar va vitaminlar.
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com



Yüklə 160,77 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin