Reja; 1 Hamshiralik ishi faniga kirish

Qon bosimini o’khash

Yurak qorinchalaridan Malum kuch bilan otilib chiqadigan qon miqdorining qon tomirlariga urilishiga arterial qon bosimi deyiladi. Qon bosimi qon tomirlar faoliyatiga bog`liq holda turlicha bo`lishi mumkin. Masalan, arterial sistolik bosim 125 mm simob ustuniga teng bo’lsa, kapillarlardagi bosim 25 mm simob ustuniga teng bo`ladi. Qon bosimi bevosita va bilvosita usullar bilan aniqlanadi. Qon bosi-mini bevosita o’lchash usuli aniq natijalar olishga imkon beradi, lekin bu usul ancha og’riqli va texnik tomondan murakkab jarayondir: arteriyaga manometr bilan nay orqali biriktirilgan shisha kanula yoki igna kiritiladi. Qon bosimi, asosan, bilvosita (qonsiz) usul bilan aniq-lanadi. Bu usulda sfigmomanometr va auskultatsiyadan foydalaniladi. o’lchov natijalari o’lchov asbobining aniqligi, qon bosimini oichash qoidalariga rioya qilish kabi omillardan tashqari, shovqin, harorat, sigaret chekishga ham bog’liqdir.

Bevosita usulda qon bosimini oichash uchun quyidagi asboblar — aneroid sfigmomanometr, manjet va stetoskop zarur. Manjet qalin g’ilof kiydirilgan rezinali yostiqcha bo`lib, u havoni haydab beruvchi noksimon nayga ulangan rezina naychali sfigmomanometrdan iborat

Manjet va havo haydovchi noksimon moslama nazorat qiluvchi klapan bilan ta'minlangan bo’lib, u noksimon naychadan o’tayotgan havoning kirish va chiqishini idora qiladi. Sfigmomanometrlarning 2 ta turi mayjud (simob ustunli Riva-Rochi va aneroid). Oddiy sfigmo-manometrda darajali shkala bo’lib, u bosimni 0 dan to 300 mm simob ustunigacha o’lchash imkoniyatiga ega. Har bir darajalar orasidagi masofa 2 mm simob ustuniga tengdir (40- rasm).

Aneroid sfigmomanometr foydalanishda qulay bo’lib, prujina va muftadan iborat. Muolajani boshlashdan oldin sfigmomanometr strelkasi 0 da turganligiga ishonch hosil qilish kerak.

Qo’lda bosimni o’lchaydigan manjetlar har xil o’lchovda bo’lib, ular chaqaloqlardan tortib to katta yoshdagi semiz odamlargacha moijallangan. Bunda albatta mos o’lchamli manjetlarni tanlash zarur.

Manjet qo’lning tirsak bo’g’imidan 2—3 sm yuqoridan faqat bir barmoq sig’adigan qilib o’raladi. Qon bosimini o’lchashdan oldin manjet to’g’ri o’ralgan-ligiga ishonch hosil qilish lozim.

O`lchash jarayoni

Qon bosimi vaqti-vaqti bilan o’zgarib turadi. Uning o’zgarishiga nafas me'yori, og’riq, qo’rquv, zo’riqish, chekish, spirtli ichimliklar iste'mol qilish, yuqori harorat, atrofdagi shovqin kabi omillar ta'sir etadi. Yuqorida ko’rsatilgan omil-larni bartaraf etgan holda, qon bosimini o’lchash iozim.

Bemor me'yoriy qon bosimini ‘olchashdan 30 daqiqa oldin jismoniy zo’riqishlardan o’lchashdan kamida 5 daqiqa oldin to’liq osoyishta holatda bo’lishi kerak. Bemor imkon boricha qon bosimini o’lchashdan 30 daqiqa oldin ovqat, suv va chekishdan o’zini tiyishi lozim. Bundan tashqari, aniq natijani olishda siydik qopining bo’shligi ham katta ahamiyatga ega.

Bemor bilan suhbatni bosimni o’lchashdan oldin yoki keyin olib borish maq-sadga muvofiqdir. Tekshirishlardan ma'lumki, bosimni o’lchash vaqtida suhbatda qatnashgan bemorlarning qon bosimi oshishi mumkin.

Mavzu: Teri limfa sezish,harakat qilish va skelet tizimini baxolash.