Reja I. Kirish. II. Nazariy qisim

Yodat kislotasining xossalari
Yodat kislotasining eritmasini tayyorlang va ikkita probirkaga quying. Ularning biriga kaliy yodid eritmasidan quying. Bunda qanday modda ajraladi? Reaksiya tenglamasini yozing.
Ikkinchi probirkaga temir (II) sulfat eritmasidan quying. Reaksiya tenglamasini yozing.
O‘tkazilgan tajribalar yodat kislotasining qanday xossasidan dalolat beradi?


Galogenlarning oksidlovchilik xossalarini solishtirish
1. Ikkita probirkaga 1 ml dan bromli va yodli suv, 2-3 ml suv quying va birnecha tomchi organik erituvchidan tomizing (uglerod tetraxlorid, xloroform, benzol va b.) va kuchli chayqating. Ustiga xlorli suvni tomchilatib soling va kuchli chayqataturib, organik erituvchi qavatidagi rangning o‘zgarishiga e’tibor bering. Reaksiya tenglamasini yozing.
2. Probirkaga bir tomchidan kaliy yodid va kaliy bromid eritmalaridan va 3-5 tomchi organik erituvchidan quying. Unga tomchilatib xlorli suv quying va chayqating. Organik erituvchi qavati rangining o‘zgarishiga e’tibor bering. Reaksiya tenglamasini yozing.
3. Ozroq bromat kislotasi eritmasini tayyorlang. Buning uchun kaliy bromatning to‘yingan eritmasidan 2-3 tomchisini 1-2 ml suyultirilgan sulfat kislotasi bilan aralashtiring. Reaksiya tenglamasini yozing.
Eritmaga kichkina yod kristallidan tashlang, probirkalarni bir necha marotaba chayqating, eritmani dekontatsiyalang (bir necha marta suv bilan yuving) va unga bir necha tomchi organik erituvchi quying. Nimani kuzatdingiz? Reaksiya tenglamasini yozing.
Galogenlarni galogenvodorodlardan, ularning tuzlaridan, kislorodli birikmalaridan bir-birlarini siqib chiqarish qatoriga joylashtiring va bu hodisalarni ularning elektronga moyilligiga ko‘ra tushuntiring. Galogenlarning elektronga moyilligi ularning atom massalarini ortishi bilan qanday o‘zgaradi?


Galogenlarning nisbiy aktivligi
a) Probirkaga kaliy bormid va kaliy yodidning yangi tayyorlangan 0,5 n eritmalaridan 0,5 ml dan quyib chayqating va aralashma ustiga 1 ml benzol quying. Shundan keyin probirkani chayqatib turgan holda tomchilatib xlorli suv qo‘shing. Bunda dastlab yod ajralishi tufayli benzol qatlami binafsha rangga bo‘yaladi, yana xlorli suv qo‘shilganda bu qatlam rangsizlanadi (JO₃^- ioni hosil bo‘lishi tufayli). Shundan keyin xlorli suvni qo‘shish davom ettirilsa benzol qatlami avval to‘q sariq tusga kiradi, so‘ngra yana (BrO₃^-hosil bo‘lishi tufayli) rangsizlanadi.
Kuzatilgan hodisalarning mohiyati nimada? Ketma-ket borayotgan oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining tenglamalarini yozing.
b) Uchta probirka olib, ularning har biriga 1 ml dan vodorod sulfidli suv quying. Probirkalarning birinchisiga xlorli suv, ikkinchisiga bromli suv va uchinchisiga yodli suvdan tomchilatib qo‘shib chayqating. Probirkalarning qaysi birida eritma tezroq loyqalanishini kuzating. Buning sababini aytib, tegishli reaksiya tenglamalarini oksidlanish-qaytarilish nuqtayi nazaridan yozing.