V.
Molekulyar fizika va uning asosiy shartlari. Ideal gaz modeli.
Molekulyar fizika barcha moddalarni molekulalar va atomlardan tuzilgan deb
moddalar tuzilishi, fizik xususiyatlari, modda agregat holatlarining temperatura va
issiqlikka bog‗liqligi, gaz qonunlari, termodinamika va uning qonunlari va hokozalarni
o‗rganadigan fizikaning katta bir bo‗limi hisoblanadi.
Biz o‗rganishni maqsad qilgan ushbu darslikda molekulyar fizikani quyidagi
qismlarga bo‗lib o‗rganamiz:
Molekulyar kinetik nazariya
Termodinamika asoslari
Moddalarning ichki xosslari
Barcha moddalar eng kichik zarra bo‗lmish molekula yoki atomlardan tashkil
topgan degan nazariyaga molekulyar-kinetik nazariya deyiladi.
Tabiatda mavjud bo'lgan gazlar to'g'risida tasavvurga ega bo'lish uchun ideal gaz
tushunchasidan foydalaniladi. Molkulyar-kinetik nazariyani o‗rganishda ideal gaz
tushanchasi kiritiladi. Ideal gaz tabiatda mavjud bo'lgan gazlarning modelidir.Shuning
uchun u tabiatda mavjud emas. Ba'zi gazlarni ko'rilayotgan sharoitda qaysidir
hususiyatlarini hisobga olmagan qolda ideal gaz deb hisoblash mumkin bo'ladi.
Ideal gaz–bu bir-biri bilan masofadan turib ta‘sirlashmaydigan molekula yoki
atomlardan iborat real gazdir. Ideal gaz molekula va atomlari faqat to‗qnashgandagina
bir-birlarini ―sezadi‖lar. Ideal gaz molekulalari ancha siyrak bo‗lib, ular uzoq masofada
ta‘sir kuchlari sezilmaydi, shuning uchun ta‘sir (potensial) energiyasiga ega emas. Ideal
gazning ichki energiyasini faqat kinetik energiyalar yig‗indisi tashkil qiladi. Havo ideal
gazga yaqqol misol bo‗la oladi.
MPa
5
4
bosimdan kichik bosim ostidagi gazlar ideal
gazlar deb hisoblash mumkin.
Modda molekulalarining o'rtacha kinetik energiyasi shu modda uchun o'rinli
bo'lgan potensial o'ra chuqurligidan ancha katta bo'lsa, bu modda gaz holatida bo'ladi.
9
Gaz hususiy hajmga ega emas. Shu sababli, gaz miqdori qancha bo'lishidan qat'iy nazar,
u o'zi turgan idishning butun hajmini egallaydi.
Moleklyar-kinetik nazariya quyidagi qoidalarga tayanib ish ko‗radi:
Dostları ilə paylaş: | 
