Reja: I. Umumiy fizika (Molekulyar fizika) fanining predmati, maqsad va vazifalari. Fanning boshqa fanlar bilan aloqasi. Talabalar bilimiga qo‟yiladigan talab. II. Umumiy yuklama va baholash mezoni. III


I.  Barcha  moddalar  molekula  va  atomlardan  tashkil  topgan.  Molekulalar



Yüklə 1,16 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə16/21
tarix27.04.2022
ölçüsü1,16 Mb.
#56471
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
1-Mavzu

I.  Barcha  moddalar  molekula  va  atomlardan  tashkil  topgan.  Molekulalar 

o„lchamga va massaga ega; 

Molkulalarning  o‗lchamga  ekanligini  isbotlash  uchun  quyidagicha  tajriba 

o‗tkazamiz. Hajmi 1mm

3

 bo‗lgan zaytun moyi tomchisini suvga tomizilganda moy suv 

yuzasida  0,6  m

2

  yuzaga  ega  bo‗lgan  moy  parda  hosil  qiladi.  Moy  suv  yuzasida  bir 

molekula  qalinligida  yoyildi  deb  hisoblab,  zaytun  moyi  molekulasining  diametrini 

hisoblaymiz. 



А

m

m

m

m

mm

S

V

d

7

,



16

10

7



,

16

6



,

0

10



6

,

0



1

10

2



3

9

2



3







Bu yerda 



А

 –Angstrem molekulalar o‗lchamini baholashda ishlatiladigan uzunlik 

birligi. 

10

1



10

А

m



 

Zaytun  moyi  uglevodorod  bo‗lgani  uchun,  ya‘ni  uning  molekulasi  yuzlab 

atomlardan  tashkil  topgan  bo‗lgani  uchun  zaytun  moyi  o‗lchami  ancha  katta  chiqdi. 

Odatdagi  anorganik  moddalar  bir  necha  atomlardan,  ko‗pi  bilan  o‗ntacha  atomdan 

tashkil  topgan  bo‗ladi.  Shu  boisdan  ham  ularning  o‗lchami  zaytun  moyiga  nisbatan 

ancha  kichik  chiqadi.    Tajribalarning  ko‗rsatishichi  vodorod  taxminan  (H)    atomining 

diametri 

A

, kislorod molekulasi (O

2

) ning diametri 



2,6 A

, suv molekulasi (H

2

O) ning 


diametri 

A

 va hokozo. 

1 mm

3

 hajmli suvda nechta molekula borligini hisoblashga harakat qilib ko‗raylik.  

3

6

3



10

3

30



3

22

0



30

3

30



3

0

1



10

3 10


,

27 10


,

3,7 10


27 10

27 10


suv

suv

V

sm

m

d

m V

d

m

N

ta

V

m

m





 









 

Demak, 


3

1mm

  hajmli  suvda  3,7∙10

22

    ta  molekla  bo‗lar  ekan.  Bitta  molekulaning 



massasi esa quyidagicha bo‗ladi: 

26

0



22

1

2, 7 10



3, 7 10

m

gr

m

kg

N





 

Molekulalar  o‗lchami  juda  kichik  bo‗lgani  sababli,  ularni  ko‗rish    imkonsizdir. 



Lekin,  texnika  taraqqiyoti  maxsuli  bo‗lmish  elektron  mikroskoplar  yordamida  yirik 

molekulalarni,  masalan  o‗lchami 

40 A

  bo‗lgan  oqsil  molekulalarini  ko‗rish  mumkin.  

Bunday moleklalarni kuzatish imkoni esa ularni haqiqatda mavjud ekanligining rad etib 

bo‗lmas isbotidir.  

 


Yüklə 1,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin