Reja: I. Umumiy fizika (Molekulyar fizika) fanining predmati, maqsad va vazifalari. Fanning boshqa fanlar bilan aloqasi. Talabalar bilimiga qo‟yiladigan talab. II. Umumiy yuklama va baholash mezoni. III



Yüklə 1,16 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə19/21
tarix27.04.2022
ölçüsü1,16 Mb.
#56471
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
1-Mavzu

Diffuziya  hodisasi:

 

Ikki  modda  moleklalarining  bir-biriga  aralashib  ketish 

hodisasi  diffuziya  deyiladi.  Boshqacha  aytganda,  diffuziya–turli  xil  atomlar  yoki 

molekulalar  bir  jinsli  bo‗lmagan  konsentratsiyasining  o‗z-o‗zidan  baravarlashishidir. 

Agar idishga turli gazlar porsiyalarini kiritsak, birmuncha vaqt o‗tgandan so‗ng barcha 

gazlar  bir  tekis  aralashadi:  idishning  hajmi  birligida  har  bir  xil  molekulalar  soni 

o‗zgarmay qoladi, konsentratsiya barvarlashadi.  

Xona burchagida ochiq turgan atir hidini diffuziya tufayli sezamiz. Moddalarning 

bir-biriga  aralashish  hodisasi  suyuqlik,  hattoki  qattiq  jismlarda  ham  aniqlangan,  lekin 

gazlarda  diffuziya  ayniqsa  intensiv  ro‘y  beradi,  qattiq  jismlardagidan 

10

10



  marotaba 

tezroq  ro‘y  beradi.  Suvga  tomizilgan  margansovka  biroz  vaqtdan  so‗ng  qizg‗ish  tusga 

kirishi  ham  diffuziya  tufaylidir(50.2-a,rasm).  Agar  suv  bilan  siyohni  ingichka 

(konveksiya  bo‗lmasligi  uchun)  probirkaga,  kapillyarga  ehtiyotkorlik  bilan  solinsa, 

avval  aniq  bo‗lgan  ajralish  chegarasi  yoyila  boshlaydi  va  oxir  oqibatda  suyuqliklar 

aralashib ketadi (48.2-b,rasm).  

Agar  qattiq  jismlar  bir-birida  erisa,  ularning  atomlari  ham  aralashadi.  Faqat  bu 

protsess  ancha  sekin  kechadi,  shuning  uchun  qattiq  jismlardagi  diffuziya  faqat  XIX 

asrning oxiridagina birinchi marta kuzatiladi. 200

0

C gacha qizdirib, so‗ng kattaroq kuch 

bilan  bir-biriga  jips  yopishtirib  qo‗yilgan  oltin  va  qo‗rg‗oshin  molekulalari  bir-biriga 

1sm

  chuqurlikkacha  aralashib  ketadi.  Natijada  ikkalasini  bir-biridan  ajratib  bo‗lmay 

qoladi. Bu hodisa ham diffuziya tufaylidir.  



 

12 


 

   a) 

   b) 

1.2-rasm 

O‗zaro  aralashib  ketish  atomlar  yoki  molekulalar  (yoki  boshqa  zarralar)  ning 

tartibsiz  daydishi  natijasidir.  Bu  hodisa  zarralarning  issiqlik  harakatlari  tufayli  amalga 

oshadi.  Diffuziya  vaqtida  zarralarning  harakati  mutloq  tasodifiydir:  zarraning 

navbatdagi siljish yo‗li ixtiyoriydir, siljishning barcha yo‗nalishlari teng ehtimollidir 


Yüklə 1,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin