Reja: Ichki sekresiya bezlarining umimiy tavsifi Endokrin bezlar faoliyatini o`rganish usullari Qalqonsimon bez

Qalqonsimon bez faoliyatini boshqarilishi.

Qalqonsimon bezning faoliyatini asab va endokrin tizimlar

boshqarib boradi. Simpatik asab tizimining bezga keladigan tolasi

qo'zg'atilganda bezning giperfunksiyasiga xos belgilar kuzatiladi,

chunonchi, ko'z cho'qqayib, qorachig'i kattalashadi, asosiy almashinuv

kuchayadi. Parasimpatik nerv tolalari esa bez faoliyatini susaytiradi. Shu

bilan birga, bosh miyada qo'zg'alish jarayonlari ustun turganda bez

faoliyati kuchaysa, tormozlanish jarayonlari boshlanganda bez faoliyati

susayadi. Qalqonsimon bez faoliyatining boshqarilishida gipofizning oldingi qismidan ajraladigan tireotrop gormon qalqonsimon bezning

faoliyatini boshqarishda ishtirok etadi, - tireoglobulinning

parchalanishini, gormonlarning sintezlanishini, ularning bezdan qonga

o'tishini va bezga yod kelishini kuchaytiradi. Gipofiz esa gipotalamus

bilan mahkam bog'langan bo'lib, ikkalasi yaxlit tizimni tashkil etadi, deb

yuqorida aytilgan edi. Binobarin, qalqonsimon bez faoliyatiga asab

tizimi bilan va endokrin tizim chambarchas bog'liq holda, ta'sir

ko'rsatadi. Miya po'slog'i ham qalqonsimon bezga gipotalamus - gipofiz

tizimi orqali ta'sir ko'rsatadi. Buni quyidagi misoldan ko'rishimiz

mumkin: qalqonsimon bezning nerv aloqalari uzilsa, bu vaqtda asosiy

almashinuvni shartli reflektor yo'l bilan kuchaytirish mumkin. Ayni

paytda miya po'stlog'i gipofizdan tireotrop gormon ajralishini

kuchaytirish yo'li bilan qalqonsimon bezga ta'sir ko'rsatadi. Ammo

bezning reflektor aloqasi uzilganidan keyin gipofizning po'stloq bilan

aloqasi ham uzilsa, asosiy almashinuvni shartli reflektor yo'l bilan

kuchaytirib bo'lmaydi.