Reja Kirish 2

Jismoniytarbiyadarslaridapedagogiktexnologiyalardan foydalanishning ahamiyati va samaradorligi

Sport-imkoniyat. Sport mamlakatni dunyoga tanitishning eng samarali usuli. Sport-go‘zallik, halollik, salomatlik komposi. Yurtimizda yaratib berilayotgan imkoniyatlarning eng ko‘pi ham sportga bag‘ishlangan. Eng yuqori natijalar ham fan olimpiadalaridan oldin sport musobaqalariga berilishini inobatga olgan holda fanni yoshlar o‘rtasida ommalashtirish, sportchi chempionlarni yetkazishda biz pedagoglarninghamoldimizdaulkannvazifaturadi.Maqoladavomidaesashunday yaxshinatijagaerishishdasamaralifoydalanibkelinayotgan metodlarxususidaso‘z yuritmoqchimiz.
Shu o‘rinda ayrim darsliklarga ham e’tiborni qaratar ekanmiz jismoniy tarbiyada qo‘llaniladigan metodlar xususidagi ma’lumotlarga duch kelamiz. Xususan, R.S.Salomov, A.K.Sharipovlarning “Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati” hamda S.R.Salomovning “Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati” darsliklarida metodlardan namunalar keltiriladi. Masalan, dasrlikda ko‘rgazmalilik metodi haqida to‘xtalar ekan, metod haqida quyidagi ma’lumotlar beriladi. Unda ta’kidlanishicha, bu metod jismoniy tarbiyada keng qo‘llanilar ekan. Ya’ni hamma sezgi organlariga ta’sir etib, bor narsalar bilan aloqa o‘rnatiladi. Bunda ko‘rish, harakat va boshqa sezgilardan foydalaniladi. Keng ma’nodagi ko‘rgazmalikni amalga oshirishda mashqlarning xarakteristikasi, bajarish sharoitlariga asoslangan metodlar majmuasidan foydalanib bu metodlar quyidagi guruhchalarga bo‘linadi. Ularbavosita namoyishqilishnio‘qituvchitomonidanyokibiro‘quvchiyordamida metodik ko‘rsatishidan iborat.
Mashqlarni bajarilishini harakat ta’sirining, qoidalari haqida dastlabki tasavvurlarni shakllantirish uchun namoyishning yordamchi vositalaridan ya’ni bevosita ko‘rgazmali metodidan keng foydalaniladi. Bunday bevosita namoyish metodlari quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  rasm,sxema,fotosur’atvashukabiko‘rgazmaqurollarininamoyishetish;
  
• 
  Buyummodellarvamaketlarninamoyishetish;
  
• 
  Kinovavideomagnitafonlinamoyish;
  
• 
  Tanlabolingan-apparatlaryordamidamasalan:mikrofon,
  
• 
  radioapparatura,yorug‘likelektrosignallari;
  
• 
  Yo‘naltirilgansezishharakatmetodlari(masalan,tre.-lar);
  
• 
  Orientirovka (mo‘ljal) metodlari (osilgan to‘plar, bayroqchalar, zal va maydonchalardagi belgilar va h.k).
  
• 
  Lidervakundaliksensorrejalashtirilganmetodlar;
  
• 
  Tezinformatsiyametodi(videomagnitafon).
  

Quyidagi hikoya orqali sportning mohiyatini to’la-to’kis tahlil qilib o’tamiz. “Boshqalarga qaraganda Sunnatilloning tarbiyasi biroz mushkulroq. Otasi boshqa ayol bilan ketganidan keyin uning tarbiyasida salbiy xarakterlar ko‘rina boshladi. Hayotda hamma narsaga mushtim zo‘rlik bilan egallanadi, degan uy uni qamrab oldi. Oqibatda aqlini emas jismoniy imkoniyatlariga zo‘r berdi. U bir kuni o‘g‘rilikka ham qo‘l urdi. Zo‘ravonlik, o‘g‘rilik, betgachoparlik unga odatiy tusga kirdi.Bundaujismoniykuchinibirozchiniqtirishorqalierishilganimkoniyatlaridan foydalandi. Dabdurustdan a’lo baholarga o‘qiyotgan Sunnatilloning bu o‘zgarishlarini payqagan jismoniy tarbiya o‘qituvchisi payqab qoldi. Va yigitni bu yo‘ldanqaytarishuchun,o‘zgachametodqo‘lladi”.BoshigaSunnatillobuko‘chaga allaqachon kirib qolgani, bu odatlar uning qon-qoniga singib ketgani uni o‘zgartirishga biroz qiyinchilik tug‘dirdi. Ammo pedagogning bu uslubi unga katta yordam berdi. Metodning birinchi rejasi unga so‘z orqali, ya’ni Sunnatilloning sevimlisportmashg‘ulotikurash,futboldakattayutuqqaerishishuchunfaqatmashq qilishkerakligini,undankelajakdazo‘rsportchichiqishigaumidqilayotganiniaytib ruxlantirdi. Birinchi g‘alabadan keyin Sunnatillo mashg‘ulotlarga kirishib ketdi. Barcha alamlarini sportdan olishiga qaramay, ustozi unga sport bu do‘stlik, imkoniyatlar eshigi, mehr-oqibatlar boshlovchisi ekanligini ta’kidladi. Sportdagi g‘alabalari, ustozining qo‘llabquvvatlashlari uni ijobiy tomonga o‘zgartirdi. Endi u ukalariga g‘amxo‘r, onasiga yelkadosh ro‘zg‘or egasiga aylandi. Ha, boshqa fanlarga nisbatan jismoniy tarbiya darslarida o‘quv metodlar tubdan farq qiladi. Jismoniytarbiyajarayonidao‘qituvchiningasosiyfaoliyatiso‘zbilanamalga
oshiriladi: so‘z yordamida bilimlar beriladi, tushunishni faollashtiradi va chuqurlashtiriladi,vazifalarberiladi,ularningbajarilishiboshqariladi,natijalartaxlil qilinadi va baholanadi, bolalarni intizomi boshqariladi. So‘z shug‘ullanuvchilar faoliyatini tushunishda, baholashda va o‘zicha boshqarishda kerakli vazifani hal etadi. Shu bilan bir qatorda so‘z o‘zining qo‘llanilishiga ko‘ra u yoki bu dediktiv hikoya, suhbat,muhokama va va hokozolardan iborat.
So‘zmetodiga:

1. 
   instruksiyaberish;
   
2. 
   qo‘shimchatushuntirish;
   
3. 
   ko‘rsatmavabuyruqlar;
   
4. 
   og‘zakibaholash;
   
5. 
   o‘z-o‘zigagaprishvao‘z-o‘zigabuyruq berish;
   
6. 
   rag‘batlantirish,
   
7. 
   so‘zorqalijabrlash;
   
8. 
   umumiybuyruq;
   
9. 
   tahlilqilish;
   
10. 
    so‘z orqalio‘zaro munosabat Bundantashqari, instruksiya berish hamsamarali usullardan biridir.
    

Bunda texnikani o‘rganish faoliyatini vazifalarni yoki mashqlarni bajarish qoidalarini so‘z orqali konkret va aniq tushunarli shug‘ullanuvchilarga yetkazish. Qshimcha tushuntirish metodida ayrim harakatlar, yoki bajarish usulini sifatini yaxshilash maqsadida chuqurroq bilim berish maqsadida turli ko‘rgazmalar orqali izohlash, tushuntirishladi. Ko‘rsatma va buyruqlarda maxsus so‘z shaklida o‘quvchilar faoliyatiniboshqarish. Ko‘rsatma va buyruq orqalidastlabki ko‘rsatish vazifalarni aniqlash maqsadida qo‘llaniladi hamda samarador usullardan biridir.