N’yutonning ikkinchi qonuni–harakat tenglamasi. Kuch. Маssа. Impul’s.
Nyutonning ikkinchi qonuni – ilgarilanma harakat dinamikasining asosiy qonuni bo‘lib, tashqi qo‘yilgan kuch ta’sirida moddiy nuqta yoki jismning mexanikaviy harakati qanday o‘zgarishini tushuntirib beradi.
Moddiy nuqta yoki jismga har xil kuchlar ta’sir etganda, tezlanish qo‘yilgan kuchlarning teng ta’sir etuvchi qiymatiga proportsionaldir.
Jismga tasir qilayotgan og`irlik kuchi, uning massasini vaqt mobaynida tezlanishga ko’paytmasiga tengdir.
(1)
Turli jismlarga bir xil kuch ta’sir etsa, ularning olgan tezlanishlari har xil bo‘ladi . Jismning massasi qancha katta bo‘lsa, uning inertligi shuncha yuqori bo‘ladi va olgan tezlanishi kichik bo‘ladi.
(2)
(1) va (2) – ifodalardan foydalangan holda, kuch va tezlanish vektor kattalik ekanligini hisobga olib, quyidagi ifodani yozishimiz mumkin:
, (3)
(3) – formula Nyutonning ikkinchi qonunini matematik ifodasidir.
Moddiy nuqtaning olgan tezlanishi, ta’sir etuvchi kuch yo‘nalishiga mos kelib , shu kuchni moddiy nuqta massasining nisbatiga tengdir.
Nyutonning ikkinchi qonuni faqat inertsial sanoq tizimlari uchun o‘rinlidir.
«XBT» daproportsionallik koeffitsienti K birga teng. U holda:
yoki , ,
Vector kattalik, tezlik yo‘nalishi bo‘yicha yo‘nalgan bo‘lib, harakat miqdori – impuls deb ataladi.
Moddiy nuqta harakat miqdorining vaqt bo‘yicha hosilasi jismga ta’sir etuvchi kuchga tengdir.
Nyutonning uchinchi qonuni.
Moddiy nuqtalarning o‘zaro ta’siri xarakterini Nyutonning uchinchi qonuni bilan ifodalash mumkin. Moddiy nuqta yoki jismlarning bir-biriga ta’siri, o‘zaro ta’sir kuchlari xarakteriga ega, bu kuchlar moduli bo‘yicha teng bo‘lib, bir-birigaqarama-qarshiyo‘nalgandir:
Dostları ilə paylaş: |
