Режа: O’zbekiston zaminida adolatli jamiyat to’g’risidagi dastlabki qarashlar

2. “Yapon modeli”da iqtisodiy munosabatlarda davlat yetakchi o’rinni egallaydi. 2-jahon urishida 8 mln.dan ziyod odam halok bo’lgan va jarohatlangan, 90 dan ortiq shahar, 80 dan ortiq sanoat korxonalari vayron bo’lgan. Davlat siyosiy madaniyatga ehtibor qaratdi. Iqtisodiyot xalqning ijtimoiy-tarixiy tajribasi, ruhiyati va mentaliteti bilan yo’g’rildi. Amerika ko’magiga tayandi. Fuqaro mehnatsevarlik, intizomlilik, jamoaviylik yapon milliy xarakteri rivojlantirildi. “Bor imkoniyatlaringni ishga sol!” g’oyasiga amal qilindi. “Ahloq tarbiya” tizimiga asoslangan: 1) xarakterni shakllantirish; 2) “davlat uchun maqbul axloqiy sifatlarni tarbiyalashga qaratilgan faoliyat»; 3) “fuqarolik axloqi asoslarini tarbiyalash”ga yo’naltirildi.

3. “SHved modeli”da iqtisodiyot ijtimoiy sohaga yo’naltirilganligidir....

4. Erxard (nemis) modelida XX asr 1949-50 yillarda 2 ta islohot o’tkazilgan: 1) Pul (marka) islohati, bir kechada marka singan, kuygan, faqat banklarda ko’p miqdorda markasi borlarning 40 markasigina qoldirilgan. 2) Narx-navo islohotiga ko’ra “ochiq eshiklar” siyosati olib borilib, do’konlardagi narx-navo oshib ketgan. CHet el korxonalari bilan birga qo’shma korxonalar barpo etilib, xorijiy sarmoyalar iqtisodiyotga jalb qilingan. O’tish davrida AQSHning “Marshal shartnomasi”ga tayanib, G’arb davlatlariga ajratilgan 50 milliard dollardan qisman foydalanilgan. Erxard modeli o’zida AQSH, Angliya, SHvedtsiya kabi rivojlangan mamlakatlar taraqqiyot modellarining ijobiy tomonlarini o’zida umumlashtirgan. CHetga sanoat, nooziq ovqat mahsulotlarini eksport qilish 1950–1992 yillar davrida 27 foizdan 92 foizgacha chiqarilgan. SHu davrda oziq-ovqat mahsulotlari aholi ehtiyojiga sarflanib, 75–80 foizdan 27 foizgacha kamaytirilgan. Bugungi kunda Germaniya aholisi 85 mln.ga yaqin. 1990 yilda SHarqiy Germaniya (GDR) unga qo’shildi, ikkita GFR va GDR o’rtasidagi devor olib tashlandi. 1992 yilga kelib, Germaniya Potstam konferentsiyasi (1945) shartlarini bajarib, sobiq SSSR va AQSHga katta miqdorda tovon to’ladi. 1994–95 yillarda 3 mingga yaqin yaxudiylarning har biriga ham 3,5 ming markadan tovon puli to’ladi.

5. Turk modeli aynan Erxard modelining andozasi bo’lib, nemislardan o’zlashtirilgan. Faqat bunda Turkiya mamlakatda yengil sanoat rivojlanishiga keng ehtibor berilgan. Pul va narx-navo islohotlari olib borilgan. Bugungi kunda Turkiya o’rta rivojlangan davlatlar qatoriga kiradi.