Reja: Talab tushunchasi. Talab qonuni
Yüklə 157,16 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
550 300 400 200 200 100 100
Bu jadvaldagi ma‘lumotlar ishlab chiqaruvchining qator muqobil imkoniyatlarini ko‘rsatadi. Taklif, boshqa omillar o‘zgarishsiz qolgani holda, turli narxlarda sotish uchun bozorga qancha miqdordagi mahsulot kiritilishi mumkinligini ko‘rsatadi. Shu bilan birga, taklif, ishlab chiqaruvchilar turli miqdordagi tovarlarni bozorga olib chiqishlari uchun narxlar qanday bo‘lishi kerakligini ham ifodalaydi. 2-jadval narx va bozorga olib chiqiladigan mahsulot miqdori o‘rtasida ijobiy holi to‘g‘ridan-to‘g‘ri bog‘liqlik borligini bildiradi. Narxlarning oshib borishi bilan shunga muvofiq ravishda taklif miqdori ko‘payadi. Narx va taklif miqdori o‘rtasidagi bu o‘ziga xos aloqa taklif qonuni deyiladi. Taklif qonuni shuni bildiradi: yuqori narxlarda ishlab chiqaruvchilar past narxlardagiga nisbatan ko‘proq mahsulotni ishlab chiqarishga va taklif etishga harakat qilishadi. Esga olaylik, narx iste‘molchi nuqtai nazardan ushlab qoluvchi to‘siq sifatida namoyon bo‘ladi. Yuqori narx ko‘rinishidagi to‘siq shuni bildiradiki, pul to‘lovchi rolda qatnashuvchi iste‘molchilar bu bahoda nisbatan ozroq mahsulot sotib oladilar: narx-to‘siq, qanchalik past bo‘lsa, iste‘molchilar shuncha ko‘p mahsulotni sotib ola boshlaydilar. Mahsulotni etkazib beruvchilar mahsulot uchun xaq oluvchilar rolida qatnashadi. Ular uchun narx har bir birlik mahsulot uchun keladigan tushum sifatida namoyon bo‘ladi. Shunga ko‘ra narx mahsulotlarining ishlab chiqarish va bozorda sotish uchun olib chiqish rag‘bati bo‘lib xizmat qiladi. Ishlab chiqaruvchilar foyda ko‘rish ishtiyoqida bo‘lganlaridan, narx qancha yuqori bo‘lsa shuncha ko‘p mahsulot ishlab chiqaradilar va sotish uchun bozorga olib chiqadilar. 2-jadval ma‘lumotlari asosvda to‘zilgan talab harakati chizmasi ko‘rsatib turibdiki, boshqa shart-sharoitlar o‘zgarishsiz qolgani holda narx oshib borgan sari taklif miqdori oshib boryapti. Narx va taklif miqdorlaridan o‘tkazilgan perpendikulyar uchrashgan nuqtalar o‘zaro birlash-tirilsa, quyidan yuqoriga, o‘nga siljib boruvchi chiziq hosil bo‘ladi. Bu chiziq taklif qilingan tovarlar miqdori bilan ularning narxi o‘rtasidagi bog‘lanishni ko‘rsatadi. O 100 200 300 400 500 600 700 800 900 3-rasm. Taklif harakatining chizma ifodasi. Bozorda taklif qilinadigan tovar miqdoriga faqat narx ta‘sir etmaydi. Taklifning o‘zgarishiga sabab bo‘luvchi boshqa omillar ham bor. Bo‘lar: 1. Resurslarni narxi; 2. Ishlab chiqarish texnologiyasi; 3. Soliqlar va subsidiyalar; 4. Boshqa tovarlar narxi; 5. Narxning oshish ehtimoli; 6. Bozordagi sotuvchilar soni kabilar. Taklif o‘zgarishi ushbu omillarning biri yoki bir nechtasi ta‘sirida mahsulot taklifi chizmasi o‘ngga yoki chapga siljiydi. O‘ngga, ya‘ni A dan A1 gacha siljish taklif ko‘payganligini bildiradi: ishlab chiqaruvchilar bozorda amalda bo‘lgan har bir narxda sotish uchun katta miqdorda mahsulot olib chiqadilar. Chapga, ya‘ni A dan A2 gacha siljish esa, taklifni qisqartirilganligni bildiradi: ishlab chiqaruvchilar amal qilishi mumkin bo‘lgan har bir narxda sotish uchun bozorga oz miqdorda mahsulot olib chiqadilar. (4-rasm). Endi narxdan tashqari omillarning taklifga ta‘sirini ko‘rib chiqaylik: 1) Yüklə 157,16 Kb. Dostları ilə paylaş:
|