34
Bozor agentligi;
•
Tartibga soluvchi turistik tashkilotlar – turizmni rivojlantirish,
uning faoliyatini ma`lum me`yorlar asosida boshqarish kabi me`yoriy –
huquqiy hujjatlarini ishlab chiqadi va ularning bajarilishini nazorat qiladi.
•
Loyihalashtiruvchi turistik tashkilotlat – ham
turizm
infratuzilmasining tarkibiy qismi bo`lib, turistik obyektlarning joylanishi
va ular bo`yicha turistlarning harakatini loyihalash bilan shug`ullanadilar.
•
Yetkazb beruvchi tashkilotlar – turistik maxsulotlarni yetkazib
berish bilan shug`ullanadilar. Ular ham turizmning ajralmas bir qismidir.
•
Bozor agentligi – har qanday bozorda bo`lgani kabi, asosan
turizm bozorining juda ko`p jihatlar, xususan marketing faoliyati, bozor
konyukturasi kabi qirralarini o`rganadilar.
•
Maslaxat beruvchi turistik tashkilotlar – mutaxasisilar va turistik
faoliyat bilan shug`ullanuvchi shaxslarga
maslaxat berish jarayonida
pullik maslaxat xizmatini ko`rsatadilar.
•
O`rgatuvchilar – bu soha bilan shug`ullanish istagida bo`lgan,
ushbu sohaning sir-sinoatini turizm biznesidan ham bexabar bo`lgan
kishilarni ham o`rgatadilar. O`rganuvchi ma`lum nazariy malaka va
amaliy ko`nikmaga ega bo`lgach ularga imtihon natijasi bo`yicha shu
soha mutaxasisiligini tasdiqlovchi guvohnoma (sertifikat) beriladi.
•
Nashr qiluvchi – turizm sohasi ham mukammal boshqarilishni,
turli axborotlarni tarqatishni, turistik obyektlar va ularning tavsifini berish
kabi ishlarni amalga oshiradi. Bu shu sohasiz amalga oshirilmaydi.
Ko`rinib turibdiki turizm infratuzilmasi tarkibidan munisib joy olgani.
•
Iste`mol qiluvchi – turizm maxsulotlari, xizmat,
pirovardida
iste`mol uchun ishlab chiqariladi. Turistik maxsulotlarning iste`molchisi
35
turistlarning o`zlaridir. Lekin shu iste`molni amalga oshirish uchun
iste`molchi tashkilotlar faoliyat ko`rsatadi.
•
Kasbiy uyushmalar – hozirda turistik faoliyat bilan
shug`ullanadigan juda ko`p xususiy firmalar mavjud. Ular o`z
ishini
muvofiqlashtirish va hamkorlik qilish maqsadida kasbiy uyushmalar
(asotsiatsiyalarga) birlashganlar.Bu tashkilotlar o`z a`zolarini erkin
faoliyat bilan shug`ullanish uchun sharoitlar yaratib beradilar.
Turistik faoliyat soxasining
yana bir asosiy qismini transport
sohasi tashkil qiladi. Transport sohasi ham bir qancha turlarga, xususan,
havo, temiryo`l, avtomobil, suv va boshqa harakatlantiruvchilarga (ot-
ulov) ga bo`linadi.
Turistik tashkilotlar turizmni rivojlantirishga
qaratilgan muxim
omillardir. Ularning takomillashib borishi shu sohaning yanada ravnaq
topishi uchun asos bo`ladi.
Hozirgi
vaqtda
dunyoda
turizm
muammolari
bilan
shug'ullanuvchi 70 ga yaqin xalqaro tashkilotlar mavjud . Jahon sayyohlik
tashkiloti (JST) hukumatlararo tashkilot boʻlib, hozirgi vaqtda 105 dan
ortiq toʻliq aʼzolar, bir nechta assotsiatsiyalangan aʼzolar va 150 dan ortiq
filial aʼzolarni (sayohat kompaniyalari, aviakompaniyalar,
xalqaro
tashkilotlar va boshqalar) oʻz ichiga oladi
. JST tarixi 1925 yilda Millatlar
Ligasi faoliyati doirasida boshlangan bo'lib, u birinchi bo'lib "t
urist"
tushunchasiga rasmiy taʼrif berishga harakat qilgan. Iqtisodiy va.
Tashabbusi bilan Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ijtimoiy Kengashi
(EKOSOS) 1975-yil 2 yanvarda JST BMTning ixtisoslashgan organi
rasmiy maqomini va uning nomini oldi.
36
Faoliyatining ko'lami, ko'lami va yo'nalishiga qarab, xalqaro turizm
tashkilotlari quyidagi asosiy guruhlarga bo'linadi:
• dunyoning umumiy xarakteri;
• global tarmoq xarakteri;
• mintaqaviy umumiy xarakter;
• hududiy tarmoq xarakteri;
• ixtisoslashgan;
• maxsus.
Xalqaro turizm tashkilotlarining missiyasi,
maqsad va vazifalari
ularning ustavi va boshqa dasturiy hujjatlarida belgilab berilgan. Umumiy
xarakterdagi xalqaro turizm tashkilotlari quyidagilarni o'z ichiga oladi:
Jahon sayyohlik tashkiloti (JTT);
Butunjahon sayohat va turizm kengashi (BTTC);
Jahon turizmi xalqaro assotsiatsiyasi (MT);
Xalqaro turizm ittifoqi (TUI);
Xalqaro turizm alyansi (AIT);
Butunjahon hordiq va hordiq chiqarish uyushmasi (WLRA) va
boshqalar.
Dostları ilə paylaş: