Rekreatsiya va turizm geografiyasi Chirchiq-2023

Bularga quyidagilar kiradi: 
Tartibga soluvchi; 
Nashr qiluvchi; 
O`rgatuvchi; 
Iste`mol qiluvchi; 
Savdo qiluvchi; 
Ishlab chiqaruvchi; 
Maslaxat beruvchi ; 
Kasaba uyushmalarga loyihalashtruvchi; 

---

34 
Bozor agentligi; 
• Tartibga soluvchi turistik tashkilotlar – turizmni rivojlantirish, 
uning faoliyatini ma`lum me`yorlar asosida boshqarish kabi me`yoriy – 
huquqiy hujjatlarini ishlab chiqadi va ularning bajarilishini nazorat qiladi. 
• Loyihalashtiruvchi turistik tashkilotlat – ham turizm 
infratuzilmasining tarkibiy qismi bo`lib, turistik obyektlarning joylanishi 
va ular bo`yicha turistlarning harakatini loyihalash bilan shug`ullanadilar.
• Yetkazb beruvchi tashkilotlar – turistik maxsulotlarni yetkazib 
berish bilan shug`ullanadilar. Ular ham turizmning ajralmas bir qismidir.  
• Bozor agentligi – har qanday bozorda bo`lgani kabi, asosan 
turizm bozorining juda ko`p jihatlar, xususan marketing faoliyati, bozor 
konyukturasi kabi qirralarini o`rganadilar.
• Maslaxat beruvchi turistik tashkilotlar – mutaxasisilar va turistik 
faoliyat bilan shug`ullanuvchi shaxslarga maslaxat berish jarayonida 
pullik maslaxat xizmatini ko`rsatadilar.
• O`rgatuvchilar – bu soha bilan shug`ullanish istagida bo`lgan, 
ushbu sohaning sir-sinoatini turizm biznesidan ham bexabar bo`lgan 
kishilarni ham o`rgatadilar. O`rganuvchi ma`lum nazariy malaka va 
amaliy ko`nikmaga ega bo`lgach ularga imtihon natijasi bo`yicha shu 
soha mutaxasisiligini tasdiqlovchi guvohnoma (sertifikat) beriladi.
• Nashr qiluvchi – turizm sohasi ham mukammal boshqarilishni, 
turli axborotlarni tarqatishni, turistik obyektlar va ularning tavsifini berish 
kabi ishlarni amalga oshiradi. Bu shu sohasiz amalga oshirilmaydi. 
Ko`rinib turibdiki turizm infratuzilmasi tarkibidan munisib joy olgani.
• Iste`mol qiluvchi – turizm maxsulotlari, xizmat, pirovardida 
iste`mol uchun ishlab chiqariladi. Turistik maxsulotlarning iste`molchisi 

---

35 
turistlarning o`zlaridir. Lekin shu iste`molni amalga oshirish uchun 
iste`molchi tashkilotlar faoliyat ko`rsatadi.
• Kasbiy uyushmalar – hozirda turistik faoliyat bilan 
shug`ullanadigan juda ko`p xususiy firmalar mavjud. Ular o`z ishini 
muvofiqlashtirish va hamkorlik qilish maqsadida kasbiy uyushmalar 
(asotsiatsiyalarga) birlashganlar.Bu tashkilotlar o`z a`zolarini erkin 
faoliyat bilan shug`ullanish uchun sharoitlar yaratib beradilar. 
Turistik faoliyat soxasining yana bir asosiy qismini transport 
sohasi tashkil qiladi. Transport sohasi ham bir qancha turlarga, xususan, 
havo, temiryo`l, avtomobil, suv va boshqa harakatlantiruvchilarga (ot-
ulov) ga bo`linadi.
Turistik tashkilotlar turizmni rivojlantirishga qaratilgan muxim 
omillardir. Ularning takomillashib borishi shu sohaning yanada ravnaq 
topishi uchun asos bo`ladi. 
Hozirgi 
vaqtda 
dunyoda 
turizm 
muammolari 
bilan 
shug'ullanuvchi 70 ga yaqin xalqaro tashkilotlar mavjud . Jahon sayyohlik 
tashkiloti (JST) hukumatlararo tashkilot boʻlib, hozirgi vaqtda 105 dan 
ortiq toʻliq aʼzolar, bir nechta assotsiatsiyalangan aʼzolar va 150 dan ortiq 
filial aʼzolarni (sayohat kompaniyalari, aviakompaniyalar, xalqaro 
tashkilotlar va boshqalar) oʻz ichiga oladi. JST tarixi 1925 yilda Millatlar 
Ligasi faoliyati doirasida boshlangan bo'lib, u birinchi bo'lib "turist" 
tushunchasiga rasmiy taʼrif berishga harakat qilgan. Iqtisodiy va. 
Tashabbusi bilan Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ijtimoiy Kengashi 
(EKOSOS) 1975-yil 2 yanvarda JST BMTning ixtisoslashgan organi 
rasmiy maqomini va uning nomini oldi. 

---

36 
Faoliyatining ko'lami, ko'lami va yo'nalishiga qarab, xalqaro turizm 
tashkilotlari quyidagi asosiy guruhlarga bo'linadi: 
• dunyoning umumiy xarakteri; 
• global tarmoq xarakteri; 
• mintaqaviy umumiy xarakter; 
• hududiy tarmoq xarakteri; 
• ixtisoslashgan; 
• maxsus. 
Xalqaro turizm tashkilotlarining missiyasi, maqsad va vazifalari 
ularning ustavi va boshqa dasturiy hujjatlarida belgilab berilgan. Umumiy 
xarakterdagi xalqaro turizm tashkilotlari quyidagilarni o'z ichiga oladi: 
Jahon sayyohlik tashkiloti (JTT); 
Butunjahon sayohat va turizm kengashi (BTTC); 
Jahon turizmi xalqaro assotsiatsiyasi (MT); 
Xalqaro turizm ittifoqi (TUI); 
Xalqaro turizm alyansi (AIT); 
Butunjahon hordiq va hordiq chiqarish uyushmasi (WLRA) va 
boshqalar.